مجید رسولی، استادیار دانشگاه تربیت مدرس در گفت‌وگو با روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی درباره وضعیت ادبیات تولید شده در خصوص دیپلماسی فرهنگی بین‌المللی اظهار داشت: حقیقت امر این است که فقر ادبیات و منبع در این حوزه وجود دارد؛ یعنی ابتکار عملی که سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با همکاری مراکز علمی و آکادمیک تراز اول کشور انجام داد در واقع به دنبال شناسایی نقاط ضعف و قوت، کمیت و کیفیت و به عبارتی حضور فرهنگی ایران در جهان، کشورها و مناطق مختلف بود.

عضو شورای سیاستگذاری جایزه ملی پژوهش‌های برتر فرهنگی بین‌المللی عنوان کرد: آثاری که در این جایزه دریافت کردیم، آثار متنوع و متکثری از جهاد تبیین گرفته تا ژئوپلتیک ورزش، اربعین پژوهشی و دیپلماسی فرهنگی، مسائل تمدنی و فرهنگی ایران که ردپای عمیق فرهنگی و تمدنی کشور را در مناطق مختلف جهان از ترکیه تا روسیه، آمریکای لاتین و کشورها و مناطق مختلف قاره آفریقا را در بردارد.

رسولی گفت: این جایزه می‌تواند به ما یک ارزیابی و تحلیلی ارائه کند که بتوانیم در آینده به سمتی حرکت کنیم که این محدودیت‌ها و کم و کاست‌هایی که در حوزه فرهنگی وجود داشته برطرف کنیم. در این جایزه با وجود شناسایی و ارزیابی آثار به دنبال یک پلت فرم فرهنگی هستیم. لازم است به یک مدل حضور اثربخش و هدفمند فرهنگی در کشورها و مناطق مختلف جهان برسیم.

وی در پاسخ به این سؤال که برگزاری رویدادهای ملی در حوزه پژوهش‌های فرهنگی چه نقشی در توسعه ادبیات فرهنگی بین‌المللی می‌تواند داشته باشد؟ گفت: رقابت همیشه باعث پیشرفت می‌شود. وقتی رقابت به وجود می‌آید قطعا انگیزه‌ها را به وجود می آورد تا کاوش‌ها و پژوهش‌ها صورت بگیرد. در چارچوب مسیر این ابتکار عملی که سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برای برگزاری یک جایزه به خرج داد اگر تقویت شود و مراکز فرهنگی هم پای کار بیایند می‌توانیم محورها و موضوعات را گسترده کنیم.

این استادیار دانشگاه مدرس ادامه داد: اگر بناست اتفاقی در حوزه روابط بین‌المللی فرهنگی بیافتد ما چاره‌ای جز ایجاد انگیزه نداریم و باید بیشتر به حوزه فرهنگ اهمیت بدهیم. چون فرهنگ اساسا زیربناست. اگر فرهنگ را تقویت کنیم یعنی آن را زیربنای کارها قرار دهیم قطعا در حوزه‌های اقتصادی هم موفق می‌شویم. وقتی کتاب را دست مردم دهیم خودشان سراغ تولید می‌روند. کاری که کشورهای اروپایی انجام دادند و در حوزه‌های اقتصادی هم موفق بودند، باید خیلی از اتفاق‌های اقتصادی در بستر فرهنگ رقم بخورد.

وی همچنین، در این باره که جوایز فرهنگی آیا کمکی به دیپلماسی فرهنگی کشور می‌کند و اگر کمک می کند چگونه کمکی است؟ اظهار داشت: دیپلماسی فرهنگی الزاماتی دارد؛ در ابتدا باید درک درستی از قدرت نرم کشور داشته باشیم.

رسولی افزود: همیشه درک قدرت سخت را داشتیم و الزامات آن را رعایت کردیم و به همین سبب هم اینک دارای اقتدار هستیم. چون در حوزه فرهنگی، درک قدرت نرم اتفاق نیفتاده و الزامات آن هم رعایت نشده است، کمتر این اتفاق افتاده است. در عمل، کمترین بودجه‌ها را برای بحث فرهنگی در نظر می گیریم. این تجربه خیلی از افرادی است که در کشورهای مختلف حضور فرهنگی داشتند که اساسا بدون در نظر گرفتن بودجه و تامین حداقل ها و به عبارتی الزامات آن نمی‌توانیم اتفاقی را رقم بزنیم.

رئیس مرکز مطالعات آفریقا در دانشگاه مدرس در پاسخ به این سؤال که آیا داشته‌های فرهنگی امروز ما، آمادگی حضور موفق در بازار فرهنگی منطقه و جهان را دارند و اولویت ما در این عرصه چه کاری خواهد بود؟ گفت: شمال قاره آفریقا مسلمان و جنوب آن مسیحی هستند. 54 درصد مردم این قاره مسلمان هستند. برای این میزان که قرابت‌های زیادی از لحاظ فرهنگی، تمدنی و زبانی با کشور ما دارند مبانی مشترکی با کشورهای آفریقایی داریم. اما پارادایم حاکم بر سیاست خارجی ما در حوزه دیپلماسی فرهنگی تا به امروز توقع ها را برآورده نکرده است.

رسولی گفت: اگر بخواهیم اهمیت کشورهای قاره آفریقا را در نظر بگیریم و میزان سرمایه‌گذاری کشورهای شاخص جهان را ببینیم، در همین دهه اخیر، ترکیه به اندازه 4 دهه ما سرمایه گذاری اقتصادی در این قاره داشته است.

این استادیار دانشگاه ادامه داد: اگر می‌خواهیم در آفریقا حضور مؤثر و کارآمد فرهنگی داشته باشیم باید در بستر اقتصاد، این مهم رقم بخورد. در قاره آفریقا کشورهای مسیحی و برخی کشورهای عربی مدارس و خیریه‌های زیادی راه انداخته‌اند.

وی تأکید کرد: اگر ورود ما اقتصادی نباشد، نتیجه عکس می‌دهد. تجربیات ما در دوره‌های قبل این را نشان می‌دهد که اگر می‌خواهیم در آفریقا که سرزمین فرصت‌هاست و ظرفیت‌های اقتصادی زیادی دارد، حضور داشته باشیم اساس ما باید فرهنگی و سرمایه‌گذاری باشد.

رسولی گفت: قاره آفریقا سه ویژگی منحصر به فرد دارد که شامل آب فراوان، خاک حاصل‌خیز و نیروی جوان و آماده به کار است که اینها را اگر هر کشوری داشته باشد به راحتی می‌تواند حداقل در حوزه کشت‌های فراسرزمینی موفق شود. اگر بخواهیم و اراده وجود داشته باشد برای حضور در آفریقا بدون تعارف باید تصدی‌گری کرد. اگر تصدی‌گری نکنیم اصلا نمی‌توانیم حضور موفق و ارزشمندی را داشته باشیم.

شایان ذکر است، نخستین جایزه ملی پژوهش‌های برتر روابط فرهنگی بین‌المللی به همت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و دبیری رضا ملکی، اسفندماه 1402 در تهران برگزار می‌شود.

انتهای پیام/