این نشست با همکاری رایزنی‌های فرهنگی کشورمان در بوسنی هرزگوین، بلغارستان و صربستان، سفارت جمهوری اسلامی ایران در روسیه، دبیرخانه جایزه جهانی امام خمینی(ره) و انستیتو شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه انجام شد.

در این رویداد، جمعی از متفکران، شرق‌شناسان و ایران‌شناسان صاحب اثر با موضوعات مربوط به آراء و اندیشه‌های بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، درباره موضوع اصلی این نشست به گفت‌وگو و تبادل‌نظر پرداختند.

علی‌اکبر علی‌اکبروف رئیس انستیتو شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه در نطق افتتاحیه این نشست، از امام خمینی (ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران به عنوان تاریخ‌ساز نام برد و وی را منشأ اثر در دوران خود و پس از خویش در همه ابعاد معرفی کرد و مسیر پیشرفت تمدن اسلامی را روشن دانست.

کاظم جلالی سفیر جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه نیز به گوشه‌هایی از علت انتخاب آیت‌الله جوادی آملی جهت تسلیم پیام امام خمینی (ره) به گورباچف، از جمله شخصیت علمی عرفانی و معنوی آیت‌الله جوادی اشاره کرد و این پیام را نقطه عطفی در تاریخ روابط ایران و روسیه دانست.

وی سپس به نقش تاریخی امام خمینی (ره) در احیای اسلام در زمانی که ضربه‌های متعددی از لیبرالیسم و سوسیالیسم متحمل می‌شد پرداخت و اظهار داشت: سخن گفتن از امام کار راحتی نیست و وی به مانند اقیانوس بود او شخصیت مطلق معنویت و خداباوری بود که همه از هر دینی را به سوی خود جذب می‌کرد به ویژه در زمانی که عملا اسلام دچار ضربه‌هایی شده بود؛ از لیبرالیسم مبتنی بر اینکه اساسا دین نیابد وارد ساختار سیاست شود و از ناحیه سوسیالیسم که از مبنا بر پایه نفی خدا قرار داشت. وی افزود: امام این دو تئوری را هنگامی که بسیاری تصور می‌کردند بایستی به تشییع جنازه دین و معنویت رفت، باطل نمود و این بزرگ‌ترین هنر امام خمینی (ره) بود.

در ادامه این نشست، آیت‌الله مرتضی جوادی آملی رئیس بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء اظهار کرد: امام خمینی (ره) که خود را در جایگاه «العلماء ورثة الانبیاء» می‌دانستند حرکت‌های بزرگی را رهبری کرد و کوشید در جهت هدایت انسان‌ها و جوامع گام‌های مؤثری بردارد و در این راه از خودگذشتن و ایثار و فداکاری کمترین آن‌ها بود.

وی سپس به پیام امام به رهبر وقت اتحاد شوروی گورباچف اشاره نمود و عنوان کرد: این پیام که دارای مضامین چندگانه‌ای است، افقی را در پیش چشمان بشر گشود و راه نجاتی را نوید داد که اگر به درستی در زمان خود مورد توجه و اندیشه قرار می‌گرفت می‌توانست نجات بخش بوده و کشوری بزرگ و ملتی سترگ را از سقوط و انحطاط رهایی بخشیده و امیدهای آن را زنده کند. آیت‌الله جوادی آملی ادامه داد: امروز بعد از حدود چهل سال بایستی با بازخوانی مجدد، نکات اصیل و اساسی آن را به ملت بزرگ روسیه، بلکه به تمامی ملت‌های جهان توصیه کرد. وی در بخش دیگری از سخنان خود به چند نکته اساسی مستتر در پیام امام (ره) از جمله توجه به معنویت توحیدی، برحذر داشتن از غلطیدن به تفکر و مکاتب غربی، بایستگی روی آوردن به مکتب فکری جوابگو، معرفت‌شناسی حسی و عقلی و  مکتب فروغ‌بخش اسلام به عنوان تنها راه نجات اشاره کرد.

سپس؛ کشیش ایلیا کاشیتسین دبیر همکاری‌های بین‌الادیان کلیسای ارتدکس به 12دور گفتگوهای اسلام و مسیحیت ارتدوکس روسیه و ایجاد کمیسیون مشترک پرداخت و سهم بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران را در محوریت موضوعات این نشست‌ها در جهت تداوم و توسعه نزدیکی پیروان ادیان مطرح کرد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: نتیجه بیش از 25 سال گفتگو بین ادیان اسلام و مسیحیت ارتدوکس بدون اقراق مفید واقع شده است چه در روابط دو کشور بزرگ ایران و روسیه و چه در درک و فهم پیروان از یکدیگر و این به دلیل آن بوده که گفتگوها در مدار اندیشه‌های امام خمینی (ره) طی سال‌ها انجام شده‌اند.

محمدباقر خرمشاد استاد دانشگاه علامه طباطبایی هم درباره تمدن اندیشی و نسبت آن با نظم و نظام بین‌المللی در آسیای امروز و در ایران و ایده تمدن نوین اسلامی صحبت کرد و به عنوان نتیجه‌گیری بحث خود را به چگونگی اندیشیدن به یک نظم آسیایی مبتنی بر همکاری و تعامل تمدن‌های آسیایی اختصاص داد. وی از نظریات اندیشمندان بزرگی چون هانتینگتون، مکرون، دوگین، سیدحسین نصر و رهبر معظم انقلاب در این باره بهره گرفت و اظهار داشت: کلام این بزرگان در کنار یکدیگر قرار گیرد نتیجه متقنی درباره افول تمدن مبتنی بر نظریه‌های غربی و ظهور تمدن‌های نواندیشی که این تمدن غرب را به چالش می‌کشد، بدست می‌دهد و در این جهان تمدن‌اندیش، 5 تمدن آسیایی از جمله تمدن اسلامی هستند که غرب به راستی با آنها مواجه است.

خرمشاد در این‌باره به تمدن ارتدوکسی نیز با اشاره به سخنان الکساندر دوگین پرداخت و عنوان کرد: دوگین در مصاحبه با یکی از شبکه‌های ایران این امر را مطرح کرد که تحت رهبری ولادیمیر پوتین، روسیه در حال بازگشت به اصل و ماهیت خویش است و ماهیت روسیه را مسیحیت ارتدوکس معرفی می‌کند و از مفهوم تمدن مسیحیت ارتدوکس و اوراسیایی صحبت کرده و تمدن غرب معاصر را شرارت‌آمیز و ضد مسیح توصیف می‌کند.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی در پایان سخنان خود به نظریات نصر اشاره کرد و افزود: آنچه که او در مورد تمدن اسلامی پیش‌بینی کرده بود با انقلاب اسلامی محقق شد و رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم که من آن را به عنوان مانیفست اسلام‌گرایانه ایران می‌دانم، می‌گویند: غایت انقلاب اسلامی و آرمان بزرگ آن، ایجاد تمدن نوین اسلامی است.

همچنین امینا شاهینوویچ نویسنده و استاد دانشگاه از بوسنی هرزگوین درباره نظریه مشروعیت حضرت امام (ره) صحبت کرد و آن را بر اساس رد چارچوب‌های موجود سنتی و حقوقی مبتنی بر زور، مشروعیت مبتنی بر کاریزما معرفی کرد و اظهار داشت: این مشروعیت برخلاف ساختارهای موجود کسانی چون ماکس وبر که در تضمین حکومت عادلانه و مطلوب ناکافی‌ست، تمامی ابعاد انسانیت را شامل شده و ضرورت ایجاد شرایطی را بیان می‌کند که میان قانون الهی و رضایت مردم تعادل برقرار کند.

وی افزود: نظریه مشروعیت امام خمینی (ره) ترکیبی از اقتدار الهی و رضایت عمومی است و این ترکیب، که تلفیقی منحصر به فرد از اصول تئوکراتیک و جمهوری‌خواهانه را به وجود می‌آورد، به عنوان یک نوآوری در فلسفه سیاسی محسوب می‌شود، از این رو، حکومت اسلامی به عنوان «حاکمیت قانون» مبتنی بر قرآن و پذیرش جامعه مسلمانان استوار است.

گوران آرسیچ نویسنده کتاب «ارتدوکس و تشیع» هم، از اندیشه امام خمینی (ره) به عنوان یکی از منحصربفردترین آراء متفکران قرن بیستم یاد کرد و گفت: زمانی که امام خمینی (ره) نظرات خود را بیان می‌کرد همه تصور می‌کردند او به عنوان یک روحانی شیعه آیا یک فیلسوف هم هست، آیا او یک سیاستمدار است یا یک شاعر؟ اکنون همه به این نتیجه رسیده‌اند که او یک شخصیت جهانی همه‌جانبه داشت که دنیا را تحت تأثیر خود قرار داد. وی ادامه داد: او تنها کسی بود که در آن زمان شجاعانه در مقابل کاپیتالیسم و سوسیالیسم بر پایه باورهای شیعی ایستاد و روش و گفتار و منش اوتا زمان حاضر نیز دارای جذابیت است و برای نسل‌های آینده نیز راه او روشنگر خواهد بود و تمدنی که بر پایه نظریات او شکل گرفته مسیر خود را به درستی طی خواهد کرد.

توفیق ابراهیم رئیس انجمن اسلام‌شناسان روسیه دیگر سخنران این نشست به گفتمان ترقی‌خواهی در الهیات اسلامی پرداخت و روش ترقی‌خواهانه اسلام چه در زمان پیامبر مکرم (ص) و چه پس از آن توسط بزرگان دین همچنین بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد و اظهار داشت: درک امام خمینی (ره) از اوضاع زمانه خود بر اساس خرد و عقل استوار بود و همانند زمانی که پیامبر اسلام  (ص) آیات نازل شده را بر مبنای درک مردم آن زمان به آنها ارائه می‌کرد، آیت‌الله خمینی (ره) نیز از جمله افراد مصلح اهل رأی بود که باتکیه بر خرد، به عنوان یکی از رهبران نسل خردگرایان جهان اسلام با زبان قابل درک انسان‌ها مفاهیم بالا را بیان می‌کرد.

وی افزود: این یک گفتمان جدید ترقی‌خواهانه بود که مسیری را در حوزه الهیات اسلامی ترسیم کرد. این اسلام‌شناس روس ادامه داد:  این گفتمان دین است که بایستی از همه چیز حتی از علم هم جلوتر باشد و ما پیروان دین اسلام به عنوان دین خاتم و پایانی باید صدایی بلندتر برای شنیده شدن داشته باشیم.

استانیسلاو باچف پژوهشگر بلغارستانی به عنوان سخنران دیگر در این نشست، به چالش‌هایی که بر سر راه معنویت در مسیر توسعه و پیشرفت وجود دارد پرداخت و اندیشه‌های غربی را به عنوان اندیشه‌هایی که در جریان غالب قرار گرفته، مخرب و دشمن معنویت‌گرایی خواند.

وی عنوان کرد: ادیان سنتی جهان همانگونه که رهبر فقید ایران بدان می‌اندیشید بایستی اکنون در برابر این امر مشترک، متحد شوند و غرب این نبرد که در زیر یک پرچم مقدس اجرا می‌شود را تاب نخواهد آورد.

باچف در این باره افزود: پیروان ادیان اسلام اعم از شیعه و سنی، مسیحیت ارتدوکس، جهان عرب، ایران، چین و هند نقش ویژه‌ای در این بین ایفا می‌کنند و اکنون نفوذ اسرائیل مشکلاتی برای اتخاذ یک سیاست تمدنی جدید ایجاد کرده است باید با اتحاد همه‌جانبه با تکیه بر عنصر شهادت‌طلبی که در میان مسلمانان، بسیار عمیق وجود دارد مانند شهیدان نصرالله و هنیئه این مبارزه را ادامه داد که یقینا توسط پیروان راه آنان، ادامه خواهد یافت.

نورکرابایف استاد دانشگاه دوستی ملل روسیه پیرامون موضوع تمدن اسلامی و جهان بعد از پدیده جهانی شدن و رویکرد فلسفی به عنوان بازتاب یک رویکرد مبتنی بر فرهنگ توضیحاتی ارائه کرد و به این نکته پرداخت که لیبرال دموکراسی به عنوان ایده و فلسفه غرب که خواهان تسلط بر همه ابناء بشر است، ایده‌ای منزوی خواهد بود و تمدن‌های دیگر از جمله تمدن و فلسفه اسلامی با ظرفیت‌های بسیاری که دارند تعریف و عرضه خواهد شد.

وی در این باره گفت: غربی‌ها فلسفه خود را به همه جهان تعمیم دادند و آن را تنها فلسفه قابل اتکا دانستند، در حالی که همگان بر این امر اذعان دارند که کدام فلسفه می‌تواند از فلسفه هند از فلسفه چین و مهم‌تر از همه از فلسفه اسلامی جلوتر باشد.

استاد دانشگاه دوستی ملل روسیه افزود: در روسیه ما مراکز متعددی داریم که فلسفه شرق را مطالعه می‌کنند مانند انستیتو فلسه در مسکو و در سن‌پترزبورگ و در کشورهای اسلامی نیز مراکز بسیاری برای مطالعه تمدن‌های دیگران کار می‌کنند و این بدان معناست که فلسفه غرب نمی‌تواند در جهان پساجهانی شدن به عنوان تمدن و فلسفه غالب مطرح باشد بلکه آن نیز در کنار سایرین وجود خواهد داشت.

همچنین، محمود واعظی رئیس دانشکده الهیات دانشگاه تهران با موضوع امام خمینی (ره) و پارادایم آینده جهانی به این امر اشاره کرد که آینده بشر با رویکرد متفاوتی بروز خواهد کرد و نیروهای معنوی گمشده بشریت به مسیر واقعی برمی‌گردند. او تمدن اسلامی را به عنوان تمدنی بر پایه ایمان، اخلاق و فرهنگ معرفی کرد و اظهار داشت: امام خمینی (ره) شخصیتی بود که پیش‌تر از گاندی و دیگران 40 سال قبل برپایه معنویت زندگی کرد و 80 سال قبل شعارش، منش و گفتارش بر اساس معنویت در خدمت به دیگران بود و این امر را بارها در آثارش تبیین کرد.

واعظی ادامه داد: اتصال معنویت به مادیات و انعکاس معنویت در همه جهات مادیات از خصوصیات امام بود که آن را وامدار قرآن است کتابی که پر از مفاهیم و محتوای انسانی و معنوی‌ست.

وی سپس به ارزش افزوده‌ای که پارادایم مورد نظر امام نسبت به دیگر متفکران و آینده‌پژوهان غربی دارد پرداخت و آنها را در معنویت امام بر بستر عقلانیت، خدامحوری در همه شئون عالم، سادگی و قناعت پیشگی و خدمت به مردم دانست.

سرگئی بابورین معاون اسبق دومای روسیه به عنوان مهمان این نشست اظهار داشت: اولین بار که در مورد جمهوری اسلامی ایران و انقلاب اسلامی شنیدم بهت‌زده شدم و شروع به کاوش درباره علل وقوع آن کردم.

وی افزود: پس از مطالعات بسیار به این نتیجه رسیدم که این انقلاب در زمره انقلاب‌های بزرگ تاریخ جهان محسوب می‌شود که توانست نگرش جهانیان را تغییر دهد. بابورین ادامه داد: انقلاب اسلامی به رهبری آیت‌الله خمینی (ره) تغییرات بسیاری در تفکر آزادگان جهان ایجاد کرد کسانی که ابتدا به پیشرفت‌های ظاهری اروپا و آمریکا می‌نگریستند و از معنویت فاصله گرفته بودند اما به این نتیجه رسیدند که مسیر آنها رو به نابودی‌ست همانگونه که اکنون شاهد آن هستیم.

سرگئی بابورین در پایان سخنان خود گفت: من معتقدم آثار امام خمینی (ره) را بایستی مورد مطالعه بیشتر قرار داد و درباره راه و روش ایشان بیشتر مطالعه کرد چراکه معتقدم او شخصی بود که ایمان و معنویت را به صورت عملی پیاده کرد و رویداد مهمی چون انقلاب اسلامی را به عنوان یکی از بزرگترین رویدادهای قرن بیستم رقم زد.

جایزه جهانی امام خمینی(ره) برجسته‌ترین جایزه انقلاب اسلامی در عرصه ملی و بین‌المللی است که در دو بخش نظری و عملی با محوریت آثار شاخص و فاخر علمی و نیز اقدامات و فعالیت‌های تأثیرگذار و گسترده فکری و سیاسی، اجتماعی به مؤثرترین اشخاص حقیقی و حقوقی اهدا خواهد شد. رئیس‌ جمهوری اسلامی ایران، رئیس شورای سیاستگذاری، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نایب رئیس و رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی دبیری شورای سیاستگذاری جایزه جهانی امام خمینی(ره) را برعهده دارند.

روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی