به گزارش روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به نقل از موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، کتاب "فقه سیاست خارجی و روابط بین الملل، دیپلماسی و رفتار سیاسی" اثر حجت الاسلام والمسلمین دکتر قاسم شبان نیاء رکن آبادی از انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره است که در 152 صفحه منتشر شده است، کتاب پیش رو دومین اثر از مجموعه «فقه سیاست خارجی و روابط بین الملل» است که به تحلیل فقهی مسائل مهم حوزه دیپلماسی و رفتار سیاسی اختصاص یافته است، مسائلی همچون شناسایی دیگر کشورها و مذاکره و معاهده با آنها، شرایط فرستادگان و نمایندگان سیاسی و نیز مصونیت های دیپلماتیک محورهای اصلی این اثر را تشکیل می دهد.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر قاسم شبان نیاء در گفت وگویی به تبیین چرایی و انگیزه تالیف این کتاب پرداخت و خاطرنشان ساخت: سه مفهوم "روابط بین الملل"، "سیاست خارجی" و "دیپلماسی"، مفاهیمی در هم تنیده اند که حوزه های مطالعاتی متمایز اما در عین حال مرتبط را پوشش می دهند.

 وی افزود: عرصه مطالعاتی روابط بین الملل شامل مطالعه تمام مبادلات، معاملات، تماس ها، جریان اطلاعات و واکنش های ناشی از آنها بین جوامع متشکل جدا از هم و اجزای تشکیل دهنده آنها می شود.

وی گفت: دامنه روابط بین الملل فراگیر و گسترده است که انواع روابط سیاسی، نظامی، فرهنگی، اقتصادی، بازرگانی و... را شامل می شود، بنابراین قلمرو این واژه نسبت به واژه سیاست بین الملل عام تر است چرا که در سیاست بین الملل تنها به آن بعد از مسائل بین المللی توجه می شود که صبغه سیاسی داشته باشد به عبارت دیگر سیاست بین الملل اخص از روابط بین الملل است و آنچه مربوطه به سیاست نیست خارج از بحث است.

حجت الاسلام والمسلمین دکتر شبان نیاء گفت: عرصه مطالعاتی سیاست خارجی ناظر به اهداف و سیاست های کلانی است که یک کشور با در نظر گرفتن منافع ملی در رویارویی با دیگر بازیگران عرصه بیرونی در پیش می گیرد، اساسا سیاست خارجی شامل تعیین، اجرا و تامین یک سلسله اهداف و منافع ملی است که درصحنه بین الملل از سوی دولت ها انجام می پذیرد.

وی گفت:به مرور و با توجه به گستردگی نوع کنشگری در روابط بین الملل و نیز با قدرت یافتن کنشگران دیگری غیر از دولت ها در صحنه بین الملل، دیپلماسی نیز دچار تنوع و تحولات جدیدتری شد بطوری که امروزه در کنار دیپلماسی سنتی از دیپلماسی عمومی نیز سخن به میان می آید، در دیپلماسی عمومی تلاش می شود تا برای جهت دهی به افکار عمومی با مخاطبان و نیز نخبگان یک جامعه ارتباط صورت گیرد.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره در بخش دیگری از سخنان خود گفت: لازم است تا درک صحیحی از جامعه نخبگانی و توده های مردم کشور هدف به دست آورده شود تا بتوان پیام های مدنظر خود را به آنها منتقل کرد و برای تاثیرگذاری بر ایشان اقداماتی را صورت داد بدین ترتیب می توان از وجهه یک کشور در انظار عمومی جهان دفاع کرد و اقدامات آن کشور را برای آنان توجیه پذیر نمود بنابراین در دیپلماسی عمومی هدف تاثیر در افکار عمومی از طریق ارائه اطلاعات در راستای اهداف سیاست خارجی یک کشور است.

وی گفت: مراد از واژه دیپلماسی ب عنوان یک دانش، آن سنخ مطالعاتی است که ناظر به چگونگی بهره گیری از امکانات و ابزار موجود با توجه به شرایط خاص زمانی و مکانی و موقعیت آن کشور در نظام جهانی برای تامین منافع ملی و اهداف ترسیم شده در حوزه سیاست خارجی آن است، البته گاهی از دیپلماسی به عنوان یک فن و هنر یاد می شود در این صورت مراد از دیپلماسی مهارت هنر و فن به کارگیری ابزار و امکانات موجود برای تحقق اهداف ترسیم شده در حوزه سیاست خارجی یک کشور است.

این محقق و پژوهشگر حوزوی گفت: بدیهیست میل به چنین مهارت و فنی مستلزم برخورداری از دانش دیپلماسی نیز هست اما چنین دانشی به تنهایی برای هنرورزی در عرصه دیپلماسی کافی نیست، تعریف دیپلماسی به فن اداره کردن روابط خارجی و اسلوبی برای رعایت مصالح دولت در خارج از مرزهای خود و نزد دولت های دیگر، از جمله تعاریفی است که به ابعاد مختلف دیپلماسی توجه می کند.

وی گفت: دیپلماسی در واقع مجری سیاست خارجی در چارچوب دکترین سیاست خارجی هر کشور است و در مفهوم کلی و وسیع آن شامل روابط میان دولت ها و اداره امور بین آنها با وسائل مسالمت آمیز است، امروزه دیپلماسی به شیوه هایی گفته می شود که به وسیله آن سیاست های خارجی اعمال شده، دولت ها می توانند به نتایج و هدف های مشخصی در روابط خارجی برسند.

حجت الاسلام والمسلمین دکتر شبان نیاء ابراز داشت: با توجه به تعاریفی که از واژه دیپلماسی وجود دارد می توان دیپلماسی را از یک منظر فرآیندی دانست که به منظور استقرار نظم و صلح جهانی و جلوگیری از بروز ناامنی، منازعات و کشمکش ها در سطوح منطقه و بین المللی میان کنشگران این عرصه در قالب گفتگوها و مذاکرات صورت می گیرد.

وی افزود: اما این واژه از منظر دیگر اشاره به ابزاری دارد که طی آن دولت ها تلاش می کنند آن را برای پیشبرد اهداف سیاست خارجی خود بکار گیرند، این نوع از دیپلماسی تاکنون به شکل های مختلفی در صحنه سیاست خارجی کشورها بروز پیدا کرده است، گاهی دیپلماسی سنتی بر فضای سیاست خارجی دولت ها حاکم بوده است که طی آن دولت ها کوشیدند در قبال دولت های دیگر از طریق گفت وگو و مذاکره اهداف خود را دنبال کنند، اساسا در دیپلماسی سنتی تنها دولت ها محوریت دارند و هر دولتی تلاش می کند تا از طریق تعاملات با دولت دیگر و بیشتر در قالب گفت وگو و مذاکره به اهداف خود دست یابد.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره گفت: در دیپلماسی عمومی، قدرت نرم، منبعی اساسی محسوب می شود و هر کشوری بتواند از قدرت نرم خویش در حوزه سیاست خارجی بهره گیرد در حوزه دیپلماسی عمومی نیز موفق تر خواهد بود، بحث از دیپلماسی به هر نوع آن به عنوان ابزار تحقق سیاست خارجی و همچنین بحث از چگونگی نقش آفرینی و رفتار تاثیرگذاران آن حوزه از جمله مسائل حائز اهمیت این حوزه مطالعاتی است که امروزه ذیل عنوان دیپلماسی و رفتار سیاسی بررسی می شود.

وی ابراز داشت: در مجموعه کتب "فقه سیاست خارجی و روابط بین الملل" پس از آنکه در نوشتار نخست از مفاهیم اصول و قواعد حاکم در این زمینه سخن گفتیم در این نوشتار می کوشیم تا به مباحث گوناگون مطرح در حوزه دیپلماسی و رفتار سیاسی پرداخته و با بهره گیری از منابع فقه اسلامی، احکام و ضوابط مربوط به آن ها را تشریح کنیم، پس این کتاب به احکام و موازین فقهی ناظر به دیپلماسی و رفتار سیاسی اختصاص دارد از این رو ابتدا به ابزارها و روش های دیپلماتیک اشاره کرده و از میان آن ها شناسایی مذاکره و معاهده را به عنوان سه روش مهم در عرصه دیپلماسی بررسی می کنیم.

حجت الاسلام والمسلمین شبان نیاء در پایان این گفت و گو خاطرنشان کرد: در مبحث بعدی این کتاب، شرایط نمایندگان و فرستادگان سیاسی دولت اسلامی در سایر کشورها براساس منابع معتبر اسلامی را مطرح کرده در نهایت به ابعاد و قلمرو مصونیت های نمایندگان و فرستادگان دولت ها در دولت اسلامی اشاره می کنیم.