حجت‌الاسلام محمدجواد ارسطا در گفت‌وگو با روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، به بررسی نقش جایزه شهید صدر در ایجاد چنین فضاهایی پرداخت و در ارزیابی آثار ارسال شده به دبیرخانه جایزه و کیفیت آنها، بیان کرد: بحمدالله در کشور ما صاحب نظران برجسته ای درزمینه مباحث  فقهی و حقوقی و اصول فقه فعالیت دارند. اما درخصوص آثاری که  دردوره نخست جایزه شهید صدرارسال شده باید بگویم، اگرچه دربین آنها، آثار ارزشمندی هم دیده می شد ولی با توجه به شناخت ما از صاحبنظران کشورمان در این عرصه های سه گانه، این انتظار وجود داشت آثاری را با درجه علمی بالاتر دریافت کنیم.

وی افزود: البته این احتمال را  می دهیم شاید به دلیل  فرصت کوتاهی که برای ارسال این آثار در نظر گرفته شده بود یا احتمالا مطلع نشدن بعضی از صاحبان نظر و نظریه در این زمینه ها، تعداد آثار علمی فاخری را که در این نوبت در زمینه های فقه، حقوق و اصول فقه دریافت کردیم کمتر از حد انتظار ما باشد. 

ارسطا با تاکید بر اینکه در میان آثار دریافتی، نظریات قابل توجهی وجود داشت، ابراز کرد: با این حال با توجه به شناخت ما از صاحب نظران  این عرصه ها، انتظار ما بیش از این بود. اما این امیدواری وجود دارد ان‌شاءالله در دوره های بعد بتوانیم از آثاری با درجه علمی بالاتر و همچنین با حجم بیشتر در زمینه هایی که اشاره شد برخوردار شویم تا بدین صورت نشان دهنده سطح علمی بسیار خوبی باشد که صاحب نظران ما دراین عرصه ها دارند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا جایزه جهانی صدر می تواند به ارتقای نظریه پردازی در عرصه علوم اسلامی و علوم انسانی کمک برساند، بیان کرد: بی تردید پاسخ بنده مثبت است. طبعا هم جایزه جهانی شهید صدر و هم موارد مشابهی که ممکن است برگزار شود، مانند همایش ها یا جوایز دیگری که تحت عنوان کتاب سال و امثال آن برگزار می شود می تواند در راستای ارتقا نظریه پردازی موثر واقع شود.

رئیس کمیته فقه واصول و حقوق جایزه جهانی صدر ادامه داد: از دیدگاه من اثرگذاری این جایزه از دو جهت است؛ نخست اینکه ممکن است آثار پاره ای از صاحب نظران برای دیگر صاحب نظران شناخته نشده باشد. بنابراین وقتی چنین جوایزی مورد توجه قرار می گیرد و به صورت جهانی برگزار می شود یکی از آثار مثبت و ماندگار آن، شناخته شدن افکار و اندیشه هایی است که چه بسا تا قبل از برگزاری این مراسم برای بسیاری از اندیشمندان ناشناخته بودند. موضوع دیگر اینکه چه بسا طرح این اندیشه ها جرقه های ذهنی را برای صاحب نظران دیگر  ایجاد کنند یا ممکن است نقدی بر آن آثار داشته باشند. 

ارسطا با بیان اینکه می دانیم حیات علم در نقد و بررسی است، گفت: بنابراین پیدایش چنین جرقه های ذهنی می تواند موجب ارتقاء نظریه پردازی شود و نکته دیگر اینکه  نقدی که از ناحیه  دیگر صاحب نظران صورت بگیرد می تواند در این زمینه موثر واقع شود.

وی در ادامه، درباره وظیفه نخبگان علوم اسلامی در پیشبرد اهداف فرهنگی کشورمان، توضیح داد: از نگاه من یکی از این وظایف انتشار دیدگاه های صاحب نظران است و در این زمینه  افرادی را می شناسیم که بی تردید آدم های محقق و مدققی هستند ولی چون کمتر دست به قلم می برند یا کمتر افکار خود را منتشر می کنند طبعا دیگران نیز از این افکار مطلع نمی شوند. 

رئیس کمیته فقه واصول و حقوق جایزه جهانی صدر با تاکید بر اینکه نهادهای فرهنگی انتظار نداشته باشند هر فردی که در یک زمینه صاحب نظر است حتما نظریه خود را در قالب یک مقاله یا کتاب منتشر کند، ابراز کرد: گاهی اوقات ممکن است آنچه که یک صاحب نظر به آن دست یافته، در قالب یک ایده قابل انتشار باشد. ایده ای که ممکن است حجم آن از یک یا  دو صفحه بیشتر نباشد اما همین ایده کم حجم بتواند منشاء یک تحول علمی قابل توجه باشد  و این نکته ای است که دستگاه های فرهنگی و دستگاه های علمی و پژوهشی کشور اعم از دانشگاه ها و پژوهشگاه ها و مراکز دیگری که با این امور مرتبط هستند خوب است به این موضوع توجه داشته باشند.

ارسطا درباره برگزاری فراگیرتر و موثرتر جایزه جهانی صدر در دوره های بعد، گفت: به نظر می آید یکی از اموری که می تواند در این راستا موثر باشد آن است که، در جایزه جهانی شهید صدر فضایی برای ایده ها در نظر گرفته شود. بدین منظور که گاهی ممکن است مطلبی تحت عنوان نظریه  یا نوآوری قابل مطرح شدن نباشد ولی تحت عنوان یک ایده قابل طرح  است و این ایده ها ممکن است جرقه های ذهنی در دیگران ایجاد کنند. 

رئیس کمیته فقه واصول و حقوق جایزه جهانی صدر ادامه داد: وقتی دیگران ایده ای را می شنوند و به آن توجه پیدا می کنند، با دلایل محکم تری به آن ایده می پردازند. بدین معنا که  چه بسا طراح و صاحب اولیه ایده فقط یک فکر نسبتا خام به ذهنش رسیده اما دیگران که این ایده را می شنوند بتواند برای آن دلایل قوی تری ارائه دهد.
 وی با اشاره به اینکه افرادی هستند که صاحبان مطالب علمی اند اما خود آنها به عمق آن مطالب پی نبرده اند، ابراز کرد: اما در شرایطی که آن نظریه را در اختیار دیگرانی که صاحب دقت نظر بیشتری هستند قرار می دهند به عمق آن اندیشه پی می برند و می توانند دلایل محکم تری را برای تبیین آن اندیشه مطرح کنند. پیشنهاد من این است که زمان مناسب تری برای صاحب نظران لحاظ شود. 

ارسطا در ادامه پیشنهاد کرد: فضایی ایجاد شود برای برخی از صاحبان آثار یا صاحبان دیدگاه ها یا نوآوری ها که ممکن است تدوین آنچه که به نظرشان رسیده باشد با دشواری برای آنها همراه شود. تا بدین سبب  آنچه را که در ارائه شفاهی به نظرشان رسیده است را مطرح کنند. یعنی به صرف ارائه کتبی و در اختیار قرار دادن کتاب ها و یا مقالات آنها اکتفا نکنیم بلکه ارائه های شفاهی آنها را هم بپذیرم. به عقیده من این موضوع  می تواند در فراگیر شدن جایزه جهانی شهید صدر موثر باشد.

جایزه جهانی شهید صدر با هدف تقدیر از نظریات و اندیشه‌های علوم انسانی اسلامی شایسته ارائه جهانی به همت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در بهار سال 1403برگزار می‌شود.