حجت‌الاسلام ایمانی‌پور در گفت و گو با روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در پاسخ به این سوال که آیا دیپلماسی فرهنگی می تواند چالش های منطقه ای و جهانی که کشور با آنها مواجه است را برطرف کند؟ اظهار داشت: زمانی بود که فکر می کردند دیپلماسی فرهنگی ابزار دیپلماسی اقتصادی یا سیاسی است اما اکنون صحبت از این است که دیپلماسی فرهنگی هدف دیپلماسی است و دیگر دیپلماسی ها باید در خدمت دیپلماسی فرهنگی باشند. اگر بتوانیم افکار عمومی جامعه را با خود همراه کنیم به طور طبیعی آن جامعه نسبت به گفتمان ها همراهی پیدا می کند. تعبیری را مقام معظم رهبری درباره مساله تحریم ها داشتند که می فرمودند ابتنای تحریم ها بر تحریف حقایق جمهوری اسلامی ایران است. شما اگر بتوانید تحریف حقایق را از بین ببرید و حقایق جمهوری اسلامی ایران را نشان دهید تحریم ها به صورت طبیعی از بین می رود.

وی افزود: این نشان از اهمیت کار دیپلماسی فرهنگی و عمومی دارد. اگر بتوانیم تصویر شایسته ای از کشور را نشان دهیم که رسالت اصلی دیپلماسی فرهنگی هم این است به صورت طبیعی مشکلات فراوانی مانند تحریم را از سر راه بر خواهیم داشت. 

رییس دستگاه دیپلماسی فرهنگی افزود: دیپلماسی فرهنگی تاثیر بسزایی بر روابط یک کشور با کشورهای دیگر و در روابط چند جانبه و در عرصه بین الملل دارد. آن چیزی که امروز برای جمهوری اسلامی ایران هزینه درست می کند، هراس ساختگی از جمهوری اسلامی است. اگر بتوانیم این هراس ساختگی را با ارائه یک تصویر درست از بین ببریم. طبیعتا فضا برای کارهای بعدی فراهم می شود.

وی همچنین در این باره که آشنایی لازم از دیپلماسی فرهنگی وجود ندارد، اظهار داشت: دیپلماسی فرهنگی ویترین یک کشور است کسانی که در حوزه دیپلماسی فرهنگی کار می کنند در واقع شکل و شمایل و ویترین کشور را تزیین می کنند، البته این بدان معنا نیست که باید نگاه تزیینی به دیپلماسی فرهنگی داشته باشیم. 

رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در پاسخ به این سوال چه می شود کرد که بازتاب فعالیت های حوزه دیپلماسی فرهنگی در جامعه حتی در داخل کشور هم دیده شود و مردم با تاثیرات این حوزه آشنا شده و آن را درک کرده و بفهمند؟ گفت: مقداری از این مساله اجتناب ناپذیر است. چون کار دیپلماسی یک کار خارجی است شما در کشورهای مقصد کاری را اجرا می کنید که در داخل کمتر دیده می شود و این امر طبیعی است. مردم به صورت طبیعی خیلی نمی توانند با نتایج اقدامات فرهنگی در عرصه بین المللی آشنا شوند.

ایمانی پور گفت: باید دانسته شود، این چیزی که امروز به عنوان جنگ نرم از آن یاد می شود چقدر می تواند آسیب زننده باشد. ما الزامات جنگ سخت را رعایت کردیم و توانمندی های خودمان را در حوزه سخت افزایش دادیم. امروز جمهوری اسلامی ایران به یک بازدارندگی رسیده است. اگر در عرصه فرهنگی و حوزه دیپلماسی فرهنگی و جنگ نرم هم که نانوشته در جریان است، بتوانیم الزامات کار را فراهم و خود را تجهیز کنیم به صورت طبیعی خواهید دید که به یک بازدارندگی می رسیم و شاهد اتفاقاتی نظیر آن چیزی که سال گذشته در کشور و بعضا در خارج از کشور اتفاق افتاد، نخواهیم بود. اگر تجهیز شویم می توانیم دشمن را در زمین خودش مشغول کنیم. در این صورت نوبت به این که در زمین ما بازی کنند نمی رسد.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی گفت: تاثیر کارهای فرهنگی در عرصه بین الملل چون دیربازده و کمتر ملموس است، تاثیر اقدامات فرهنگی رقیب را روی خود و جامعه مان کاملا حس می کنیم تاثیر هالیوود بر سبک زندگی افراد، بر کسی پوشیده نیست. دیپلماسی عمومی تاثیرات فراوانی دارد. کارهای خیلی خوبی هم توسط نمایندگان فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در این عرصه در سال های گذشته انجام شده است اما شاید ناکافی باشد و اگر به درستی انجام شود می تواند تاثیرگذارتر باشد.

 وی افزود: برای این که عملیات درست انجام شود نیاز به مطالعه، پژوهش و اقدام جهادی است برای این منظور لازم است که به روابط هوشمند بین المللی دست یابیم. اساسا ان چیزی که سبب شکل دهی به جایزه ملی پژوهش های برتر روابط فرهنگی بین المللی شد دقیقا از همین منظر بود. یعنی می خواهیم سیاستگذاران و سیاست سازان را به این جمع بندی برسانیم که اگر می خواهید تاثیر عمیق تری بگذارید ابزار را چگونه باید انتخاب و نقشه را چگونه طراحی کنید. باید میدان رقیب را درست بشناسیم تا بتوانیم نحوه حضور را ترسیم کنیم.

ایمانی پور گفت: برای همین سراغ طراحی چنین جایزه ای رفتیم برای این که کارهایی که نام آن را اقدامات فرهنگی می گذاریم مبتنی بر یک سری پژوهش ها و مطالعات فرهنگی بین المللی باشد تنها در این صورت است که هدفگذاری ها سنجیده تر و نشانه گیری ها دقیق تر می شود و می توانیم مطمئن باشیم عملیاتی که اجرایی می کنیم ما را به مقصد می رساند.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در حین حال در این باره که پژوهش فرهنگی بین المللی با دو چالش مواجه است که یکی مساله نحیف بودن پژوهش در این حوزه است و چالش دیگر این که از نتایج زحمات در این حوزه استفاده ای نمی شود و الزامی برای بهره مندی از دستاوردهای این حوزه وجود دارد. چه فکری می شود در حوزه پژوهش های فرهنگی بین المللی کرد؟ اظهار داشت: در جهان سالهاست که روی این موضوع کار می شود که نسبت بین دانش و عمل و علم و اقدام را چگونه برقرار و طراحی کنند. برای این منظور تلاش می شود مطالعات کاربردی شود. کار خیلی عمیقی می طلبد و نیاز به فرهنگ سازی جدی دارد.

وی گفت: یکی از شاخص های توسعه یافتگی این است که سفارشات پژوهشی بر اساس نیازهای واقعی شکل می گیرد. دلیل آنکه در برخی مواقع، پژوهش هایی مورد حمایت قرار نمی گیرد و دچار کمبود فقدان حمایت مالی می شود این است که نیازسنجی درست انجام نشده و بر اساس سفارش ، کار پیش نرفته است. ایمانی پور گفت: این به آن معنا نیست که کارها صرفا سفارشی شود. بلکه می خواهیم بر اساس میدان و چیزی که در عمل مورد نیاز ما است پژوهش انجام شود. هر وقت بتوانیم نیازهای جامعه را به بخش های پژوهشی خود اعلام کنیم آنها هم در طراحی خود و پژوهش هایشان ملزم می شوند ناظر بر میدان پژوهش کنند در این صورت دو مشکلی که عرض شد، برطرف می شود. هم حوزه پژوهشی ما از آن عدم پشتیبانی که احساس می کند و خلاء مالی و مشکلات هزینه ای خلاص می شود و هم چون اساسا مطالعات از ابتدا بر اساس میدان طراحی شده به عمل هم منجر می شود. وی افزود: آنچه در آینده در جایزه ملی پژوهش های برتر فرهنگی بین المللی اتفاق می افتد همین است. می گوییم نیازهای ما اینهاست و می خواهیم در صحنه بین الملل موثرتر عمل کنیم حالا در حوزه همسایگان چه اقدامی داشته باشیم و با جهان اسلام چگونه رفتار کنیم و نقشه راه ما در کشورهای غربی باید چگونه باشد و با نحوه حضور ما در آمریکای لاتین به چه نحوی باید باشد؟ پرسش هایی است که انتظار می رود پاسخ خود را از میان پژوهش های انجام شده، بیابد. 

ایمانی پور گفت: البته تجارب میدانی هم خیلی مهم است و لازم است به نحوه شایسته ای مورد بهره برداری قرار گیرد. تجارب خیلی خوبی در سال های گذشته جمع شده که بعضا تحت عنوان تجربه نگاری گردآوری شده است که تحلیل آنها، خود نیز اقدامی پژوهشی است. مخلص کلام اینکه می باید بخش های علمی و آکادمیک کشور به کمک ما بیایند تا بتوانیم نقطه گذاری دقیق تر و طراحی بهتری انجام دهیم. اگر بخش اجرا و اقدام به هم کمک کنند و پژوهش و مجری کنار هم قرار بگیرند و یک سری مطالعات کاربردی را به دست بیاوریم حتما در برنامه ریزی ها اعمال خواهیم کرد و نتیجه بهتری را می گیریم.