به گزارش روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به نقل از خبرگزاری تسنیم، فرید الدین فرید عصر درباره نقش محصولات فرهنگی به عنوان یک ابزار تبلیغی در راستای کمک به اهداف دیپلماسی یک رایزن فرهنگی  بیان کرد: اگرچه تمامی قدرت‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی، از صادرات محصولات فرهنگی به عنوان یک ابزار تبلیغی استفاده می‌کنند، اما این نکته حائز اهمیت است، پیش و بیش از آنکه در تولید و عرضه یک محصول فرهنگی به جنبه ابزار بودن آن نگاه شود، باید به بازاریابی آن توجه داشته باشیم.  یعنی قابل شناسایی بودن  محصول فرهنگی ما برای مخاطب بین المللی در الویت قرار گیرد و در سبد فرهنگی او جای داشته باشد و نیازی از نیازهای فرهنگی او را برطرف کند.

او در ادامه افزود: امروزه و در عصر جهانی شدن، صرفا با رویکردهای سنتی، نمی‌توان این فرایندها را تامین کرد. لذا با ظهورتکنولوژی های نوین در شرایطی که فرهنگ‌ها، در رقابتی تنگاتنگ قرار گرفته اند، ناچار به برقراری نوسازی، بازنگری و به‌سازی پیوند میان مدیریت بازاریابی و مدیریت فرهنگی هستیم. اگر این مسیر با ابزار درست به خوبی طی شود آنگاه می‌توان گفت ما برای دیپلماسی فرهنگی خود یک ابزار تبلیغی مناسب از جنس محصول فرهنگی پیدا کرده ایم.

به گفته رایزن فرهنگی ایران در هند؛ برخی از محصولات فرهنگی ایران مانند یک تعداد  از سریال‌های تاریخی یا کتاب‌ها از  استقبال خوبی در بین مردم دیگر کشورها برخوردارند، اما، همچنان  نتوانسته ایم جایگاه ثابت و دائمی در صادرات محصولات فرهنگی داشته باشیم.

فرید عصر تایید کرد: نیازاست یک الگوی راهبردی بازاریابی محصولات فرهنگی نظام جمهوری اسلامی ایران درخارج ازکشور تدوین شود. چرا که با هدف بازاریابی بین المللی، نه تنها می توانیم درحوزه فرهنگ- با وجود ظرفیت فوق العاده آن- تاثیرگذارباشیم، بلکه درحوزه اقتصاد نیز قطعا گره گشا خواهیم بود. لازم به ذکراست درکشورهند با توجه به تنوع فرهنگی گسترده  و جمعیت بالا،این مسئله  در هر حوزه ای جدی تر است. 

او به شاخصه‌های محصولات فرهنگی درکشورمحل ماموریت یک رایزن فرهنگی اشاره کرد و دراین باره گفت: پذیرش یک محصول فرهنگی دراذهان مخاطبان جامعه هدف، ابتدا باید فایده ای از آن محصول را متصوّر کند واین مهم، بسیار ضروری است. چرا که بدین طریق می توانیم ارتباطات میان فرهنگی، ارزش های فرهنگ جامعه هدف را که معیارهای چندوجهی دارند، بشناسیم. این فرهنگ ها به شکل های مختلف، جهت و سمت و سوی رفتار افراد جامعه را تعیین می کنند. بنابراین، شناخت ارزش ها در جامعه هدف، پایه واساس ارتباطات میان فرهنگی است. براین اساس این نتیجه حاصل می شود، جامعه هدف باید محصول ما را بشناسد و این شناخت نوعی از نیاز را دراو شکل دهد.

هدف ما از ایجاد پیوند با فرهنگ کشور مقصد چیست؟  

فرید عصرنگاه ما به محصول فرهنگی را هم مورد توجه قرار داد و دراین باره اظهار داشت: این پرسش مهمی است که در تولید یک محصول فرهنگی برای مردم سرزمین دیگر، چه میزان  به دنبال تبلیغ و ترویج محتوای فرهنگی خود هستیم؟ هدف ما از ایجاد پیوند با فرهنگ کشور مقصد چیست؟  گاهی ما به دنبال تحمیل یک فرم خاص برای انتقال یک محتوای فرهنگی هستیم.  لازم به ذکر است؛ اقناع مخاطب برای استفاده ازیک محصول با تحمیل فرم یک محصول خاص بسیار متفاوت است. به عقیده من لازم است در ارائه هر محتوای ترویجی به تنوع در فرم، متناسب با کشورهای مختلف توجه جدی داشته باشیم.

به عنوان مثال در یک تجربه میدانی به این نتیجه رسیدیم برخی از پوشاک های ایرانی به دلیل تفاوت سلیقه هند و ایران، امکان بازاریابی در این کشور را ندارد و نمی توان این محصول را به مخاطب تحمیل کرد. بلکه باید با ضمن تنوع بخشی به محصول و همراهی با ذائقه مخاطب هندی، او را برای خرید لباس ایرانی اقناع کنیم.بنابراین با ورود به سرچشمه های اصلی صنعت فشن و مد هند، می توانیم به دنبال راهی برای عرضه محصول ایرانی باشیم. در حوزه صنایع دستی و غذا هم مثال های مشابه فراوان وجود دارد.بنابراین دو خصوصیت تنوع فرم و تناسب فرم و محتوای محصول با جامعه هدف بسیار اهمیت دارند.

امروزه از دیپلماسی فرهنگی به عنوان قدرت نرم نام برده می شود

رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در هند، درباره تاثیرگذاری تبادل محصولات بین دوکشور در پیشبرد اهداف دیپلماسی فرهنگی اظهار داشت: تبادل محصولات فرهنگی از ارکان دیپلماسی فرهنگی است. هرمیزان  تبلیغات درست، علمی و منطبق بر شناخت جامعه هدف، همراه با پشتیبانی مناسب برای بهتر معرفی شدن فرهنگ و محصولات فرهنگی جمهوری اسلامی بیشتر صورت گیرد، می تواند در پیشبرد اهداف دیپلماسی فرهنگی موثرتر باشد. امروزه از دیپلماسی فرهنگی به عنوان قدرت نرم نام برده می شود. قدرت نرمی که از طریق هویت سازی، برندسازی و تنوع بخشی در صدور کالاها و خدمات محصولات فرهنگی و همچنین قابلیت تمایز در ارایه محصولات و ایجاد نوآوری جدید در محصولات همراه با طراحى پیوست هاى فرهنگى صورت
می گیرد. 

او در ادامه تصریح کرد: اگربه اهمیت بخش خصوصی در صادرات محصولات فرهنگی واقف باشیم و این مسیر را مانع زدایی کنیم، آن زمان وجه دیگری از دیپلماسی فرهنگی برای ما روشن می‌شود و آن همان ارتباط بین گروه های همسو در فرایند صادرات و واردات فرهنگی است. بطور مثال یک شیعه اهل فرهنگ هندی قطعا بهتر از من می تواند محصول مورد نیاز خود را در بازار فرهنگ و هنر ایران شناسایی و به کشور خود وارد و عرضه کند. بنابراین کافی است او را به بخش خصوصی داخل کشور متصل کنیم و تولید کننده داخلی را با نیاز واقعی جامعه هدف مرتبط سازیم و در ادامه  خواهیم دید یک بازار مردمی قدرتمند گاهی بدون اطلاع ما فعالیت می‌کند.

فرید عصر به چالش های صادرات محصولات فرهنگی جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد ودر این باره گفت : چالش، برآمده از طی طریق است. ما هنوز در ابتدای راه هستیم و در عرضه محصولات فرهنگی، در مرحله پیش از چالش قرار داریم. بطور مثال
می توان در مساله چالش های صادرات نفتی به موارد متعدد اشاره کرد؛ ولی در حوزه محصولات فرهنگی آنچنان گام‌هایی برداشته نشده و راه نرفته وجود دارد که احصای دقیق چالش‌ها خود کار دشواری است. 

عدم  زیرساخت تولید محصول فرهنگی جهانی 

رایزن فرهنگی ایران در هند به ذکر چند مسئله در این زمینه اشاره کرد و بیان داشت: نکته نخست این است که دقیقا نمی دانیم کدام محصول فرهنگی تولید داخل ما، صرفا مصرف داخلی دارد و کدام مناسب عرضه در بیرون است؟  سوال دیگر اینکه محصول فرهنگی ملی و دینی یک کشور چه میزان قابلیت عرضه و مقبولیت جهانی پیدا کرده است ؟ بطور مثال در میان هنرها ، هنر خوشنویسی ایرانی همچنان  نتوانسته  به بازار جهانی هنر وارد شود، حالا سوال این است، آیا نقاشی‌خط که یک هنر میان رشته‌ای است را می‌توان به بازارهنر دنیا عرضه کرد؟ مخاطب چه برداشتی از این هنر خواهد داشت؟ یا  چرا سینمای دفاع مقدس ما نتوانسته مانند سینمای جنگ جهانی دوم در دنیا مطرح شود؟ 

او چالش  دیگر را عدم  زیرساخت تولید محصول فرهنگی جهانی در برخی حوزه ها عنوان کرد و درادامه اظهار داشت:
این موضوع را با مثالی مطرح می کنم.تا به  امروز درکشور ما رشته ای با عنوان مد و فشن مطرح نشده و وجود ندارد و  جای آن را رشته طراحی پارچه و لباس پر کرده است. بنابراین وقتی درک درست یا فهم مشترکی از مساله مد در کشور وجود ندارد، چه طور می‌شود وارد بازار مد کشوری شد که چندین دانشگاه صنعت مد و فشن در تراز بین المللی دارد؟ 

به گفته این رایزن، چالش دیگر در این زمینه،موضوع قیمت تمام شده محصول فرهنگی است که عملا قدرت رقابت را در بازار از محصول ایرانی سلب کرده است.و در پایان یکی از مهمترین چالش های صادرات محصولات فرهنگی به خارج از کشور، عدم استفاده از ظرفیت های حوزه دیجیتال مارکتینگ و کسب و کار آنلاین است. به عنوان مثال امروزه گوگل ترندز (Google Trends) یکی از پرکاربردترین سرویس های رایگان و تحت وب است که با استفاده از آن می توان اطلاعات مفیدی در میزان تغییرات جستجوی یک کلمه کلیدی دربازه زمانی و منطقه جغرافیایی مشخص بدست آورد. بنابراین از طریق گوگل ترند می توانیم  به صورت آماری و نموداری از وضعیت کالای صادره شده مان به هند اطلاع پیدا کنیم.

فرید عصر به تجربه موافقی که از صادرات محصولات فرهنگی در محل ماموریت خود داشته اشاره کرد و دراین باره گفت: به صورت محدودی محصولات مکتوب در حال ترجمه و نشر هستند. سینمای ایران هم تا اندازه ای شناخته شده است اما  تقریبا تجربه موفقی از همکاری سینمایی هند و ایران که در هند هم اکران موفقی داشته باشد  وجود ندارد. نکته آخر اینکه شبکه توزیع محصول ایرانی هم تقریبا شکل نگرفته  است. بطور مثال چادر ایرانی  مورد اقبال زنان شیعه و مسلمان است اما حتی همین محصول هم جایی در بازار پوشاک هند ندارد.