*پندها و پندارها ی حوزوی در دیپلماسی فرهنگی*
(روایتی کوتاه از دیدار جمعی از رایزنان فرهنگی و مدیران سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با مراکز حوزوی)
✍ محمدرضا بهمنی
2⃣ قسمت دوم:
دیدار با آیت‌الله اعرافی، مدیر محترم حوزه‌های علمیه، برنامه دوم حضور رایزنان در شرف اعزام (به کشورهای آلمان، اسپانیا، ترکیه، پاکستان، ونزوئلا و ...) در قم بود. دیداری که در ابتدای بلوار جمهوری و در جوار مدرسه معصومیه انجام شد و در آن معاونین محترم ایشان هم حضور داشتند. در ساختمانی که سالها قبل محل استقرار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بود و خود ایشان مسئولیت آن را بر عهده داشتند.
ویژگی متفاوت این جلسه شاید این بود که میزبان یعنی آیت‌الله اعرافی، حضور و ارتباطات بین‌المللی شان، بالغ بر چهل سال میشود.
آیت‌الله اعرافی، محور نخست مطالب‌شان را به مناسبت ماه ربیع، به تحلیل رویکرد و راهبردهای بین‌المللی دوره نبوت پیامبر گرامی اسلام (ص) پرداختند و اشاره داشتند که حتی در شرایط سخت روزهای آغازین بعثت، تلاش پیامبر خدا جهانی بود و محصور در منطقه و جغرافیا نبود. حتی در شعب ابی طالب.
جناب آقای اعرافی، راهبردهای بین‌المللی حضرت رسول صلوات الله علیه را در این موارد برشمردند:
- راهبرد هجرت‌های متوالی یاران حضرت و خود حضرت
- راهبرد اعزام نماینده
- راهبرد ارسال نامه
- راهبرد پذیرش مهمان، سفیر و نماینده
- راهبرد جهاد و دفاع
آیت‌الله اعرافی با تبیین این راهبردها، اظهار داشتند که مبانی این راهبردهای حضرت به عنوان رحمة للعالمین، «معرفت»، «اخلاق» و جایی که لازم بود «قدرت» بود. اگر معرفت و اخلاق نباشد، قدرت هم شکل نمی‌گیرد.
و اما نتیجه‌گیری رئیس محترم حوزه‌های علمیه هم جالب بود و آن این که؛ امروز، *سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی پیشانی نظام برای تحقق رویکرد بین‌المللی و جهانی پیامبر عظیم‌الشان محسوب میشود.*
پس از خطاب کلیت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در بخش نخست صحبت‌ها، در بخش دوم اما جناب آقای اعرافی، رایزنان فرهنگی را مورد خطاب قرار دادند و توصیه‌هایی ناظر به توفیق حضور میدانی برای ایشان بیان کردند. از جمله ؛
1. باور به آرمان‌های انقلاب اسلامی، امید به اثرگذاری و شور و هیجان در رایزنی فرهنگی
2. داشتن نقشه برای تأثیرگذاری در شبکه‌های اجتماعی (نقشه داشتن یعنی کادرسازی و تولید محتوا.)
3. اعتماد بر نیروهای بومی و کارسپاری به آنها
4. ید واحده شدن و تعامل میان دستگاهی در میدان
5. داشتن منطق تعادل در فعالیت میدانی (تنظیم و ترجمه نحوه ورود انقلابی؛ جمع بین: ۱.روحیه انقلابی و شور و هیجان و ۲.کارآمدی میدانی... حل این دوگانه هم بسیار سخت ولی مهم است...)
بخش عینی و انضمامی سخنرانی جناب آقای اعرافی، نگاهی به ظرفیت‌های حوزه‌های علمیه برای فعالیت بین‌المللی بود. ایشان در این بخش به نوعی رئوس طرح‌ها و برنامه‌های تحولی دوره مدیریتی‌شان را مرور کردند. از جمله؛ دبیرخانه پروژه‌های مطالعاتی موردنیاز نظام، فقه معاصر و نظامات اسلامی و فلسفه‌های مضاف، نظام رشته‌ای حوزه (از جمله رشته های مرتبط با حوزه بین‌الملل)، جامعه یک تا پنج هزار زبان‌دان حوزوی ایرانی، طرح‌هایی که در فضای مجازی فعال شده، انجمن‌های علمی حوزه، نظام جامع اندیشه اسلامی (با محوریت ۱۰ متفکر معاصر)، که میشود امتداد بین‌المللی برای آن ایجاد کرد و طرح گفتمان انقلاب اسلامی مبتنی بر آثار علمی و فکری برتر مراکز علمی حوزوی.
✅ *اشاره:*
امروز فراتر از مقام نظر و تحلیل، حوزه‌های علمیه و روحانیت باید در مقام عمل، نقش و کنشگری بین‌المللی خود را جدی بگیرند.
حوزه اگر حتی نخواهد در خارج کنشگری نماید. این سئوال را میتوان مطرح کرد که آیا مناسبات حوزه قم و نجف در سطح رضایت‌بخشی است؟ در سال چند آمد و شد و چند نشست مشترک و چند پروژه علمی و اجرایی مشترک میان این دو مجموعه اجرا میشود؟ در هر حال، ناظر به این گونه سئوالات، در این نشست، چهار الزام راهبردی_عملیاتی برای تقویت کنشگری بین‌المللی حوزه و روحانیت به حضور آیت‌الله اعرافی مطرح کردم ؛
+ هوشمندی حوزه های علمیه نسبت به محیط بین الملل (شناخت محیط بین الملل به سبک کلاسیک کفایت نمی کند)
+ توان افزایی ظرفیت انسانی (زبان‌دانی طلاب کافی نیست)
+ شبکه سازی (ارتباطات فردی و سازمانی مرسوم، کافی نیست)
+ متناسب سازی ساختاری و زیرساختی
البته ناظر به این مطلب، نظر واقع گرایانه آیت الله اعرافی این بود که کنشگری بین‌المللی حوزه های علمیه متأخر است و لذا از یک سو رایزنان و نمایندگان فرهنگی باید مجهز به رویکرد حوزه شوند و از سوی دیگر، *حوزه علمیه برای حضور موثر در عرصه بین‌الملل، باید خود را بازآفرینی کند.* همچنین ایشان فعال‌‌سازی دبیرخانه دائمی و اجرایی برای تعامل و همکاری موثرتر مراکز حوزوی و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی را مورد تأکید قرار دادند.
