به گزارش روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، نشست «کمیت و کیفیت پژوهش‌ها و تفاسیر قرآنی در ایران» از سلسله نشست‌هاى تخصصى بین‌المللى بیست‌و‌نهمین نمایشگاه بین‌المللى قرآن شامگاه پنجشنبه، اول اردیبهشت‌ماه در مصلای امام خمینی(ره) در تهران برگزار شد.

در این نشست، علی اکبر افراسیاب‌پور، نویسنده کتاب «تفسیر شاعران پارسی گو»، حسن عصمتی، کارشناس امور قرآنی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، یحیی یثربی، استاد فلسفه و عرفان و نویسنده تفسیر روز، نور الدین ابولحیه، مفسر قرآن از الجزایر و نیایش سرامی، مدیر نشر ترفند سخنرانی کردند.

درخشان‌ترین دوره ادبیات قرآنی به پس از انقلاب اسلامی مربوط است

عصمتی در سخنرانی خود، سالروز بزرگداشت سعدی را تبریک گفت و افزود: قرآن کریم و خدماتی که ایرانیان پس از پیروزی انقلاب اسلامی به محضر قرآن کریم داشتند، امری پرگستره است و ما در این نشست نمی‌توانیم تمام ابعاد این موضوع را روشن کنیم، اما براساس پژوهش‌هایی که صورت گرفته، حدود ۳۷ هزار کتاب با عناوین قرآنی پس از انقلاب اسلامی به چاپ رسیده است.

این کارشناس امور قرآنی اظهار داشت: ۴ دهه پس از انقلاب، درخشان ترین دوران ادبیات قرآنی در طول تاریخ تشیع دانسته شده است و آثار قرآنی آن قابل مقایسه با قبل نیست و به لحاظ کمی و کیفی افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است.

عصمتی با بیان اینکه در یک رویکرد کلی می‌توان پژوهش‌های قرآنی پس از انقلاب را به پژوهش‌های سنتی و نوگرا تقسیم کرد، گفت: بازتاب‌های قرآنی در ادبیات فارسی به ویژه پس از انقلاب اسلامی بسیار فراگیر شده است.

وی ادامه داد: در این نشست با نگاه کلی به پژوهش‌ها و تفسیرهای قرآنی پس از انقلاب اسلامی تمرکزمان بر کتاب قرآن کریم همراه با کتاب تفسیر شاعران پارسی گوی به کوشش دکتر علی اکبر افراسیاب‌پور است.

این کارشناس امور قرآنی با بیان اینکه دیپلماسی قرآنی و قند پارسی همیشه همراه و همدل در جریان تمدن‌سازی نقش مهمی داشته‌اند، گفت: شعر فارسی و محتوای جان افزای او متأثر از مفاهیم و آموزه‌های قرآن کریم است. این حقیقتی است که در اشعار غول‌های ادبیات فارسی مانند سنایی، مولوی حافظ، سعدی و ... منعکس شده است.

کتاب تفسیر شاعران پارسی گوی تجلی همگرایی ایرانی ـ اسلامی است

افراسیاب‌پور نیز در سخنانی در این نشست، گفت: سعدی شاعر بین‌المللی ادبیات فارسی است که با الهام از قرآن کریم، متون نظم و نثر حود را به جهانیان عرضه کرده و با استقبال عجیبی در سراسر جهان مواجه شده است.

این نویسنده افزود: کتاب تفسیر شاعران پارسی گو جدیدترین ترجمه و تفسیر شاعران در دیوان‌های ادب فارسی را در خود دارد که توسط انتشارات ترفند و سفیر اردهال منتشر شده است.

وی بیان کرد:  زبان و ادبیات فارسی در دوران حکومت سامانیان و صفاریان به چنان شکوفایی رسید که ایران را در قرن چهارم هجری ابر قدرت علمی جهان کرد که در تاریخ تمدن ما به آن رنسانس ایرانی ـ اسلامی می‌گویند و شخصیت‌هایی چون ابن سینا پرورش داد که ۴۰۰ سال در پاریس کتاب دایرة المعارف شفا و کتاب‌های دیگر او کتاب درسی سوربن بود.

دانشیار دانشگاه شهید رجایی مطرح کرد: تفسیر شاعران پارسی گو یکی از برجسته ترین دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران است.

افراسیاب‌پور ادامه داد: قرآن کریم الهام بخش شاعران ایرانی در همه سبک‌ها و دوره‌های ادبی تا به حال است.

وی اضافه کرد: کتاب تفسیر شاعران پارسی گو برای نخستین بار تفسیری از دل دیوان‌های اشعار شاعران ایرانی استخراج شده و همراه با ترجمه‌ای جدید و جامع از قرآن کریم است.

این نویسنده همچنین، گفت: پژوهش‌های قرآنی در عرصه بین‌الملل مدیون اهتمام بیشتر مراکز قرآنی در جمهوری اسلامی ایران است و انتظارهای برآورده نشده‌ای هنوز بر زمین مانده است.

افراسیاب‌پور اذعان کرد: هر شاعری که کلمه‌ای درباره قرآن گفته بود را جمع آوری کردم و در کتاب تفسیر شاعران پارسی گوی کار جدیدی را ارائه کردم.

وی با بیان اینکه یک تفسیر و ترجمه جدیدی از قرآن کریم در کتاب تفسیر شاعران پارسی گو آمده است، افزود: مردم ایران مردم دین دار و یکتاپرستی هستند.

افراسیاب‌پور ادامه داد: در طول تاریخ ایرانیان سه دین داشتند؛ اول آیین مهر تا سال ۳۳۱ قبل میلاد، دوم آیین زرتشت تا سال ۲۱ هجری و در ۱۴۰۰ سال اخیر هم دین اسلام.

این نویسنده گفت: با توجه به این سه دوره، سه خط و زبان در ایران وجود داشته است؛ ایرانیان هر دینی داشتند خط و زبانشان هم متناسب با آن بوده است.

افراسیاب‌پور یادآور شد: تفاوت زبان فارسی و عربی در این است که شعرا و نویسندگان فارسی زبان با عشق و اشتیاق خاصی به سوی قرآن کریم رفتند و شعرای ایرانی عشق و مهر و دلبستگی خاصی به قرآن داشتند؛ در حالی که تفاسیر و نوشته‌های نویسندگان عرب درباره قرآن یک زبان رسمی و شرعی است.

این استاد دانشگاه گفت: هیچکس به این فکر نیافتاده بود که گفته‌های شعرا در ادبیات فارسی را گردآوری کند و کلام قرآن را از زبان آنها بیاورد.

وی همچنین، مطرح کرد: برای گرداوری کتاب تفسیر شاعران پارسی گو، ده سال در کنار ترجمه قرآن به مطالعه ۵۰۰ دیوان شعر چاپی خطی و نسخه‌های خطی از کشورهای پاکستان، افغانستان، تاجیکستان و ترکیه پرداختم و دیوان اشعار پیشینه و گنجینه رو جلوی خودم گذاشتم و از بسم الله الرحمن الرحیم شروع کردم.

این نویسنده خاطرنشان کرد: هر فردی نقد و نظر و تحلیلی به این کتاب داشته باشد را با گوش جان شنوا هستم و امیدوارم این کار ادامه یابد و قرآن کریم در عرصه‌های جدید جستجو شود.

شعر فارسی یاری‌گر جریان هدایت الهی ـ قرآنی است

نیایش سرامی نیز در ادامه این نشست، گفت: کتاب تفسیر شاعران پارسی گو برای ما ایرانی‌ها میراث هزاره‌ای از تار و پود، آنچه بر سرزمین ما طی قرون متمادی گذشته است و از این حیث اهمیت دارد.

مدیر انتشارات ترفند افزود: ما در این کتاب تأثیر قرآن بر ادبیات فارسی که متعالی ترین هنر ایرانی است را باز نمو کرده‌ایم. از این جهت فکر می‌کنیم که با چنین کوشش‌هایی می‌توان مخاطبان بیشتری را با فرهنگ قرآنی همراه کرد.

وی اظهار داشت: تفسیر شاعران پارسی‌گو کتابی مرجع درباره تأثیر قرآن کریم بر شعر فارسی از دیرباز تا کنون است.

سرامی بیان کرد: پیش ‌از این، تلمیحات قرآنی و شواهد آن، به‌طور پراکنده از برخی دیوان‌ها از ‌جمله مثنوی معنوی توسط استاد خمشاهی و دیگر بزرگان اندیشه‌ورز استخراج شده و انتشار یافته است یا کتاب گزیده‌ای از تأثیر قرآن بر نظم فارسی استاد سید عبدالحمید حیرت سجادی که بیشتر موضوعی است امّا هرگز همه آن‌ها در یک مجموعه گرد هم نیامده‌اند.

وی ادامه داد: اینکه این موضوع از ابتدا تا انتهای قرآن کریم، سوره به سوره و آیه به آیه در دیوان‌های ادب پارسی جست‌وجو شده باشد، تازگی دارد و سابقه‌ای نداشته است.

مدیر انتشارات ترفند اضافه کرد: در این تحقیق، پژوهشگر بیش‌از پانصد دیوان از سروده‌های شاعران پارسی‌گوی سده‌های مختلف از ایران، پاکستان، افغانستان، تاجیک ستان، هند، و آناتولی را از نظر گذرانده است.

سرامی همچنین، گفت: از خصوصیات برجسته این اثر ارائه ترجمه‌ای جدید از قرآن کریم است که در میان ترجمه‌های متعددی که در دهه‌های اخیر از این کتاب آسمانی شده، دارای ویژگی‌های قابل‌ توجه و بسیار مفیدی است.

وی خاطرنشان کرد: این ترجمه بسیار پایبند به متن صورت گرفته است، همچنین برای برخی از آیات دو یا سه ترجمه پیشنهاد شده است.

مدیر انتشارات ترفند تأکید کرد: فخر فرهنگ اسلامی قرآن کریم است و بستر اندیشه‌ ایرانی شعر فارسی.

سرامی اظهار داشت: ادبیات فارسی و بالاخص شعر پارسی صورت اعلای هنر ایرانی است. اینکه در کتاب قرآن کریم تفسیر شاعران پارسی‌گو فرهنگ قرانی با شعر فارسی ممزوج شده حاکی از این است که تعالی مظروف در تعالی ظرف رخ داده است و این برای من که ۵ سالی را در کار تولید این کتاب صرف کردم مایه مباهات است.

وی در ادامه سخنانش، آمادگی این انتشارات را برای ترجمه این اثر به زبان‌های فرانسوی، عربی، اردو و ... با همکاری سازمان‌هایی که مسئولیت برون‌مرزی که در امر نشر و گسترش فرهنگ قرآنی و ایرانی دارند، اعلام کرد.

مهمترین دستاورد ایران در حوزه فرهنگ، دستاوردهای قرآنی است

پس از آن، نورالدین ابولحیه اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران نقش مهمی در جریان تفاسیر معاصر دارد. تنوعی که در تفاسیر ایرانی می‌بینیم، در جهان و شمال آفریقا وجود ندارد.

این مفسر قرآن از الجزایر گفت: پس از انقلاب اسلامی ایران حرکت تفسیر نه در ایران، بلکه در جهان اسلام گسترش یافت.

ابولحیه به ویژگی‌های پژوهش‌ها و تفاسیر ایرانی پرداخت و یادآور شد: درست است که در جمهوری اسلامی ایران بحث کمیت زیاد است، اما کیفیتش بهتر از کمیتش می‌باشد.

وی در ادامه سخنانش، مطرح کرد: مهمترین دستاورد ایران در حوزه فرهنگ، دستاوردهای قرآنی است.

ابولحیه با تأکید بر این مطلب که پژوهش‌ها و تفاسیر قرآن در ایران به دنبال ایجاد تفرقه و نفرت نیستند و همگرایی را دنبال می‌کنند، گفت: تفاسیر و پژوهش‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور گسترش خوبی داشته است.

وی از تلاش‌های قرآنی امام خمینی(ره)، مقام معظم رهبری(مدظله العالی)، مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، آیت‌الله ری شهری، آیت‌الله مصباح یزدی و ... به نیکی یاد کرد.

قرآن با ویژگی‌های خود، کتابی برای همیشه تاریخ است

یحیی یثربی، استاد فلسفه و عرفان و نویسنده تفسیر روز نیز در این نشست با بیان اینکه قرآن کتاب هدایت است، گفت: قرآن با ویژگی‌های خود، کتابی برای همیشه تاریخ است نه برای مقطعی محدود.

وی افزود: تا انسان و زندگی و عقلانیت و فکر باشد، قرآن کتاب هدایت و راهنمایی خواهد بود.

یثربی ادامه داد: قرآن کتاب توجیه عقلی است؛ قرآن کتاب اطلاع رسانی و زبان قرآن، مبین و روشن است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه زبان قرآن، زبان مردم است و تمام انبیاء به زبان قومشان وحی را دریافت کرده‎اند، اظهار داشت: هیچگونه پیچیدگی در قرآن نیست و معنی آن روشن است.

یثربی با تأکید بر اینکه قرآن برای همیشه تاریخ است، گفت: با گذشت ۱۴۰۰ سال پس از نزول قرآن می‌‎توانیم برداشت مناسب روزگار خود را داشته باشیم.

وی با اشاره به اینکه ده هزار سال بعد انسان‎ها برداشت مناسب روزگار خود را از قرآن خواهند داشت، یادآور شد: قرآن به تغییر احتیاج ندارد و ما باید خودمان را تغییر دهیم.

این استاد دانشگاه افزود: قرآن را در حال سکون نگه نداریم، قرآن مواج و متحرک است و معانی قرآن متحرک و سیال هستند. با مرور تاریخ و عوض شدن روزگار معانی قرآن این شایستگی را دارند که معانی متفاوتی برای نیازهای روز مردم بدهند.

وی خاطرنشان کرد: مراکز قرآنی زیادی داریم که هزینه کمی هم برای آنها نمی‎‌شود، اما رضایت بخش نیستند.

یثربی با اشاره به اینکه جامعه به قدر کافی با معانی قرآن ارتباط ندارد، تأکید کرد: جامعه باید با روح وحی آشنا شود و زبان وحی صفا و نورانیت دیگری دارد.

استاد فلسفه و عرفان بیان کرد: ما در زبانمان از همه جا مطلب داریم اما کم آیه می‌آوریم. جامعه را باید با این زبان روشن و پر از ذخیره آشنا کنیم.

وی با بیان اینکه ارتباط عمیقی بین قرآن با هنر و ادبیات است، اظهار داشت: اعجاز قرآن هنر ادبی است و باید قرآن را به ادبیاتمان وارد کنیم.

این استاد دانشگاه به تجلیل از کتاب تفسیر شاعران پارسی گو پرداخت و گفت: این کتاب ترجمه‌ای از قرآن به همراه ادبیات ما بود. واژه‌های قرآنی همراه با بازتابشان در این کتاب گردآوری شده است؛ مثلا برای بسم الله الرحمن الرحیم آمده به نام آنچه جان را دانش آموخت به نور عقل شمع دل برافروخت.

وی با اشاره به مطالب گوناگون و متنوع از کتاب ارزشمند تفسیر شاعران پارسی گوی تأکید کرد: امیدوارم قدمی که نویسنده این کتاب برداشته زمینه ساز یک حرکت ادبی باشد.

یثربی در پایان سخنانش، خاطرنشان کرد: در ادبیات ما باید مضامین قرآنی استفاده شود و واژه‌های قرآنی جلوه زیادی داشته باشند.

انتهای پیام/ص