به گزارش روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ،به مناسبت هفته بزرگداشت حکیم نظامی گنجوی شاعر بزرگ پارسی قرن ششم و معرفی بیشتر این شاعر پرآوازه ایران فرهنگی همایشی به این منظور و البته با هدف آسیب شناسی مطالعات ایرانی و وضعیت زبان فارسی و آموزش آن در ایالت بلوچستان پاکستان با حضور اساتید زبان و ادبیات فارسی و فرهیختگان علمی و ادبی کویته روز شنبه 20/12/1401 در سالن همایشهای خانه فرهنگ ج.ا.ایران در کویته برگزار شد.

این همایش در دو بخش سخنرانی و میزگرد برگزار شد. در بخش اول، شخصیت های ادبی شهر کویته درباره آثار و اشعار حکیم نظامی سخنرانی کردند و در بخش دوم، اساتید زبان و ادبیات فارسی و ادبای شهر کویته دیدگاهها و پیشنهادات خود را در خصوص مطالعات ایرانی و آموزش زبان فارسی در ایالت بلوچستان بیان کردند.

برنامه طبق روال عادی با تلاوت کلام الله مجید توسط استاد القرا قاری محمد اسماعیل سعید آغاز شد و پس از آن سرودهای ملی ایران و پاکستان پخش گردید.

پس از معرفی کوتاه برنامه توسط حسینی مجری این مراسم، کلیپی به زبان اردو در خصوص معرفی حکیم نظامی گنجوی و اینکه کدام شاعران بزرگ دنیای غرب و شرق از وی الگو گرفته اند، پخش شد.

اولین سخنران همایش سید ابوالحسن میری، وابسته فرهنگی و مسئول خانه فرهنگ ج.ا.ایران در شهر کویته بود که ضمن خوش آمدگویی به مهمانان این همایش، قطعه شعری از حکیم نظامی را خواند و از مهمانان و اساتید زبان و ادبیات فارسی درخواست کرد که نظرات، انتقادات و پیشنهادات خویش را در رابطه با وضعیت مطالعات ایرانی و زبان فارسی در ایالت بلوچستان و کویته ارائه کنند.

سخنران بعدی همایش آقای وقاص کاشی، از شاعران و نویسندگان توانمند شهر کویته بود که مقاله ای با عنوان «نوروز: جامعه ایده آلی و حکیم نظامی» ارائه کرد و بیان داشتن: « شاعر چه نظامی باشد چه علامه اقبال لاهوری، همة آنان توسط اشعار خود فصل بهار را استقبال کرده اند. این شاعران علاقه مندی خاصی به چهار فصل سال دارند. بنا بر روایات منابع معتبر، نظامی کسی بود که نه تنها در آذربایجان و ایران بلکه در پاکستان، هند و اروپا نیز از شهرت و محبوبیت یکستان برخوردار است. نظامی شخصی بود که با شعر خود اسرار جهان را فاش کرد و راه و مسیر یک جامعه ایده آلی و زنده را به ما نشان داد. در لابلای اشعار نظامی می توان یک جامعه ایده آلی را به خوبی حس کرد. شاید مردمان آن زمان نیز به دنبال جامعه ای بودند که نفس گرفتن در آن راحت باشد و مردمان بخاطر فشار روحی، اقتصادی و جسمی، مرگ را بر زندگی اولویت ندهند. نظامی با اشعار خود جامعه ی ایده آلی را به ما معرفی کرد که فقط با انقلاب محمدی می توان آن را تشکیل داد و با دین ناب محمدی، آن را نجات داد.

سخنران بعدی، دکتر زاهد دشتی، استاد زبان بلوچی در دانشگاه بلوچستان و مجری شبکه صدا و سیمای بلوچستان بود که مقالۀ «ضرب المثل های فارسی با بلوچی، اردو و انگلیسی» را ارائه کرد و گفت: اندیشه نظامی بر احترام به انسانیت، برادری، بردباری و همدیگرپذیری استوار است و به دیدگاه او، همه چیز در جهان به هم دیگر ربط دارد و همة مخلوقات، انسان ها و حیوانات قابل احترام هستند و با روحیه می توانیم یک جامعه ایده آلی تشکیل بدهیم و اسم این روحیه عشق است، چنانچه اقبال لاهوری قرن ها بعد از نظامی, عشق را محور اندیشه خود قرار داد. 

 دشتی افزود: ضرب المثل های مختلف در اشعار و آثار فرهیختگان تاریخ انسانی دیده می شود که به زبان های مختلف گفته شده و مفهوم و محتویات آن یکسان می باشد.

دکتر زاهد دشتی در ادامه برخی ضرب المثل های «هم معنا» را در زبان های فارسی، بلوچی، اردو و انگلیسی را ارائه کرد. 

سخنران بعدی  نورخان محمدحسنی، از پژوهشگران سیاسی، تاریخی و ادبی ایالت بلوچستان بود که در سخنانی گفت: شاعر در هر منطقة که باشد و به هر زبانی که شعر بسراید، هدف اصلی آنها این است که راه خدا شناسی، جهان بینی و جامعه شناسی را به انسان ها نشان بدهند تا به این وسیله یک انسان بتواند جامعه خوشحال و پیشرفته، هم از نگاه مادی و هم از نگاه معنوی، تشکیل دهد. نظامی 120 سال بعد از فردوسی به جهان چشم گشود ولی دیدگاه نظامی از نگاه محتوایی وسیع تر از فردوسی بود. بطور مثال اشعار فردوسی، حماسی بود تا بوسیله آن بتواند روحیه شجاعت و دلاوری را در مردم ایران زنده کند ولی نظامی هدفش نجات بشریت بود و او می خواست روحیه خداجویی و خداپرستی را در انسان ها زنده کند و اسراری را بر روی انسان ها باز کند که اگر باز نشود، انسان رستگار نشود. این رویکرد را می توان در اشعار نظامی یافت.

سخنران بعد  کمیل قزلباش از اساتید زبان و ادبیات فارسی بود که سخنان خود را با شعر «هست کلید گنج حکیم، بسم الله الرحمان الرحیم» آغاز کرد و گفت: وقتی به اشعار نظامی نگاه میاندازیم، می فهمیم که این شخصیت چنان به واژه ها تسلط دارد که بقول معروف واژه ها خود در جلوی او زانو می زنند. کلمات دقیق و مناسب چنان در اشعار نظامی گنجانده شده که به ندرت می توان در اشعار دیگران یافت. 

دکتر قزلباش افزود: منظومه های حکیم سرشار از فلسفه و عرفان و منطق و روانشناسی است. او یکی از روانشناسان در زمان خود بود. او همزمان هم حکیم بود و هم فیلسوف و اندیشمند و عارف. بنا بر این هنر استفادة دقیق از واژه ها را بدرستی یاد داشت.

سخنران بعدی آقای سرور جاوید، نویسنده معروف و از شاعر و ادیب نام آشنای پاکستان بود که مقاله ای با عنوان «نظامی: شاعر عشق» ارائه کرد و گفت: در روزگاری که قدرت های جهانی با قلدربازی اقتصادی خود جوامع انسانی را با بحران مواجه کرده و کرة زمین را با گذشت هر روز بسوی انحطاط می کشانند و از طرفی خود را پیشوای جهان متمدن می دانند و رسانه های شان آنان را قهرمان دموکراسی می خوانند و به بهبود بشر هیچ کسی توجه نمی کنند، شرایط اقتضا می کند که به اهل عشق رجوع کنیم و متوسل شویم به درگاه اهل عشق. باید از آموزه های عارفان و بزرگان خود پیروی کنیم تا نه تنها زمین را برای زیستن سازگار کنیم بلکه آن را به مهد عشق و صمیمیت و صلح و صفا تبدیل کنیم. فهرست اهل عشق در جهان طولانی است ولی یک نام در این فهرست مثل خورشید در آسمان عشق می تابد که اسمش است حکیم نظامی گنجوی، شاعر سدة ششم، که زندگی اش به اخوت، محبت، ترویج ارزش های اسلامی و محبت به انسانیت سپری شد. نظامی شایستة آن است که بعنوان بزرگترین طلایه دار ترویج محبت و انسانیت گرامی داشته شود، چون بعد از ایشان، شاعرانی در چشم انداز جهانی ظاهر شدند که از شجرة شعری اش خوشه چینی کردند. نظامی را می توان بزرگ عشق خطاب کرد، زیرا پنج گنج او به خاطر پیام اش هویت جداگانه در جهان دارد.

آخرین سخنران این همایش مهمان ویژه، شکیل احمد روشن، رئیس دانشگاه الحمد (کویته و اسلام آباد) بود که در اظهارات خود گفت: همانگونه که انسانها و کائنات بدون رنگ هیچ هستند و رنگ مختص به یک زبان نیست، شعر در هر زبان که باشد هنری است که از اندیشه و طراوت و احساسات برگرفته می شود و به نظر من کسی که شعر می سراید، حس بینائی اش خیلی قوی است، زیرا هر چیز را زیر زیر ذره بین خود قرار می دهد، چیزهایی که هر کس هر کس نمی توانند ببیند ولی شاعران مثل نظامی این هنر را دارند که اندک ترین جزئیات و مشکلات و چالش ها و زخم های زندگی را به شکل زیبا بیان می کنند.

 وی افزود: این از ویژگی های شعر است که متکی به یک زبان و حدود نیست بلکه زبان زیبا و جذاب دنیای بشر است و شاعرانی مثل نظامی سرمایة و تحفه ی هستند برای این کائنات، که به زیبایی کائنات افزوده اند. 

روشن با اشاره به اهمیت زبان فارسی در ایالت بلوچستان گفت: در زمان حکومت «خان قلات» زبان رسمی این منطقه فارسی بود و بخش بزرگ اشعار اقبال لاهوری در فارسی سروده شده ولی جای بسی تأسف برای ملت پاکستان است که از زبان فارسی و عربی فاصله گرفته ایم. این نتیجة یک توطئه است که بشکل منظم و برنامه ریزی شده ما را از این زبان ها دور کردند و تنهاترین راه برای احیای زبان فارسی در بلوچستان این است که اقدامات عملی برداشته شود. من بعنوان سرپرست یک اداره آموزشی حاضرم که کلاس های فارسی آموزی در دانشگاه خود راه اندازی کنم ولی نقش رسانه ها برای تشویق و جلب توجه مردم بسوی آموختن زبان فارسی ضروری است. پخش سریال ها و مستندها و فیلم های کوتاه اجتماعی فارسی با زیرنویس اردو در رسانه های پاکستان می تواند بهترین و موثرترین نتیجه برای گسترش زبان فارسی داشته باشد. زیرا برنامة که بارها در پرده تلویزیون نشر شود، بینندگان دیالوگ ها را یاد می گیرند و تکرار می کنند و اینگونه این دیالوگ ها را در زندگی روزمرة خود نیز استفاده می کنند. بنا بر این رسانه بهترین وسیله برای گسترش سریع زبان فارسی در پاکستان است.