کتاب "بدو وسط الجزیره" اثر "جان هس"، خاورشناس برجسته سوئیسی، گنجینه‌ای ارزشمند از اطلاعات دست‌اول در مورد زندگی، آداب و رسوم، باورها، قصه‌ها، آهنگ‌ها و زبان بادیه‌نشینان عربستان در اواخر قرن نوزدهم میلادی است. هس با ظرافت و دقت نظر کم‌نظیری، جزئی‌ترین نکات مربوط به فرهنگ و مذهب این مردمان را ثبت و ضبط کرده است.

جان هس، باستان شناس معروف سوئیسی است که در حدود یک قرن پیش، چهل سال از زندگی خود را به تحقیق درباره بادیه‌نشینان عربستان اختصاص داد. وی در جریان این دوره از زندگی، ظریف ترین جزئیات عادات، رسوم، اعتقادات، قصه ها، ترانه ها و عبارت هایی که در گفتگوی بدویان استفاده می شدند را مورد مطالعه قرار داد و نتایج این تحقیقات ارزشمند را در کتاب "بدو وسط الجزیره" منتشر کرد.

اهمیت کتاب "بدو وسط الجزیره" در چند وجه قابل بررسی است:

ارائه تصویری دقیق و جامع از فرهنگ و مذهب بادیه‌نشینان: هس با زندگی چهل ساله در میان این مردمان، به عمق فرهنگ و مذهب آنها نفوذ کرده و اطلاعاتی بی‌نظیر از زوایای مختلف زندگی ایشان ارائه می‌دهد.

تکمیل و تصحیح شناخت ما از  فرهنگ عربی:*هس با تمرکز بر نقش بادیه‌نشینان در شکل‌گیری دین و فرهنگ عربی، تصویری کامل‌تر و دقیق‌تر از این دو مقوله ارائه می‌دهد.

ارائه منبعی دست‌اول برای پژوهشگران: این کتاب به عنوان منبعی دست‌اول، برای پژوهشگران حوزه‌های مختلف علوم انسانی، از جمله تاریخ، مردم‌شناسی، زبان‌شناسی و مطالعات مذهبی، بسیار حائز اهمیت است.

نگاهی به محتوای کتاب:

هس در کتاب خود به طیف گسترده‌ای از موضوعات مربوط به زندگی بادیه‌نشینان می‌پردازد، از جمله:

آداب و رسوم: هس به ظرافت تمام، آداب و رسوم مربوط به تولد، ازدواج، مرگ، عزاداری، جشن‌ها و مناسبت‌های مختلف را شرح می‌دهد.

باورها:هس به بررسی باورهای مذهبی، خرافی و عامیانه بادیه‌نشینان می‌پردازد و ریشه و خاستگاه آنها را واکاوی می‌کند.

قصه‌ها و آهنگ‌ها: هس مجموعه‌ای از قصه‌ها و آهنگ‌های رایج در میان بادیه‌نشینان را جمع‌آوری و ثبت کرده است که منبعی ارزشمند برای شناخت فرهنگ و فولکلور این مردمان است.

زبان: هس به بررسی زبان عربی رایج در میان بادیه‌نشینان می‌پردازد و واژگان، اصطلاحات و تعبیرات خاص آنها را شرح می‌دهد.

"جان‌ هس" بسیاری از واژگان فصیح را در ادبیات بدویان تبارشناسی می‌کند رفتار و راه-رفت شتران و واژه‌هایی که مربوط به رفتارشناسی اشتران است را با دقت بررسی می‌کند که

یمشی .. خطوه خطوه

یدرهم .. الخبب الهروله

یسبح .. الخبب السریع

یرثع .. الجری او العدو

از جمله‌ی آن‌هاست

یا نحوه‌ی نامگذاری موالید و کودکان و شیوه‌های طلاق زنان که تازه همه‌ی این‌ها در حوالی سال‌های ۱۹۱۰م ثبت شده است و فاصله‌اش با ما یک و قرن و نیم است نه یک هزاره و پانصد سال.

در این جا خصوصی‌ترین عادات و رسوم قبایل سخت شگفت‌زده‌مان می‌کند به چند مورد اشاره کنم:

مثل اینکه زنان‌شان با چه چوبی بر چشم سرمه می‌کشیدند،برخی قبایل با خار جوجه‌تیغی بر سرمه‌دانی که با شاخ بز ساخته شده و حقه‌اش می‌نامیدند اکتحال می‌کردند،یا می‌گوید:برای رشد موهاشان شپش و حتی به نقلی ۵۰شپش بر پوست سر می‌انداختند تا شپش‌ها با تحریک پیازچه‌های مو‌،گردش خون را در پوست سر تسریع و فعال سازند.

 کتاب "بدو وسط الجزیره" اثر "جان هس"، منبعی ارزشمند برای شناخت فرهنگ و مذهب بادیه‌نشینان عرب است. این کتاب دریچه‌ای نو به سوی دنیای این مردمان می‌گشاید و به درک بهتر دین و فرهنگ عربی کمک می‌کند.