به گزارش روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی  روز یکشنبه هفتم اسفندماه 1401 در ادامه برگزاری سلسله نشست‌های علمی - تخصصی نمایندگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در قم، سومین نشست «بررسی آثار و شاخص‌های معرفی اسلام شیعی به عرصه بین‌الملل» در سالن شهید مطهری دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران برگزار شد.

در این نشست که با همکاری مؤسسه البیان للتواصل و التاصیل، مؤسسه بین‌المللی الهدی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی قم،انجمن علمی ترجمه و زبان‌های خارجی حوزه‌ علمیه، دانشکده الهیات دانشگاه تهران، بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء، مرکز ارتباطات و بین‌الملل حوزه‌های علمیه، مجمع جهانی اهل بیت(ع) و مؤسسه بین‌المللی المرتضی(ع) برگزار گردید،  محمود واعظی، رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران، علی بیات و  حمید باقری، از اساتید دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران، حجت‌الاسلام و المسلمین محمد جواد ابوالقاسمی، تیم اندرسون، استاد عالی دانشگاه سیدنی استرالیا و یحیی جهانگیری، سرپرست نمایندگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در قم سخنرانی نمودند و در خصوص موضوعاتی نظیر «ما و ضرورت تولید ادبیات علمی در عرصه بین‌الملل»، «جایگاه و نقش تاریخی تشیع از ظهور تا امروز»، «حدیث امامیه در پژوهش‌های غریبان»، «نامسالگی‌ها در نگاه غیر شیعیان به اسلام شیعی»، «نقد و بررسی کتاب انتشارات کمبریج» و «انتظار و نیاز جهان از اسلام شیعی» به بحث و تبادل نظر پرداختند.

واعظی رئیس دانشکده الهیات دانشگاه معارف اسلامی دانشگاه تهران در ابتدای این نشست با توجه به آینده جهان به بیان ضرورت تولید ادبیات علمی در عرصه بین الملل پرداخت و در ادامه گفت: یکی از پارادایم های مهم در جهان آینده رویکرد به جهان اسلام با گرایش تشیع می باشد. وی افزود: پارادایم اصلی در افکار آتی دنیا یقیناً مذهبی به ویژه اسلام و با گرایش اسلام شیعی خواهد بود که باید در این زمینه  برای پاسخگویی به مطالب و مسائل و شبهات آتی جهان اسلام  مورد  وآمادگی جهت پاسخگوی سوالات وشبهات آینده مورد تجزیه تحلیل قرار گیرد. در همین زمینه وی با انتقاد به کم کاری و عملکرد نهادهای مذهبی و متولی امور دینی به غفلت  از نهادها و موسسات معرفی مذاهب و قرآن در عرصه بین الملل و کشورهای مختلف پرداخت و اظهار داشت بسیاری از موسسات مذکور برای دانشمندان ما شناخته شده نیستند و از آنها بی اطلاع هستند در حالی که آنان به شدت در این زمینه در کشورهای مختلف مشغول فعالیت گستر ده ای در باره معرفی اسلام هستند که حتی مورد تأیید ما نیستند.

 جهانگیری نماینده سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی دومین سخنران این نشست در ابتدای سخنان خود به بررسی کتاب شیعه اسلام چاپ دانشگاه کمبریج پرداخت.

ایشان تاکید کرد که هرگز نمیتوان به آثر فاخر معرفی شیعه به اثر بین الملل را نگاشت بدون آنکه آثار اثرگزار بین المللی را مورد بررسی قرار ندهیم.

وی در این زمینه به نقد مسائلی که در این کتاب و قرائت‌هایی که از شیعه داشته، اشاره نمود و در باب دلیل خود جهت بررسی این کتاب گفت این کتاب و مطالب و مباحث مطروحه در آن حاوی دیدگاه های آقای  هاجر منیر در موضوع تفاوت بین اسلام شیعه و اهل سنت و نیز شیعه سیاسی و یا سیاست شیعه بویژه شیعه اثنا عشری می باشد و بیشترین تفاوت را در قالب عوامل اجتماعی بین اسلام شیعی و اسلام سنی مورد بحث و جدل قرار داده است، که باید این شاخص ها در تعریف کتاب آینده معرفی شیعه به بین الملل مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد.

ایشان دلیل انتاب این کتاب برای رسیدن به شاخص کتاب مطلوب در معرفی شیعه به عرصه بین الملل را در این دانست که این کتاب جزو تازه ترین آثار در حوزه معرفی شیعه است و فقط یک دهه از عمرش می گذرد. ثانیا از سری کتاب های معرفی ادیان دانشگاه کمبریج است که ساختار و بافتار آن مورد مداقه قرار گرفته است و نکته سوم اینکه نویسنده در حوزه شیعه پژوهی از نامداران است و حدود نیم قرن در این حوزه پژوهش داشته است.

همچنین نویسنده قبل از این کتاب و بعد از آن هم در حوزه شیعه پژوهی کار کرده است. از ویژگی های این کتاب توجه به شیعه در معنای عام یعنی زیدیه و اسماعیلیه هست. این کتاب را شیعه پژوهان بزرگ در غرب، مورد نظر و توجه قرار دادند که نشان از اثرگذاری این کتاب است.

ایشان در بررسی این اثر به فقدان نگاه به عقاید و مناسب و آیین های شیعی پرداخت. از دیگر آسیب های رو شناختی این کتاب این است که بیشتر رویکرد تاریخی و میان مذاهبی شیعی-سنی دارد.

در ادامه همایش آقای بیات از اساتید دانشکده الهیات و معارف اسلامی به جایگاه و نقش تاریخی تشیع از ظهور تا زمان فعلی پرداخت و در این زمینه گفت: با اینکه پانزده قرن از تاریخ تشیع می گذرد تا به ‌حال تشیع هیچ گاه از جایگاه حاکمیتی برخوردار نبوده و فرصتی حاکمیتی در اختیار آنان جهت معرفی مذهب و امامان خویش در اختیار نداشته است. بنابراین چگونه توانسته معتقدات و جایگاه رفیع علمی واجتماعی خود را با قوت تمام تا مقطع کنونی حفظ کنند؟

وی در این زمینه تاریخ اسلامی را به دو دوره تقسیم کرد و در خصوص دوران تنزیل فرهنگ و تمدن اسلام گفت: با رحلت رسول گرامی اسلام(ص) پرونده دوران تنزیل بسته شد ولی بخش دوم با رحلت پیامبر اکرم صلوات الله علیه  نه تنها بسته نشد بلکه به شدت ادامه یافت و شیعه وارد نظام جدیدی شد که در آن تضارب آراء از مهمترین شاخص های آن بود و به عنوان دوره تفسیر و تأویل معروف شد.

ایشان در ادامه سخنان خود اضافه نمود: در برداشت متفاوتی از قرآن، تاریخ بشر به سه دوره تقسیم گردیده و آن دوره امت واحده، دوره اختلاف و دوره جامع حکومت آرمانی به قیادت معصومین علیهم السلام می باشد.

وی ضمن تشریح دوره های مذکور اعلام داشت: دوره دوم که مورد اختلاف است کماکان تا ظهور حضرت حجت بن الحسن العسکری(ع) ادامه  دار خواهد بود و دوره پایانی تاریخ متعلق به دوره حاکمیت آرمانی معصومین(علیهم السلام) است و تحت مدیریت ولی عصر عجل الله فرجه الشریف ظهور و بروز خواهد کرد.

آقای دکتر بیات در ادامه جهان اسلام را به سه گروه تقسیم کرد و اضافه نمود: تشیع، تسنن و خوارج هر کدام کارکرد های خودشان را داشتند و دو گروه آخر اصول آن مبتنی بر خلافت و حاکمیت بود. ولی برخلاف دو گروه تسنن و خوارج که از همه مهمتر است، گروه تشیع قرار داشت که اصول آن بر اساس اصل ولایت استوار بود و دلیل بقاء و قوت تشیع در طول تاریخ همین نکته می باشد یعنی جریان داشتن اصل ولایت در همه امور اعتقادی و اجتماعی و حاکمیتی. لذا باید باید از این فرهنگ به طور خاصی صیانت گردد.

سخنران بعدی آقای  ابوالقاسمی  معاون اسبق سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و استاد حوزه و دانشگاه ضمن بررسی کتاب خودنوشته این سؤال را مطرح نمود: چرا شیعه در طول تاریخ نتوانسته خودش را معرفی کند؟

ایشان گفت: دلیل چنین مسئله ای این است که شیعه همواره در طول تاریخ در حالت غیظ و غضب به سر برده است و دلیل آن هم این است که همواره مخالفین، صاحب حکومت بوده اند و جایگاهی همانند امروز برای شیعه در مراکز و محافل دینی و مساجد وجود نداشته است تا از طریق آن شیعه معرفی گردد.

وی اضافه نمود: از طرفی چون طرفداران تشیع با حکومت وقت کنار نمی آمدند و خلافت آن را قبول نداشتند، حاکمان پیوسته از شیعه به عنوان دشمن یاد می کردند و امکان حضور آن ها را در مساجد متوقف می کردند. حتی اگر شیعه در مسجدی حضور پیدا می کرد مورد اهانت و تهدید جانی قرار می گرفت و آنان را متهم به رافضی بودن و جدا شدن از دین  می کردند.

 ابوالقاسمی در پایان سخنان خود اعلام داشت: این طرد شدن موجب شد تا  شیعیان به گوشه گیری و عبادت های شخصی و تصوف گرایی تمایل پیدا کنند و از جمله  دلایلی که فرقه های مختلفی همچون معتزله، اشاعره، صوفیه، اسماعیلیه، بهره ها و غلات شیعه در جهان تشیع به وجود آمده نیز در همین راستا قابل تحلیل می باشد.