به گزارش روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی محمدرضا بهمنی معاون همکاری های علمی و فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در یاداشتی با عنوان (خروجی‌محوری در کار فرهنگی خارج از کشور؛ ضرورت یا فضیلت ؟)

دومین روز اجلاس منطقه‌ای رایزنان فرهنگی در کشورهای همسایه، یک برنامه ویژه داشت و معاون محترم بین‌الملل دفتر مقام معظم رهبری به تشریح هفت معیار مستخرج از اندیشه مقام معظم رهبری برای فعالیت فرهنگی در عرصه بین‌الملل پرداختند. این هفت معیار عبارتند از :

۱. پرداختن به مسئله فلسطین

۲. تبیین و ایجاد مطالبه عمومی در خصوص تغییر در نظم و نظام بین‌الملل

*۳. ارزیابی خروجی‌ها و نتایج در کار فرهنگی*

۴. توجه به مسئله تبلیغ مبانی انقلاب و معارف اسلامی

۵. پاسخگویی به پرسش‌ها و شبهات

۶. اولویت‌دهی به جوانان در جامعه هدف

۷. توأمانی اندیشه‌ورزی و مدیریت فرهنگی در رایزنی فرهنگی 

هریک از معیارهای فوق (که می‌توان مواردی را هم به آن افزود) از منظری به الزامات محتوایی یا مدیریتی حضور و فعالیت فرهنگی موثر در عرصه بین الملل توجه کرده است که در جای خود نیازمند دقت و اهتمام جدی است. در این یادداشت، به اجمال ناظر به ارزیابی خروجی‌ها و نتایج در کار فرهنگی عرصه بین‌الملل و به عبارت دیگر، خروجی محوری در دیپلماسی فرهنگی و عمومی نکاتی عرض می‌شود. مرسوم است که گفته می‌شود، کارهای فرهنگی دیربازده هستند. این نکته درستی است. اما ذکر این مطلب ضروری است که باید به تفاوت پیامدها با خروجی ها و نتایج توجه شود. یعنی در این تردید نیست که پیامدهای کارهای فرهنگی را نمی‌توان در کوتاه مدت مورد سنجش و قضاوت قرار داد. اما این به معنی ناممکن بودن سنجش خروجی ها و نتایج نیست. لذاست که حجت الاسلام والمسلمین دکتر قمی، در تشریح معیار سوم، اشاره کردند که «اگرچه معیار غایی رضایت خدای متعال و حضرت ولیعصر (عج) است اما در عین حال، *تاکید مقام معظم رهبری به خروجی محور بودن کارها است.* کارهایی که می کنید نگاه کنید ببینید خروجی آن چه چیز است. فعالیت ها، باید خود را نشان دهد.»

خروجیها، موجودیت های ملموس، عینی و قابل سنجش هستند. (مانند تعداد فارسی آموزان غیرایرانی در کشورهای هدف، یا فراوانی اکران فیلم‌های سینمایی ایرانی در خارج از کشور یا تعداد کتب علوم انسانی اسلامی ترجمه شده به زبان های دیگر و ...) همچنین نتایج، به تغییرات و موفقیت‌های میان‌مدتی گفته می شود که مسیر دستیابی به پیامدها را هموار می‌کنند. در واقع خروجی‌ها و نتایج فعالیتهای فرهنگی عوامل کلیدی دستیابی به اهداف بلند مدت و پیامدهای پایدار هستند.

 اما از سوی دیگر، با توجه به گستره و تنوع فعالیتهای فرهنگی در خارج از کشور، عدم توجه به سنجش و ارزیابی خروجی‌ها و نتایج فعالیتهای فرهنگی در عرصه بین‌الملل، میتواند آسیب‌هایی داشته باشد. از جمله : 

 - عادت به فعالیتهای انتزاعی و غفلت از فعالیتهای ملموس و عینی

- حاشیه‌نشینی اولویت‌ها و پرداختن به کارهای جاری و گاهی کم‌اهمیت

- نامعلوم بودن میزان و جهت پیشرفت در حضور و تأثیرگذاری فرهنگی در کشورهای هدف

- عدم امکان مقایسه توفیقات و ناکامی های فعالان و مدیران فرهنگی

- عدم امکان تأمین حقوق مادی و معنوی اهالی فرهنگ و هنر

- نامشخص بودن سهم محصولات و خدمات فرهنگی ایران از بازار مصرف فرهنگی در کشورهای هدف

گاهی ممکن است گفته شود باید اصل را بر حضور قرار داد و اثرگذاری یک امر تدریجی است، واقعیت این است که غالبا به جای ارزیابی حضور، گزارش حضور رخ می‌دهد و در توصیف حضور هم به تعداد جلسات و شرکت در رویدادها و فراوانی دید و بازدیدها اکتفا می‌شود. 

در هر حال، راه عبور از آسیب‌های مذکور، سنجش و ارزیابی خروجی‌ها و نتایج است و هر چقدر شاخص‌های و سنجه‌های ارزیابی هدفمندتر و راهبردی تر باشد، روند تأثیرگذاری صعودی تر و پیامدهای فرهنگ‌پایه‌گی در مناسبات بین‌المللی ملموس‌تر خواهد شد.

 آنچه عرض شد، تنها درآمدی بود ناظر بر چرایی *ضرورت ارزیابی خروجی‌ها و نتایج فعالیت‌ها* در عرصه دیپلماسی فرهنگی و عمومی و البته روشن است که این مطالبه فقط متوجه رایزنان فرهنگی نیست و بخش‌های ستادی و صفی سازمان و همه دستگاه‌ها و کنش‌گران فرهنگی عرصه بین‌المللی در معرض این سئوال و مطالبه هستند. 

و مهمتر این که از جمله الزامات قرارگاه شدن سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی این است که این قرارگاه باید سازوکار سنجش و ارزیابی خروجی‌ها و نتایج فعالیت‌های خود و سایر دستگاه‌ها و کنشگران فرهنگی عرصه بین‌الملل را تمهید و تدارک نماید.