به گزارش روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی مجید کامرانی رایزن فرهنگی کشورمان در نیجریه در یاداشتی بیادداشت  با عنوان : « نگاهی به جایگاه زنان در نیجریه » اینگونه آورده است :

توسعه نیافتگی نیجریه در مورد وضعیت زنان خود، به دلیل سابقه طولانی استثمار و سرکوب استعماری، باعث تحریف جهت گیری های اقتصادی، آموزشی، مذهبی، فرهنگی، اجتماعی، ایدئولوژیک و اجتماعی نیجریه شده است. نیجریه سابقه طولانی در نابرابری جنسیتی و تبعیض علیه زنان دارد. زنان در نیجریه با تعدادی چالش از جمله دسترسی محدود به آموزش، مراقبت های بهداشتی و فرصت های اقتصادی روبرو هستند. زنان همچنین به طور نامتناسبی تحت تأثیر فقر، خشونت و سایر اشکال تبعیض قرار دارند. دولت نیجریه اقداماتی را برای رسیدگی به این مسائل انجام داده است، اما پیشرفت در این خصوص کند بوده است. زنان هنوز در سیاست و نقش‌های تصمیم‌گیری ؛ کمتر حضور دارند و اغلب از فرصت‌های اقتصادی محروم هستند. علاوه بر این، نقش های جنسیتی سنتی و هنجارهای فرهنگی همچنان پتانسیل زنان را در نیجریه محدود می کند. نقش اجتماعی زنان در نیجریه بر اساس عوامل مذهبی، فرهنگی  و جغرافیایی متفاوت است. با این حال، بسیاری از فرهنگ های نیجریه، زنان را صرفاً به عنوان مادر، خواهر، دختر و همسر می بینند. به عنوان مثال، زنان در شمال نیجریه بیشتر از زنان در جنوب نیجریه که تمایل بیشتری به مشارکت در زندگی عمومی دارند، در خانه منزوی هستند. در جنوب نیجریه، بیوه‌ها بدرفتاری‌های متفاوتی را از همسر خود تجربه می‌کنند که شامل وادار کردن آنها به نوشیدن آب باقیمانده پس از حمام کردن شوهر مرده، خوابیدن روی زمین برهنه، پوشیدن لباس مشکی و محروم کردن آنها از ارث از دارایی متوفی است. چالش های مدرن برای زنان نیجریه شامل کودک ازدوجی، ختنه زنان،  تجاوز جنسی، و خشونت خانگی است. 

از دوران ماقبل استعمار تا اوایل قرن بیست و یکم، نقش و جایگاه زنان در نیجریه به طور مداوم تکامل یافته است.  در دوران پیش از استعمار، زنان نقش عمده‌ای در فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی داشتند. تقسیم کار بر اساس خطوط جنسی بود و زنان مشاغلی مانند فرآوری مواد غذایی، حصیر بافی، سفالگری و آشپزی را کنترل می کردند. علاوه بر این، زمین در مالکیت اشتراکی بود و زنان از طریق شوهر یا والدین خود به آن دسترسی داشتند. اگرچه در این نظام ، مرد سرپرست خانوار بود، اما زنان مسن‌تر کنترل کار اعضای جوان‌تر خانواده را بعهده داشتند. زنان نیز در تجارت نقش محوری داشتند. در میان یوروباها، آنها چهره های اصلی در تجارت از راه دور بودند و فرصت های بسیار زیادی برای جمع آوری ثروت و کسب عنوان داشتند.

در سیاست، زنان آنقدر مطیع و ناتوان نبودند که ادبیات معاصر آن‌ها را به تصویر می‌کشد. واحد اصلی تشکیلات سیاسی خانواده بود و به زن اجازه می‌داد تا قدرت قابل توجهی بر فرزندان خود به دست آورد، زن و فرزندانش می‌توانستند بلوک اصلی خانواده را تشکیل دهند. قدرت و امتیازات در یک خانواده نیز بر اساس سن و جنسیت بود و در نتیجه به زنان مسن اجازه می‌داد تا در مورد بسیاری از مسائل صحبت کنند. از آنجا که عرصه خصوصی و عمومی در هم تنیده بودند، توانایی یک زن برای کنترل منابع و افراد در یک خانواده در عین حال تمرینی برای قدرت عمومی بود. او می توانست از تولید غذا برای جلب احترام استفاده کند. او می توانست فرزندانش را کنترل کند و از طریق این قدرت بر مردان تأثیر بگذارد. او می توانست قدرت روح یا خدایان را به نفع خود برانگیزد. یا می تواند به سادگی کنار بکشد و از آشپزخانه به عنوان اقامتگاه شخصی خود برای تعامل با همکاران، دوستان و فرزندانش استفاده کند. فراتر از سطح خانوار، قدرت عموماً در تسلط مردان بود، اما در بسیاری از زمینه ها عناوین خاصی به زنان داده می شد. ملکه مادر، عنوانی قدرتمند در میان ادو و یوروبا، می تواند به مادر پادشاه یا یک زن آزاد با قد و قامت قابل توجه اعطا شود. در کاخ خودش، ملکه مادر جلسات را اداره می کرد و صاحبان عنوان زیردست از او حمایت می کردند. افسانه‌های یوروبا و هاوسا دوره‌هایی را توصیف می‌کنند که زنان یا پادشاهان واقعی یا قهرمانان واقعی بودند. زنانی مانند مورمی از ایل-ایفه و آمینه از زاریا، مانند ملکه های قدرتمند در تاریخ های اوندو و دائورا، شخصیت های افسانه ای قابل توجهی هستند.

جدی ترین تهدید برای نفوذ و امتیازات زنان در قرن بیستم رخ داد، زمانی که مردسالاری با تغییرات استعماری ترکیب شد تا روابط جنسیتی را تغییر دهد. از آنجایی که روسای مرد با دولت استعماری بریتانیا در جمع آوری مالیات و حکومت همکاری می کردند، از اهمیت جایگاه روسای زن کاسته شد. هنگامی که اقتصاد به طور فزاینده ای به سمت تولید محصولات نقدی برای صادرات گرایش پیدا کرد، مردان نیجریه و شرکت های اروپایی بر توزیع لاستیک، کاکائو، بادام زمینی و هندی و روغن نخل تسلط یافتند. زنان که به عقب رانده شدند، مجبور شدند به تولید محصولات معیشتی روی آورند. سیستم قبلی مالکیت زمین که از بیگانگی زمین جلوگیری می کرد، جای خود را به تجاری سازی زمین داد و به نفع کسانی بود که به پول به دست آمده از فروش محصولات نقدی دسترسی داشتند. آموزش به سبک غربی همچنین پسران را بر دختران ترجیح می داد و بنابراین زنان را تا حد زیادی از بسیاری از مشاغل جدید معرفی شده توسط استعمار محروم می کرد.

قدرتمندترین عامل تغییر برای زن مدرن، سیستم آموزشی رسمی نیجریه بوده است که تعداد زیادی از زنان نخبه، باهوش، تحصیل کرده و با اعتماد به نفس از آن بیرون آمده اند. ، آنها را می توان در همه مشاغل پیشرو یافت. آنها اکنون بسیاری از جنبه های پدرسالاری را به چالش می کشند و به تدریج سازماندهی می کنند تا اطمینان حاصل کنند که عرصه سیاسی به اندازه کافی گسترش می یابد تا آنها را در خود جای دهد.

زندگی زنان طبقه متوسط نیجریه با زندگی بیشتر زنان غربی تفاوت زیادی دارد. از دوران پیش از استعمار، زنان فرصت‌های اقتصادی خاصی را در سیستم اجتماعی حفظ کردند. در واقع، قبل از اواسط قرن بیستم، زنان نیجریه ای به طور سنتی نقش مهم تری در جامعه نسبت به زنان غربی داشتند. جامعه سنتی یا قبیله ای در نیجریه از زنان انتظار داشت که دستمزدهای قابل توجهی در خانواده داشته باشند. آنها در کنار مردان نیجریه ای در کشاورزی، ماهیگیری، گله داری و تجارت (مثلاً سفالگری، پارچه سازی و کار صنایع دستی) کار می کردند. در واقع، زنان به طور سنتی حق داشتند از کار خود سود ببرند، اگرچه این پول معمولاً به عنوان کمک به درآمد خانواده عمل می کرد. این آزادی اقتصادی با بسیاری از جوامع غربی که در آن زنان مجبور بودند برای حق کار مبارزه کنند، بسیار متفاوت بود. این سنت ها هنوز در نیجریه مدرن باقی مانده است. با این حال، مردان نیجریه ای برای کمک های اقتصادی همسران خود ارزشی قائل نیستند. در بیشتر موارد، با وجود فرصت های اقتصادی، زنان نیجریه فاقد حقوق خاصی هستند. به عنوان یک قاعده، مردان هیچ مسئولیت قانونی در قبال فرزندان خود ندارند و اغلب زنان را رها می کنند و انتظار دارند بار مالی خانواده را به دوش بکشند.

نهاد ازدواج نیجریه بر اساس استانداردهای غربی غیر متعارف است. نظام سنتی و اسلامی چندهمسری در هر طبقه اجتماعی شکوفا می شود. زنان از مردان از نظر همراهی، مراقبت شخصی و وفاداری انتظار بسیار کمی دارند. روابط آنها بدون عناصر عاطفی است. چند همسری یکی از اجزای حیاتی زندگی بسیاری از زنان است. زنان به همسران دیگر شوهران خود وابسته هستند. همسران جوان‌تر بسیاری از مسئولیت‌های خانگی و مالی را بر عهده می‌گیرند. با بزرگتر شدن زنان، خیالشان راحت است که بار ازدواجشان فقط بر دوش آنها نیست. موقعیت یک زن در جامعه به محض ازدواج آنها به شدت تغییر می کند، زیرا زن به مالکیت تبدیل می شود و نسبتاً هیچ حقوقی در خانواده شوهرش ندارد. در واقع، تأثیر مادر و خواهر شوهر بر او بسیار بیشتر از همسر خودش است. زن از این عدم کنترل یا حتی احترام در ازدواج خود رنجیده است. سیستم ارث نیجریه نشان دهنده عدم مسئولیت مرد در قبال همسر و فرزندانش است. اگر شوهر بمیرد، زن معمولاً چیزی دریافت نمی‌کند، اگرچه قانون به او حق سهم داده است. اگر فرزندی نداشته باشد، وضعیت بدتر است. از آنجایی که دارایی فقط بین دو جنس می تواند منتقل شود، زنان هرگز نمی توانند از پدران خود ارث ببرند. در ازدواج، زن موظف به بچه دار شدن است. به طور سنتی، جامعه زن را به خاطر ازدواج بدون فرزند سرزنش می کند. جامعه نه تنها زنانی را که نمی توانند بچه دار شوند، بلکه زنان مجرد و مطلقه را نیز محکوم می کند. در سال های اخیر، حمایت از همسران کاهش یافته است. تحولات مدرن آموزش اجباری، شهرنشینی و سرمایه داری در حال تغییر جامعه نیجریه است. از سال 1960 فرصت های آموزشی برای زنان گسترش یافته است. مردان کم کم ارزش تحصیلات عالی را برای همسرانشان درک می کنند. اکنون، اغلب، دختران خود را برای تحصیل به مدرسه می فرستند.

ازدواج کودکان ، ازدواج یا پیوند بین دو نفر است که در آن یک یا هر دو طرف زیر 18 سال سن داشته باشند. این نقض حقوق بشر است و نوعی کودک آزاری محسوب می شود. ازدواج کودکان در کشورهای در حال توسعه رایج است، جایی که فقر و هنجارهای فرهنگی عوامل اصلی کمک کننده هستند. ازدواج کودکان در نیجریه کاملاً رایج است، به طوری که حدود 43٪ از دختران قبل از سن 18 سالگی و 17٪ قبل از 15 سالگی ازدواج می کنند.

خشونت خانگی در نیجریه مانند سایر نقاط آفریقا برجسته است. یک باور فرهنگی عمیق در نیجریه وجود دارد که از نظر اجتماعی کتک زدن زن به عنوان یک اقدام انضباطی قابل قبول است. موارد خشونت خانگی بدون توجه به سن، قبیله، مذهب یا حتی موقعیت اجتماعی در نیجریه در حال افزایش است و هیچ نشانه ای از کاهش را نشان نمی دهد. بنیاد CLEEN گزارش می دهد که از هر 3 پاسخ دهنده، 1 نفر اعتراف می کند که قربانی خشونت خانگی بوده است. خشونت خانگی اشکال مختلفی از جمله جسمی، جنسی، عاطفی و روانی دارد. به طور سنتی، خشونت خانگی علیه زنان انجام می شود. اشکال رایج خشونت علیه زنان در نیجریه عبارتند از تجاوز جنسی، اسیدپاشی، آزار و اذیت، ضرب و شتم همسر، و تنبیه بدنی است. دولت نیجریه اقدامات قانونی را برای پیگرد قانونی مردانی که از زنان سوء استفاده می کنند در چندین ایالت انجام داده است. در حال حاضر در نیجریه فشارهایی برای قوانین فدرال در رابطه با خشونت خانگی و واکنش ملی قوی تر و حمایت از مسائل خشونت خانگی وجود دارد. 

کار کودکان دختر در نیجریه به کار دختران 5 تا 14 ساله اشاره دارد که در فعالیت های اقتصادی خارج از آموزش و اوقات فراغت درگیر هستند. شیوع کار کودکان دختر در نیجریه تا حد زیادی به دلیل معیشت مالی خانوار است،  اما عوامل دیگر عبارتند از: پیشرفت تحصیلی والدین، فشار همسالان و عوامل تقاضا مانند تقاضای زیاد برای کمک های خانگی و کارگران جنسی، همگی بر آن نقش دارند. علاوه بر این، در بسیاری از جوامع روستایی و مسلمان در شمال نیجریه، گاهی از کودکان خواسته می‌شود که به زنان یا مادران مذهبی منزوی در انجام امور کمک کنند.

12 ایالت از 36 ایالت نیجریه، ازدواج های چندهمسری را معادل ازدواج های تک همسری می شناسند. هر دوازده ایالت تحت قوانین شریعت اسلامی اداره می شوند. ایالت ها که همگی شمالی هستند شامل ایالت های بائوچی، بورنو، گومبه، جیگاوا، کادونا، کانو، کاتسینا، کبی، نیجر، سوکوتو، یوبه و زامفارا می شوندکه به مرد اجازه می دهد بیش از یک زن بگیرد. در جاهای دیگر، هم مسیحیان و هم سنت گرایان در اتحادیه های چندهمسری توسط قوانین عرفی به رسمیت شناخته می شوند. این اتحادیه ها مشروط به عدم وجود ازدواج مدنی قبلی است، اما حتی در صورت وجود، مردان به ندرت به دلیل دو همسری در نیجریه تحت پیگرد قانونی قرار می گیرند. چندهمسری در نیجریه قانونی است و توسط بسیاری از گروه های قومی این کشور انجام می شود. تخمین زده می شود که حدود یک سوم ازدواج های نیجریه ای چندهمسری است. چندهمسری در میان مردم هائوسا، فولانی و یوروبا رایج است. این عمل در میان مردم ایگبو، کانوری و تیو نیز یافت می شود. تعدد زوجات به عنوان راهی برای اطمینان از تأمین معاش همه فرزندان و حفظ نسب یک خانواده در نظر گرفته می شود. همچنین به عنوان راهی برای تحکیم پیوندهای خانوادگی و تامین امنیت اقتصادی تلقی می شود. در برخی موارد، تعدد زوجات به عنوان راهی برای اطمینان از داشتن شوهری در نظر گرفته می شود که بتواند زندگی او و فرزندانش را تامین کند. در نیجریه، تعدد زوجات توسط قوانین عرفی تنظیم می شود. این بدان معناست که هر قومی قوانین و مقررات خاص خود را در مورد این عمل دارد. عموماً مرد قبل از گرفتن همسر دیگر باید از همسر اول خود اجازه بگیرد. او همچنین باید بتواند زندگی همه همسران و فرزندان خود را از نظر مالی تامین کند.

زنان و دختران نیجریه به طور نامتناسبی تحت تأثیر سیستم بهداشتی ناکارآمد نیجریه قرار دارند. یکی از دلایل این امر، رواج هنجارهای مردسالارانه است که به مردان صلاحیت قضایی برای تصمیم گیری های پزشکی زنان می دهد. فقر، کمبود آموزش و منابع مورد نیاز برای بازدید از مراکز درمانی تشدید می شود. موضوع حمل و نقل یک مسئله جدی است زیرا مانع دسترسی زنان به خدمات بهداشتی و درمانی می شود. نظرسنجی جمعیت‌شناسی و سلامت نیجریه که در سال 2018 انجام شد نشان می‌دهد که تقریباً 52 درصد از زنان نیجریه حداقل یک مشکل را هنگام تلاش برای جستجوی خدمات بهداشتی تجربه می‌کنند که ناامنی مالی بزرگترین مانع آن است.

زنان معتقد هستند ، خشونت عامل محدود کننده زنان در مشارکت در سیاست است. آنها به شیوه ای اشاره می کنند که در آن سیاستمداران از ابزارهای مختلف خشونت برای ترساندن زنان از مشارکت در سیاست استفاده می کنند که زنان آن را ترسناک توصیف کردند. در نتیجه تهدیدها، بیشتر زنان شجاعت ورود به سیاست را ندارند. سطح بالای بی سوادی زنان یکی دیگر از ویژگی مشترک در میان است که اکثریت زنان در حضور فعال در گروه ها ،انجمن انجمن ها و تشکل ها بدور نگه داشته است. بیش از 90 درصد از زنان گروه در نیجریه سواد لازم را برای این فعالیت ها را ندارند .

مجید کامرانی

رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در نیجریه

اردیبهشت - 1402

منابع:

https://www.britannica.com/topic/role-of-Nigerian-women-1360615

https://www.postcolonialweb.org/nigeria/contwomen.html

https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fsoc.2019.00052/full

https://www.bellanaija.com/2018/03/7-organisations-nigeria-empowering-women-girls-future/

https://guardian.ng/guardian-woman/16-leading-organizations-changing-the-lives-of-nigerian-women-and-girls/

https://www.womenconsortiumofnigeria.org/

https://www.macfound.org/grantee/womens-rights-advancement-and-protection-alternative-36537/

https://wphfund.org/countries/nigeria/

https://solarsister.org/what-we-do/our-impact/?gclid=EAIaIQobChMIrqK198Pb_gIVj9DVCh3kPwNBEAMYASAAEgJhWfD_BwE