در روزها و هفته‌های اخیر اتفاقات مبارک و ارزشمندی از سوی ریاست محترم جمهور در حوزه فرهنگ رخ داد که بسیار حائز اهمیت بوده و مورد توجه قرار گرفته است و به نظر می‌رسد توسعه این برنامه‌ها باید در دستور کار ریاست محترم جمهور و دولت قرار گیرد. 

حسن صفرخانی کارشناس ارشد حوزه فرهنگ در یادداشتی، برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: حضور در مراسم تجلیل از اندیشمند مردم مدار حجت‌الاسلام والمسلمین حاج شیخ حسین انصاریان، حضور در منزل استاد ارجمند دکتر محمد علی موحد شاعر، نویسنده، مولاناشناس و عرفان پژوه و از اعضای فرهنگستان زبان و ادب فارسی و گفت‌وگویی بی پیرایه با این فرهیخته گرامی، حضور در منزل استاد بزرگ فلسفه استاد رضا داوری اردکانی، استاد برجسته فلسفه و اندیشمند ایرانی و دیدار و گفت‌وگوی صمیمانه با ایشان، حضور در تالار وحدت و همراهی با طنین موسیقی منظومه سیمرغ به رهبری استاد صاحب نام موسیقی فرهاد فخر الدینی و تجلیل و تکریم این هنرمند برجسته، نمونه‌هایی از این برنامه‌های فرهنگی است که نکاتی بشرح ذیل در این موضوع  قابل توجه است. 

1- دقت نظر در این نکته که اساس تعالی و پیشرفت و تمدن سازی در تاریخ بشریت بر پایه فرهنگ و علم و دانش و اندیشه و هنر استوار است و جامعه ای از رشد و تعالی و شکوفایی و توسعه برخوردار می‌شود که فرهنگ و علم و اندیشه و هنر از جایگاه رفیع برخوردار باشد و اهالی علم و اندیشه و فرهنگ و هنر مورد تکریم قرار بگیرند.

2- در اندیشه وحیانی و چارچوب تفکر قرآنی و اندیشه اسلام ناب، علم و اندیشه و تفکر از چنان ارج و قرب و جایگاهی برخوردار است که بارها در آیات الهی به آن توجه شده است آیاتی چون  «... هلْ یسْتوی الّذین یعْلمون و الّذین لا یعْلمون...؛ آیا دانایان و نادانان با هم برابرند؟». (زمر آیه9) ویا «... یرْفع الله الّذین امنوا منْکمْ و الّذین اوتوا العلْم درجاتٍ..؛ خدا مقام اهل ایمان و دانشمندان شما را (در دو جهان) رفیع گرداند. (مجادله آیه۱۱) پس در اساس خلقت نیز اهل دانش و اندیشمندان از جایگاه رفیعی برخوردار هستند و تکریم و تجلیل از اندیشمندان مورد تاکید خداوند و اندیشه دینی است. 

3- در سخنان و سیره و سنت پیامبران خدا و خاصه نبی اکرم (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت کرامش (علیهم السلام) نیز تعظیم و تکریم ساحت علم و اندیشه و عالم و اهل فرهنگ و دانش مورد توجه و تأکید قرار گرفته است. امیرمومنان (علیه السّلام) فرمودند: «من وقّر عالماً وقّر ربّه» «کسی که عالمی را گرامی بدارد و تعظیم کند، پروردگارش را گرامی و بزرگ داشته است. (غررالحکم ، ص۴۷) از همین رو در روایات اهل بیت (علیهم السّلام) بر احترام بر عالمان دین و احتراز از تحقیر و توهین به ایشان تاکید فراوان شده است. امام صادق (علیه السّلام) می فرمایند: «تواضعوا لمن طلبتم منه العلم؛ نسبت به کسی که از او علم می آموزید فروتن باشید.» (الکافی، ج۱، ص 36) و در حدیثی دیگر امیرالمومنین علی (علیه السّلام) می فرمایند: «اذا رایت عالماً فکن له خادماً؛ زمانی که به عالمی برخوردی خدمتگذار او باش» (غررالحکم ص۴۷).

4- از شاخصه‌ها و ویژگی‌های اصلی انقلاب اسلامی ساحت فرهنگی آن است و فرهنگ اساس و پایه انقلاب بود، ولی متاسفانه این مهم آرام آرام مورد بی مهری و کم توجهی قرار گرفت در حالی که در اندیشه امامین انقلاب ساحت علم و اندیشه و فرهنگ از جایگاه رفیعی برخوردار است و مقام معظم رهبری در سال های اخیر بارها و بارها به موضوع اهمیت فرهنگ توجه و تذکر داده اند و اشاره داشتند که: فرهنگ مایه ی اصلی هویت ملت هاست. فرهنگ یک ملت است که می تواند آن ملت را پیشرفته، عزیز، توانا، عالم، فناور، نوآور و دارای آبروی جهانی کند. اگر فرهنگ در کشوری دچار انحطاط شد و یک کشور هویت فرهنگی خودش را از دست داد، حتی پیشرفت هایی که دیگران به آن کشور تزریق کنند، نخواهد توانست آن کشور را از جایگاه شایسته یی در مجموعه ی بشریت برخوردار کند و منافع آن ملت را حفظ کند(1) و یا در جای دیگر اشاره داشتند که: عزیزان من! فرهنگ از اقتصاد هم مهم‌تر است چرا؟ چون فرهنگ، به معنای هوایی است که ما تنفّس می کنیم؛ شما ناچار هوا را تنفّس می کنید، چه بخواهید، چه نخواهید؛ اگر این هوا تمیز باشد، آثاری دارد در بدن شما؛ اگر این هوا کثیف باشد، آثار دیگری دارد(2)؛ و یا: اولویّت بسیار مهمّ کشور، فرهنگ است. فرهنگ از ادبیّات و هنر تا سبک زندگی تا فرهنگ عمومی تا اخلاق تا رفتار اجتماعی، شامل همه‌ی اینها است؛ ما در این زمینه‌ها تکلیف داریم، مسئولیّت داریم؛(3) و یکی از دو الویت کشور را فرهنگ دانستند(4). 

پس توجه به فرهنگ و اهالی فرهنگ و علم و اندیشه از اولویت های اصلی کشور است و از مهمترین ارکان این اولویت تکریم و تجلیل اهالی فرهنگ و علم و اندیشه است.

5- در پژوهش‌ها و مطالعات حوزه توسعه و رشد و شکوفایی کشورها از مهمترین عناصر توسعه، علم و دانش و اندیشه و فرهنگ و هنر است، به این معنا که بدون توسعه علمی و گسترش علم و اندیشه و توجه به ساحت فرهنگ و هنر، توسعه و رشد و شکوفایی حاصل نمی شود. پایه و اساس پیشرفت و تمدن سازی در تاریخ بشری از گذشته تا به‌حال توجه و تکریم جایگاه و ساحت علم و اندیشه و فرهنگ و اهالی علم و فرهنگ است.

6- از مهمترین ویژگی‌های تاریخی ایران اسلامی و گذشته تابناک آن، ظرفیت‌های علمی و فرهنگی آن است و در نزد جهانیان به ویژه اندیشمندان بزرگ جهان، ایران به برجستگی تاریخی آن در ساحت علم و فرهنگ و ادبیات شناخته می شود. توسعه این ظرفیت و روایت گری صحیح از ظرفیت های فرهنگی و علمی کشور و توجه به این مهم از سوی دولتمردان در حوزه دیپلماسی فرهنگی زمینه های توسعه مناسبات اقتصادی و سیاسی و ... را نیز فراهم می کند.    

7- از آسیب های جدی در دولت های مختلف، باید به کم توجهی و بی مهری  به ساحت علم و فرهنگ اشاره کرد، گرچه موضوع اقتصاد و معیشت بسیار مهم و حیاتی است اما برای رسیدن به توسعه اقتصادی باید از معبر و پل علم و فرهنگ عبور کرد و از تمام ظرفیت های علمی و فکری و فرهنگی کشور برای توسعه اقتصادی بهره جست.

8- حضور اندیشمندی فرهیخته و برخوردار از دانش، بینش، انگیزه و دقت نظر در ساحت فرهنگ و علم و اندیشه در راس وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جناب آقای دکتر سید عباس صالحی و همراهی ایشان در این برنامه ها با ریاست محترم جمهور قطعا در توجه دادن دولت و دولتمردان خاصه رئیس جمهور محترم به حوزه فرهنگ و علم و اندیشه و تکریم بزرگان علم و فرهنگ و هنر حایز اهمیت است و این مهم باید در حوزه دولتمردان مورد توجه قرار گیرد. 

9- با شناختی که از رئیس جمهوری محترم داریم این برنامه ها و اهتمام به تکریم اهالی علم و  فرهنگ و هنر برخاسته از عمق جان و نگاه راهبردی ایشان است و قطعا فارغ از نگاه های تشریفاتی و اقناعی است اما مهمتر تداوم و توسعه این برنامه ها و فراهم کردن ظرفیت های لازم مادی و معنوی برای توسعه نگاه اجتماعی به حوزه علم و فرهنگ و هنر به‌عنوان زیرساخت توسعه اقتصادی و پیشرفت و توسعه کشور است.

10- نکته آخر شنیدن است. اهالی علم و فرهنگ و اندیشه و هنر خاصه بزرگان و پیشکسوتان این حوزه با تجارب ارزشمند و گرانسنگ خود، گفته ها و ناگفته هایی دارند که ارزشمندترین ذخایر ملی کشور بشمار می رود و در بسیاری از اوقات بهترین و کارگشاترین مسیرهای رشد و تعالی را فراروی دولتمردان قرار خواهد داد و در عین حال گفت وگو و گفتمان دولت و مدیران و دولت مردان به عنوان نمایندگان نظام جمهوری اسلامی ایران را با اهالی علم و فرهنگ و هنر  را تسهیل و فضای تعامل و نشاط و سرزندگی را در ساحت دولت، ملت و نخبگان فراهم خواهد کرد.

پی نوشت:

1- سخنرانی مقام معظم رهبری در دیدار با جمعی از اهالی فرهنگ – خرداد 73
2- سخنرانی مقام معظم رهبری ، حرم مطهر رضوی 1/1/1393
3- بیانات مقام معظم رهبری در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیأت دولت 3/6/1395
4- بیانات مقام معظم رهبری در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیأت دولت 30/5/1398

روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی