به گزارش روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی مستندسازی و دریافت تجربیات و مشاهدات رایزنان فرهنگی و آگاهی از اقدامات آنان یکی از کارهایی است که می تواند روابط و مناسبات فرهنگی بین ایران و سایر کشورها را بهبود بخشیده و از این رهگذر دستاورهای موثرتری از مواجه با یک فرهنگ غیرخودی را به ارمغان آورد.

آنچه در ادامه می آید گفت و گو با نیلوفر شادمهری رایزن فرهنگی ایران در فرانسه و توضیحات ایشان در مورد چالش های خود به عنوان یک رایزن فرهنگی، شرایط و رویکردهای فرهنگی کشور فرانسه، شناخت این کشور از ایران و موضوعاتی از این دست است.

مهمترین چالش هایی که به عنوان یک رایزن فرهنگی با آن روبرو هستید چه هستند؟

پیداکردن روش های معرفی ایران در شرایط و کشوری که رسانه ها به هرشکل مشغول فعالیت بر علیه ایران هستند یکی از مهمترین چالش ها در فرانسه است؛ رسانه هایی که تعدادشان کم نیست و اثراتشان به ویژه روی عامه مردم بسیار زیاد است. در نتیجه پیدا کردن روش هایی که به واسطه آنها بتوانیم صدایمان را به گوش مخاطبان برسانیم و حقیقت ایران را به آنان عرضه کنیم از جمله چالش های من به عنوان رایزن فرهنگی ایران در فرانسه است. در داخل ایران هم البته چالش هایی را داریم؛ از جمله پیدا کردن محصولات فرهنگی ای که مناسب نمایش دادن برای مخاطب فرانسوی باشد. حقیقت این است که آن چیزی که در داخل تولید می شود و شاید در برخی جوامع جواب دهد الزاما برای فهم مخاطب فرانسوی قابل ارائه نیست. در نتیجه برگردان (به هم ریختن چارچوب و قالب های گرافیکی محصولاتی و کارهایی از این دست) محصولات فرهنگی ایرانی برای مخاطب فرانسوی یکی دیگر از چالش های ماست.

تاثیر یک رایزن فرهنگی در پشیبرد اهداف دیپپلماتیک چیست؟

رایزن فرهنگی از مجوز رایزنی و برقراری تعامل با برخی از سطوح مسئولان و مخاطب عام در کشوری که حضور دارد، برخوردار است. هر قدمی در راستای تفهیم حقیقت ایران به این دو سطح (برخی از مسئولان و مخاطب عام) برداشته شود به پیشبرد اهداف دیپلماتیک یاری رسانده است. این که کشوری متوجه باشد که حقیقت ایران کشوری قدرتمند با فرهنگی ریشه دار و اصیل و مردمی باهوش است، قطعا رویکردش نسبت به ایران تغییر خواهد کرد. بر این اساس کشور مقابل بیهوده خود را با چنین کشوری که می داند توان مقابله با آن را ندارد درنمی اندازد. در نتیجه یک رایزن تاثیراتی جدی دارد.

نگاه کشور فرانسه به فرهنگ ایران چگونه است؟

اگر فرهنگ ایران شناخته شود ریشه دار تر، عمیق تر و اصیل تر از آن است که جز سر کرنش و تعظیم فرودآوردن بخواهند رفتار دیگری با آن داشته باشد. مسئله ما این است که این فرهنگ شناخته شود. هجمه رسانه های امروز مانع از شناسایی این فرهنگ شده است و کاری که یک رایزن باید انجام دهد همین است که بتواند فرهنگ کشور خود را به کشور میزبان بشناسد وگرنه نه صرف نگاه کشور فرانسه که نگاه تمام کشورها به ایران نگاهی توام با احترام است.

نقش فرهنگ در رونق اقتصادی را چه می دانید؟

برای رخ دادن رونق اقتصادی نیاز به اصلاح نگرش سیاست سایر کشورها نسبت به کشورمان نیاز داریم. این اصلاح نگرش اتفاقی است که به مدد فرهنگ محقق می شود چرا که فرهنگ ابزارهای بسیار قدرتمندی دارد برای این که پیش از آن که مورد قضاوت قرار گیرد، پذیرفته شود. یک محصول فرهنگی جذاب قبل از هر قضاوت یک آغوش باز و مخاطبان علاقمندی دارد که دوست دارند آن اثر هنری یا محصول فرهنگی را ببینند و بشنوند. در نتیجه فرهنگ نقش بسزایی در رونق اقتصادی دارد.

وضعیت بازار فرهنگی جامعه فرانسه در پذیرش محصولات ایرانی چگونه است؟

محصولات ایرانی در جامعه فرانسه مورد پذیرش و برای مخاطب فرانسوی جذاب هستند اما مشکل این است که به اندازه کافی روی این موضوع کار نشده؛ به عنوان مثال تعدد بخش هایی که فیلم های ایرانی را پخش می کنند بسیار کم است و غالب آنها هم صرفا بر روی نوع خاصی از تولیدات متمرکز هستند که الزما گویای تیپ های مختلف فکری در ایران نیست. مشکل این است وگرنه پذیرش خوبی وجود دارد.

شباهت فرهنگی ایران و فرانسه تا چه اندازه است و بر این اساس رسیدن به یک زبان فرهنگی به چه صورتی است؟

فرهنگ یک اتفاق دفعی و یکپارچه نیست؛ یعنی کره ای چندین لایه است که یکی از بخش های بسیار مهمی که در هر فرهنگی وجود دارد مسئله ارزش هاست. از آنجایی که به محض تعریف یک زبان مبتنی بر ارزش های فطری انسان با یک درک مشترک مواجه می شوید اگر روی چنین زبانی کار کنید قطعا زبانی بسیار قدرتمند و ورای زبان رایج کشور میزبان است.

ما شباهت هایی با فرانسه داریم که برابری دارد با تعداد ارزش های مشترکی که بین دو کشور وجود دارد. در ارزش های زبانی ارزش های مشترکی بین ایران و فرانسه وجود دارد. مثلا شاعرانگی که ما در ادبیات خود داریم برای فرانسویان قابل درک است. یا بحث ارزش ها و صنایع ادبی ایران برای فرانسویان قابل درک و دریافت است. علاوه بر این ارزش هایی که مبتنی بر فطرت انسان سالم است برای هر جامعه ای قابل درک و دریافت هستند.

فرانسه چگونه از فناوری برای گسترش فرهنگ خود بهره می گیرد؟

تولیدات رسانه ای بسیار قوی، محصولات هنری بسیار ارزشمند، تمرکز بر ایجاد مجموعه های فرهنگی طراز اول در دنیا و مواردی از این دست در گسترش فرهنگ فرانسوی بسیار موثر است.

آموزش زبان فارسی در فرانسه متقاضی و مراکز مشخص دارد؟

مرکز و متقاضی دارد مثلا دانشگاه هایی در فرانسه هست که روی زبان و ادبیات فارسی کار می کنند اما بسیار کم هستند؛ بد نیست اشاره کنم که تقاضا برای یادگیری زبان فارسی را نباید با زبان انگلیسی که در سراسر جهان متقاضی دائمی دارد مقایسه کرد بلکه باید آن را با زبان هایی چون چینی و کره ای مقایسه کرد که بسیار از آنان عقب تر هستیم. به شخصه ۱۵ سال قبل تصور نمی کردم که تقاضا برای یادگیری زبان کره ای تا به این اندازه وجود داشته باشد اما کره جنوبی به واسطه قدرتی که به مدد محصولات هنری و فرهنگی اش ایجاد کرده این میدان را در اختیار گرفته تا متقاضی یادگیری زبان خود را افزایش دهد. ما نیاز داریم که محصولاتی را تولید کنیم که انگیزه آموزش زبان فارسی را در افراد افزایش دهد.

فیلم دریچه شناخت یک جامعه است؛ فرانسه تا چه اندازه سینمای ایران و فیلم های ایرانی را می شناسد؟

قطعا این گونه است که فیلم دریچه شناخت یک جامعه است اما باید گفت که صرف فیلم نیست و تمام آثار هنری این ویژگی را دارند؛ اما در مورد شناخت فرانسه از سینمای ایران و فیلم های آن باید گفت که آنها سینمای ما را می شناسند اما بازه خاصی از فیلم های ایرانی را می شناسند یعنی فرانسه به عنوان کشوری که خودش صاحب سینماست ایران را به عنوان کشوری می شناسد که صاحب سینما و صاحب سبک است اما با سطح خاصی از فیلم ها آشنایی دارند و اینها فیلم هایی هستند که نمایشگر تمام سلیقه های جامعه ایران نیستند و صرفا نوع خاصی از دیدگاه ها را پوشش می دهند.

خاطره بامزه ای از مواجعه تغایر فرهنگی در جامعه فرانسه دارید؟

تفاوت فرهنگی همیشه منجر به روی دادن اتفاقاتی می شود که بعضا بسیار جذاب و بامزه هستند منتهی درحال حاضر چیزی برای بیان ندارم.