به گزارش روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی ایمانی‌پور، معاون همکاری‌های علمی و فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا به مناسبت درگذشت آیت‌الله محمدعلی تسخیری، مشاور مقام معظم رهبری در امور جهان اسلام، به واکاوی شخصیت ایشان در حوزه بین‌الملل پرداخت و از نقش‌آفرینی آن اندیشمند فقید در معرفی ایران و انقلاب اسلامی و تقریب و اتحاد مسلمانان جهان گفت. متن این گفت‌وگو از نظر می‌گذرد:

ایکنا ـ ابتدا مختصری از آیت‌الله تسخیری و فعالیت‌های ایشان بگویید.

فعالیت‌های آیت‌الله تسخیری از پیش از انقلاب آغاز شد ایشان به عنوان چهره‌ای مجاهد در عراق  شناخته می‌شد. فعالیت‎های این مجاهد نستوه در ایران از حوزه‌های علمیه آغاز شد و پس از انقلاب اسلامی مسئولیت‌های متعددی را عهده دار شدند که عمدتا در حوزه بین‌الملل بوده است؛ معاونت بین‌الملل سازمان تبلیغات اسلامی، فعالیت در بخش بین‌الملل دفتر مقام معظم رهبری و دبیرکلی مجمع جهانی اهل بیت(ع) بخشی از مسئولیت‌های ایشان بود؛ تاسیس مجمع جهانی اهل بیت(ع) امیدهای فراوانی در دل پیروان اهل بیت(ع) ایجاد کرد، ایشان وظیفه ساماندهی و راهبری تشکل‌ها، نهادها و شخصیت‌های شیعی برجسته جهان اسلام را عهده دار شد و به خوبی توانست شبکه گسترده‌ای از رهبران شیعی را در جهان شکل دهد.

مسئولیت ایشان در مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی نیز فصل درخشانی از فعالیت‌های این عالم وارسته بود. فعالیت در این مجمع پیام مشخصی داشت و آن این بود که شخصیتی که تا دیروز به عنوان مدافع سرسخت و جدی مکتب اهل بیت(ع) شناخته می‌شد، مسئولیت تقریب و وحدت علمای جهان اسلام را بر عهده گرفته بود. این امر سبب شد معارضینی که فعالیت‌های مجمع جهانی اهل بیت (ع) را به عنوان عامل تفرقه و شکاف جهان اسلام معرفی می‌کردند، ببینند که همان شخصیتی که جانانه مدافع اهل بیت(ع) بود، منادی وحدت است و این مسئله تلاش دشمنان با هدف ایجاد تفرقه در میان جهان اسلام و جدایی تشکل‌های اسلامی را ناکام گذاشت.

 فعالیت مؤثر ایشان به عنوان مؤسس و نخستین رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، فعالیت‌های علمی در مجامع بین‌المللی به ویژه مجمع فقه جده به عنوان نماینده فقهای شیعه و ده‌ها فعالیت در حوزه‌های مختلف نیازمند مثنوی بلند بالایی است که در اینجا نمی‌توان به طور مفصل به آن اشاره کرد.

ایکنا ـ مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مد ظله العالی) بلافاصله پس از درگذشت آیت‌الله تسخیری پیام تسلیتی صادر کردند، جنابعالی این پیام را چگونه دیدید؟

تعبیرات رسایی در پیام تسلیت مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای(مد ظله العالی) به مناسبت درگذشت آیت‌الله تسخیری وجود داشت که اگر روی این نکات تمرکز کنیم می توانیم به خوبی شخصیت ایشان را ترسیم کنیم.

مقام معظم رهبری از ایشان به عنوان زبان گویای اسلام و تشیع یاد کردند، تعبیری که به حق شایسته این عالم گرانقدر بود؛ زیرا ایشان در مجامع مختلف چه در جهان اسلام و چه در خارج از جهان اسلام معرف خوبی برای اسلام و تشیع بودند و انصافا با زبان رسا، گویا و فصیح خود، همه جانبه و جانانه از اسلام و تشیع دفاع می‌کردند.

در تعبیر دوم رهبر معظم انقلاب می‌بینیم که معظم له از ایشان به عنوان «مجاهد نستوه و خستگی‌ناپذیر» یاد کردند، آیت‌الله تسخیری به واقع همین گونه بودند و با وجود بیماری در سال‌های اخیر همچنان در هر جا لازم بود، مفید و با قوت حضور می‌یافتند. برای کسانی‌که با آیت‌الله تسخیری از نزدیک آشنا بودند، تعبیر مجاهد نستوه تعبیری دقیق و حقیقی است؛ ما هیچ گاه خستگی را در چهره ایشان نمی‌دیدیم و آن عالم نستوه الگویی در این زمینه برای اطرافیان خود بودند.

تعبیر سوم مقام معظم رهبری «عزم راسخ و دل پرانگیزه» ایشان بود، ایشان در انجام وظایف و مأموریت‌های محوله بسیار با انگیزه تلاش می‌کردند و همین دل پرانگیزه و عزم راسخشان بود که سبب شد چهره‌ای خستگی‌ناپذیر از ایشان در اذهان باقی بماند.

آیت‌الله تسخیری در انجام رسالت خود مصمم بود و در مسئولیت‌هایی که بر دوش داشتند، از باب «طبیب دوار بطبه» به سراسر جهان سفر می‌کردند تا بتوانند رودررو و چهره به چهره تقریب مذاهب اسلامی را به ثمر بنشانند و به عنوان سربازی خستگی‌ناپذیر در این حوزه فعالیت کنند.

نکته چهارم در پیام رهبری این بود که ایشان «عالمی فاضل و متعهد» بود، آیت‌الله تسخیری در میان علمای جهان اسلام به عنوان عالمی روشنفکر، متعهد و مسلط به مباحث اسلامی و دینی شناخته می‌شد. تألیف قریب به چهل کتاب و صدها مقاله علمی خصوصا در مسائل مستحدثه از ایشان یک چهره برجسته علمی ساخته بود. عالمی که متعهدانه و عالمانه به شبهات معارضین اسلام و تشیع پاسخ می‌داد.

نکته‌ای که معظم له به آن اشاره نکرده‌اند و باید به این موارد اضافه کرد این است که آیت‌الله تسخیری شخصیتی ولایتمدار بودند و تنها خط قرمز ایشان فرمایشات و منویات امامین انقلاب بود. ایشان را در داخل کشور آن گونه که در خارج شناخته شده بودند، نمی‌شناختند، ایشان در حوزه بین‌الملل شناخته تر از داخل کشور بودند و نکاتی که مقام معظم رهبری برای توصیف ایشان به کار بردند، از منظر دوستان و همسنگران ایشان کلماتی دقیق و شایسته در معرفی شخصیت آیت‌الله تسخیری است.

ایکنا ـ ایده راه‌اندازی مجمع تقریب مذاهب تا چه اندازه بر هم‌افزایی علمای مسلمان جهان تأثیرگذار بود؟

در دوره‌ای که با شکل‌گیری انقلاب اسلامی به عنوان انقلابی برخاسته از جامعه شیعی و استوار بر آموزه‌های شیعی، پیش‌داوری‌هایی در جهان اسلام شکل گرفته بود و ایران را به عنوان قدرت جدیدی معرفی می‌کردند که تلاش دارد در دل جهان اسلام شکاف ایجاد کند، شکل‌گیری مجمع تقریب اقدام هوشمندانه‌ای بود که نه تنها چنین تبلیغاتی را خنثی کرد؛ بلکه موجب هم‌افزایی علمای مسلمان جهان شد. این هم‌افزایی منحصر به جهان اسلام نبود. آیت‌الله تسخیری در مجمع تقریب علاوه بر هم افزایی علمای جهان اسلام، بر علمای خارج از جهان اسلام نیز تأثیر مثبتی گذاشت، ایشان مریدان و علاقه‌مندان بسیاری در خارج از جهان اسلام دارند.

آیت‌الله تسخیری را نباید منحصر به تقریب مذاهب اسلامی کرد؛ بلکه باید گفت ایشان نقش وحدتی و تقریبی در میان پیروان تمامی ادیان داشت و در واقع ایشان مؤسس گفت‌وگوهای دینی میان اسلام و سایر ادیان در اقصی نقاط جهان بود.

 ایکنا ـ همان طور که می‌دانید آیت‌الله تسخیری در جهان اسلام به ویژه در میان اهل سنت شخصیتی شناخته شده، محبوب و دارای نفوذ کلام بود، دلیل این محبوبیت و نفوذ کلام چه چیزی می‌تواند باشد؟

ابتدا باید بگویم که در سالهای اخیر ایران و تشیع در میان علمای جهان اسلام به نام آیت‌الله تسخیری شناخته می‌شد. خوش خلقی، اخلاص، تواضع، تسلط بر مباحث علمی و مهم‌تر از آن تسلط ادیبانه به زبان عربی و ارائه مطالب با زبان فصیح و فاخر و تفقد و سرکشی به تک تک علمای مسلمان ویژگی‌هایی بود که چهره محبوبی از آیت‌الله تسخیری ساخته بود، البته صدق گفتار، روحیه انتقادپذیری و تسلط به مباحث قرآنی نیز به این محبوبیت دامن می‌زد و همین امر سبب شد اهل سنت و بسیاری از علمای این مذهب کماکان ایشان را به عنوان شخصیت محبوب اسلامی بشناسند.

ایکنا ـ مهم‌ترین فعالیت آیت‌الله تسخیری در حوزه بین‌الملل تلاش های تقریبی ایشان بود، اکنون پس از فقدان ایشان چگونه باید راه تقریبی این شخصیت جریان‌ساز وحدت را ادامه داد؟

مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی مسیری را پیش رویمان گذاشته‌اند که ما را ناگزیر به ادامه حرکت آیت‌الله تسخیری در ایجاد وحدت در جهان اسلام می‌نماید. معظم له شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی را در بیانیه گام دوم به عنوان آرمان انقلاب اسلامی متذکر شده‌اند و این مهم محقق نخواهد شد مگر با شکل‌گیری امت اسلامی و امت اسلامی نیز شکل نخواهد گرفت مگر در سایه تقریب و وحدت اسلامی، بنابراین راه گریزی نخواهیم داشت و باید جریان وحدت‌ساز آیت‌الله تسخیری و راه تقریبی ایشان را برای شکل‌گیری امت اسلامی و در نهایت شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی دنبال کنیم. قاعدتا برنامه‌های زیادی در این زمینه از سوی دستگاه‌های مسئول در حال طراحی است و امیدواریم بتوانیم به خوبی این مسیر را طی کنیم.

ایکنا ـ آیت‌الله تسخیری بنیانگذار سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برای تحقق اهداف و ارزش‌های انقلاب اسلامی بود، با توجه به نقش مهم ایشان در این سازمان در زمان فعالیت در این نهاد انقلابی، آیا سازمان فرهنگ و ارتباطات برنامه خاصی برای بزرگداشت آن عالم گرانقدر و پاسداشت فعالیت‌های ایشان دارد؟

سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با هدف ایجاد وحدت رویه و راهبری فعالیت‌های فرهنگی ـ بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران  از ادغام نهادهای فعال فرهنگی در خارج از کشور شکل گرفت، زمانی که پیشنهاد ادغام نهادهای فرهنگی بین‌المللی ج.ا.ا به مقام معظم رهبری تقدیم شد، ایشان اصلی‌ترین نگرانی شان این بود که یک مجموعه مهمی مانند سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی را که به تعبیر ایشان باید نقش قرارگاه مشترک فعالیت‌های فرهنگی ایران در خارج از کشور را ایفا کند و حامل اقتدار معنوی جمهوری اسلامی ایران باشد، چه کسی می‌تواند سکانداری کند، نهایتا پس از بررسی‌های فراوان تنها شخصیتی که برای این حرکت سترگ مناسب شناخته شد، حضرت آیت‌الله تسخیری بود و ایشان چنین سازمانی را پی‌ریزی کرد.

آیت‌الله تسخیری مدیران زیادی را در دوره مسئولیت خود در سازمان فرهنگ و ارتباطات تربیت کرد بدیهی است این مدیران مسیر حرکت ایشان را دنبال خواهند کرد و با علاقه نسبت به بزرگداشت ایشان برنامه‌ریزی کرده و پیش خواهند رفت.

یکی از برنامه‌های پیش‌بینی شده در این باره بازخوانی برنامه تجلیل از ایشان در سال ۹۱ است. در آن سال از سوی سازمان فرهنگ و ارتباطات فعالیت‌های خوبی برای تجلیل از ایشان شکل گرفت که ساخت مستند، گردآوری آثار و انتشار اندیشه‌های ایشان و نقل خاطرات دوستداران و مریدان وی در مجموعه‌ای سه جلدی بخشی از مهمترین آنها بود که اکنون با سرعت در حال تلخیص این مجموعه هستیم که دست کم به دو زبان عربی و انگلیسی منتشر خواهد شد.

فعال‌کردن دوستان ایشان در جهان اسلام برای برگزاری نکوداشت‌ها و انجام مصاحبه‌ها و انتشار آن، از دیگر اقداماتی است که از سوی سازمان فرهنگ و ارتباطات در حال برنامه‌ریزی است و همچنین در حوزه مجازی انتشار ویژه‌نامه، تولید کلیپ و راه‌اندازی هشتگ را در دستور کار داریم، در کل برنامه‌هایی را برای گرامیداشت آیت‌الله تسخیری که به زعم بنده تنها گرامیداشت ایشان نخواهد بود؛ بلکه بزرگداشت تقریب در جهان اسلام خواهد بود، مد نظر قرار داده‌ایم.

ایکنا ـ کدام بخش از شخصیت آیت‌الله تسخیری برای جنابعالی پررنگتر جلوه می‌کرد؟

آیت‌الله تسخیری شخصیتی جامع الاطراف بود و به دلیل این جامعیت، نمی‌توان به بخشی از شخصیت ایشان اشاره کرد، اما من به دلیل این که کار اداری‌ام را در مجمع جهانی اهل بیت (ع) و در کنار ایشان آغاز کردم، ایشان را معلم و مربی زبردست در حوزه بین‌الملل می‌دانم.  اعتماد ایشان به بنده که در آن زمان طلبه جوانی بودم، تأثیری فراموش ناشدنی در ذهن بنده گذاشت.

به جرئت می‌توانم بگویم معیار بودن کلام ولایت و استواری در مسیر پرفروغ انقلاب اسلامی از جمله آموزه‌هایی بود که در طول دوره همکاری که توفیق داشتم در خدمت ایشان باشم، ملکه ذهنم شده است.

ایکنا ـ خاطره‌ای از ایشان دارید؟

خاطرات زیاد است، دوره مأموریت من در روسیه به عنوان رایزن فرهنگی، با برگزاری اجلاس «جی ۸» (اجلاس هشت کشور صنعتی جهان) در سن پترزبورگ روسیه هم زمان شده بود، در آن سال ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه علاقمند بود برای معرفی هر چه بیشتر روسیه از رهبران ادیان جهانی دعوت کند در آستانه این اجلاس پیامی برای پیروان ادیان در سراسر جهان منتشر کنند.

برای انتخاب شخصی که در حضور پوتین از اسلام و مسلمانان بگوید و پیام اسلام را تبیین کند، رایزنی‌هایی در حال انجام بود، پس از بررسی‌های لازم چهره‌ای مناسب‌تر، تقریبی‌تر و مقبول‌تر از آیت‌الله تسخیری برای این منظور یافت نشد، لذا از ایشان برای این مهم دعوت به عمل آمد و به یاد دارم وقتی ایشان در این اجلاس درباره اسلام و جایگاه آن و نگاه تقریبی و گفت‌وگو محور اسلام سخن گفت، مورد تشویق و توجه همگان قرار گرفت. سخنان وی به اذعان حاضران، رونق و آبروی اسلام در آن نشست شد.

خاطره دیگری هم از روسیه دارم، نشستی را رهبر مفتیان روسیه در مسکو برگزار کرده بود که متولی آن قطری‌ها بودند، از ایران هم آیت‌الله تسخیری دعوت شده بود، مفتی روسیه با علم به این که آیت‌الله تسخیری شخصیتی منحصر به فرد است، اما نخستین سخنرانی را به دلیل اسپانسربودن قطری‌ها، در اختیار آنان قرار داد، زمانی که عالم قطری پشت تریبون قرار گرفت، گفت من در جایی که آیت‌الله تسخیری به عنوان یکی از بزرگان جهان اسلام حضور دارند، به خود اجازه نمی‌دهم سخنرانی افتتاحیه را ایراد کنم و با اصرار از حضرت آیت‌الله تسخیری خواستند که این نشست را با سخنان خود افتتاح کنند.

ایکنا ـ اگر بخواهید آیت‌الله تسخیری را در یک جمله توصیف کنید، چه می‌گویید؟

توصیف آیت‌الله تسخیری در یک جمله کار دشواری است و به سادگی نمی توان چنین توصیفی از ایشان داشت، اما من ایشان را فقیهی مجاهد و متخلق در جبهه مقدم انقلاب اسلامی می‌دانم و کوتاه سخن این که آیت‌الله تسخیری آبروی تشیع در جهان بود.

همچنین، تجلیل از شخصیت آیت‌الله تسخیری و نکوداشت ایشان، حرکت در مسیر بیانیه گام دوم برای تحقق وحدت اسلامی و شکل‌گیری امت و تمدن نوین اسلامی خواهد بود. برای همین ما نه صرفا از باب تجلیل از شخصیت ایشان بلکه باید یاد و خاطره و آرا و اندیشه‌های آن عالم فرزانه را زنده نگه داریم.

انتهای پیام/ص