نوروز مسیر دیپلماسی فرهنگی میان ایرانیان و جهان را هموار می‌سازد - نشست هم‌اندیشی
تمرکز بر نوروز به عنوان یکی از مهم‌ترین شاخص‌های هویت فرهنگی ایرانیان، فرصتی ارزشمند برای تقویت تعاملات فرهنگی با ایرانیان مهاجر و کشورهای منطقه به شمار می‌آید؛ با چنین نگاهی نشست تخصصی «نوروز و ایرانیان خارج از کشور» با حضور معاون توسعه همکاری‌های علمی و فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، رئیس دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه، رئیس مؤسسه فرهنگی اکو برگزار شد.
حسین دیوسالار، معاون توسعه همکاری‌های علمی و فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با تاکید بر اهمیت تعامل و برنامه‌ریزی برای ایرانیان خارج از کشور گفت: درباره اهمیت برنامه‌ریزی و تعامل با ایرانیان خارج از کشور پیش‌تر نیز صحبت کرده‌ایم؛ این گروه از ایرانیان به رغم برخی فراز و نشیب‌هایی که داشته‌اند همچنان جزء پیکره ایران اسلامی به شمار می‌آیند و باید به آنان توجه ویژه داشت.
وی ادامه داد: باید ایرانیان خارج از کشور را دریافت. ما نیز در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی خود را موظف به خدمت‌رسانی فرهنگی به همه ایرانیان خارج کشور، حتی با وجود برخورداری از دیدگاه‌های مختلف می‌دانیم. با چنین نگاهی به تازگی شاهد برپایی هفته فرهنگی ایران در دوحه قطر بودیم؛ بخش عمده‌ای از برنامه‌ریزی‌های این رویداد فرهنگی متمرکز بر حضور پررنگ ایرانیان مقیم قطر به عنوان هنرمند، غرفه‌دار و حتی مراجعه کننده بود. آنان ابراز خوشحالی می‌کردند که با برپایی این هفته فرهنگی برای ایرانیان ساکن قطر، عزت‌آفرین بوده است.
معاون توسعه همکاری‌های علمی و فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با تاکید بر آن که برنامه‌ریزی در خصوص نوروز نیز در زمره همین تلاش‌ها قرار دارد، ادامه داد: ویژه برنامه‌های نوروز می‌تواند به عنوان پلی میان ایرانیان داخل و خارج از کشور مفید و موثر باشد؛ ما در ماموریت‌های خود از مناسبت‌هایی نظیر نوروز و شب‌یلدا به خوبی بهره گرفته و اثرات خوب آن را هم در تعامل ایرانیان با مجموعه دفاتر رایزنی‌ها، وابستگی‌های فرهنگی و سفارت ایران در کشورهای مختلف دیده‌ایم.
او افزود: در سال‌های اخیر شرایط قدری متفاوت‌تر شده و نیازمند ترمیم نگاه ارتباطی‌مان با برخی از این عزیزان است. شخص وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی توجه ویژه‌ای به نوروز، هم در داخل و هم در خارج از کشور دارند؛ تاکیدشان نیز بر این است که باید با یک انسجام و جدیت برنامه‌های مرتبط با آن را مدیریت کرد. در همین رابطه ستادی برای نوروز به ریاست آقای ایوبی تشکیل دادند.
دیوسالار گفت: ما نیز بنابر وظایف ذاتی محوله به سازمان فرهنگ، برخی خدمات از جمله اعزام گروه‌های هنری و برپایی جشن‌های نوروز برای ایرانیان مقیم دیگر کشور را انجام می‌دهیم. هرچند در قالب فعالیت‌های ستاد نوروز نیز همکاری‌های متعددی خواهیم داشت، از جمله اهتمام ویژه‌ای که در این زمینه داریم می‌توان به برپایی نشست‌های تخصصی اشاره کرد. پیش‌بینی‌مان این است بعد از برپایی نشست‌های دوره‌ای مختلف، سال آینده نشست ایرانیان خارج کشور را با حضور نخبگان ایرانی مهاجر برپا کنیم.
ضرورت جلب همراهی نسل جدید مهاجران
محمد رضا دهشیری، رئیس دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه درباره بررسی ظرفیت فرهنگی - بین‌المللی نوروز در تقویت هویت ملی ایرانیان مهاجر گفت: دراین رابطه باید نخست به موردی اشاره کنم، این که یکی از مسائل ما در مواجهه با ایرانیان ساکن خارج کشور این است که تفاوت نسلی میان ایرانیان مهاجر وجود دارد، همه آنها متعلق به یک نسل نیستند که این برنامه‌ریزی‌ها را با ضرورت‌های مختلفی مواجه می‌سازد.
این متولی علمی ادامه داد: این مسئله به خصوص درارتباط با نسل‌های سوم و چهارم اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، چراکه در ارتباط با نسل جدیدی که متولد دیگر کشورها هستند با مشکل آموزش زبان فارسی هم روبرو هستیم. این یکی از معضلات مهمی است که در ارتباط با این افراد وجود دارد. آنهم در شرایط که زبان فارسی، بخش مهمی از هویت ملی ما ایرانیان را شکل می‌دهد و برای توسعه و تقویت آن نیازمند سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی جدی هستیم.
دهشیری افزود: نکته دیگر آن که برخی ایرانیان خارج کشور بنابر دلایلی از نظام دور شده و تلاش کمتری برای آن انجام می‌دهند. ما برای تعامل و حفظ ارتباط با این گروه از ایرانیان مهاجر نیز باید تلاش کنیم. پیش‌تر به اتکای تجربه شخصی‌ام از حضور در کشور سنگال طرحی را پیشنهاد داده‌ام، این که چند نماینده مجلس هم برای ایرانیان خارج از کشور در نظر بگیریم. سنگال حدود هفت نماینده مجلس برای سنگالی‌های مقیم دیگر کشورها دارد. یکی از وظایف مهم آنان برقراری پیوند سیاسی با سنگالی‌های مقیم خارج است.
او ادامه داد: درباره فردی که می‌تواند رابط ایران با ایرانیان خارج از کشور باشد می‌توان دست به بررسی‌هایی زد. چنین ایده‌هایی را می‌توان برای تعامل هرچه بهتر با ایرانیان مهاجر عملی ساخت. موارد مشابه دیگری هم درباره هند و چین موجود است که با مطالعه آنها هم می‌توان به راهکارهای خوبی رسید.
دهشیری یکی دیگر از ضرورت‌های برنامه‌ریزی برای مواجهه با ایرانیان مهاجر را در تشویق به ارائه داشته‌های علمی‌شان برای دیگر ایرانیان خواند و گفت: بهتر است به جای تشویق صرف آنان به سرمایه‌گذاری در ایران، به فکر بهره‌مندی از تخصص و دانش آنان باشیم. اگر با چنین نگاهی دست به تعامل بزنیم، در مراحل بعدی پول و سرمایه هم جذب می‌شود. به کمک تجربیات داخلی و جهانی باید پل ارتباطی علمی و فرهنگی میان سرزمین مادری و مهاجران ایجاد کرد.
نگاه تمدن‌محور به جای رویکردهای ایدئولوژیک
او ادامه داد: کمک به حل مشکلات حقوقی و اجتماعی مهاجران، حل فاصله بین نسل‌های مهاجران و تلاش برای ارتباط با نسل جدید مهاجران، رهاوردهای زیادی برای کشورمان به دنبال خواهد داشت. اگر بتوانیم هویت فرهنگی و ملی ایرانیان مهاجر را تقویت کنیم، از همراهی آنان می‌توان به عنوان یک قدرت نرم در تحقق دیپلماسی عمومی و فرهنگی باشد.
دهشیری اظهار داشت: در این رابطه به یک راهبرد ترکیبی برای پرهیز از اصرار بر حوزه‌های خاصی نظیر سیاست هستیم. دراین زمینه باید رویکردمان را ازنگاه ایدئولوژیک محور به سمت تمدنی ببریم.
او درباره اهمیت برپایی برنامه‌های فرهنگ محور برای کسب موفقیت در جلب همراهی ایرانیان مهاجر گفت: با چنین نگاهی نوروز می‌تواند به عنوان یک عامل هویت‌بخش کارکردهای خوبی داشته باشد. به خصوص که سیاست‌های امنیتی و سیاسی هم ندارد. همان‌طور که می‌دانید از مهم‌ترین شاخصه‌های هویت ایرانی، علاوه بر زبان فارسی، توجه به آیین و رسوم مشترک در جغرافیای منطقه است.
دهشیری با اشاره به این که نوروز به عنوان یک پرونده چند ملیتی در یونسکو ثبت شده است افزود: یکی از اولویت‌هایی که برای سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در نظر گرفته شده، دیپلماسی نوروز است. دیپلماسی نوروز به معنای استفاده از ظرفیت‌های آشکار و پنهان آن برای ایجاد همگرایی و همبستگی میان مردم منطقه‌ای که نوروز از آیین‌های ملی و جدی آنهاست. ما نیازمند تقویت حضور فرهنگی‌مان به کمک آیین‌هایی همچون نوروز هستیم.
رئیس دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه افزود: نوروز بهره‌مند از ویژگی‌هایی است که هم به تقویت هویت ملی و هم توسعه روابط فرهنگی‌مان با کشورهای مرتبط با آیین کمک می‌کند. نوروز بیان‌گر وحدت آرمان‌ها درعین کثرت آیین‌ها است. پیام‌های نوروز، بیان‌گر صلح و وحدت است. البته این که چه روایتی از نوروز ارائه بدهیم که وفاق و همبستگی میان ایرانیان داخل و خارج از کشور را به دنبال داشته باشد اهمیت بسیاری دارد.
روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
