این نشست که بر دو محور اصلی روایت حماسه در ادبیات و مقاومت در شاهنامه فردوسی متمرکز بود با اجرای خانم مریم میرزاده کارشناس ارشد ادبیات آغاز شد. وی گفت: شاید هم نسل ما و هم نسل سابق، شعر انقلابی را در چارچوب ادبیات مقاومت در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران شناخته‌اند. تا حدی که این سبک ادبی به یک مولفه بنیادین از مولفه‌های شور و حماسه جوانان انقلابی و جهادی تبدیل شده است که آن را چه به صورت منظوم و منثور و چه در قالب مرثیه‌ها و سینه زنی‌های حسینی امروزه شاهد هستیم.

میرزاده افزود: در ایران، می‌خواهیم به زمان شکل‌گیری شعر مقاومت در قرن پنجم هجری با ابوالقاسم فردوسی و گسترش ریشه‌های تاریخی آن در این سرزمین و پیوند تنگاتنگ آن با ویژگی‌های تمدنها بازگردیم. این نوع شعر فارسی پیوند برجسته‌ای با پیشرفت شناختی دارد، به ویژه اگر به نقش زبان فارسی در حمل آموزه‌های دینی، انتقال مفاهیم قرآنی و برافروختگی آن در محضر مقاومت نهفته در حماسه‌ها توجه کنیم.

وی ادامه داد: بدین ترتیب زبان یونانی در برابر مفاهیم پایداری با ایلیاد و ادیسه برافروخت و بدین ترتیب زبان فارسی با شاهکار فردوسی برافروخت؛ شاهنامه‌ای که مولفه های بسیاری از پایداری و مقاومت را در خود دارد.

این پژوهشگر اظهار داشت: بدین ترتیب، ادبیات مقاومت در ایران به مکتبی تبدیل شد که شعر از دوران استعمار و اشغالگری تا قبل از انقلاب اسلامی و پس از آن تحت پوشش آن قرار گرفت.

خانم دلال عباس استاد ادبیات تطبیقی و تمدن‌های اسلامی در دانشگاه لبنان در سخنرانی خود بین دو گرایش در شعر مقاومت تمایز قائل شد: گرایش ملی گرایانه نژادپرست و گرایش اسلامی یا ملی گرایانه مرتبط با اسلام.

وی گفت: شاعران فارسی زبانی هستند که شاخصه شعرشان عناصر مقاومت و پایداری بود، اما مبنای آنها صرفاً ملی گرایانه بود، مانند دفاع از نژاد و وطن. نمونه‌ای از شاعران پارسی گوی وجود دارد که ویژگی شعرشان مفاهیم مقاومت، هویت و استواری مبتنی بر اسلام یا مسائلی است که با آموزه‌های دینی تلاقی می‌کند، به ویژه در آغاز قرن بیستم.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: پس از انقلاب اسلامی، حمایت از فلسطین به یک مساله محوری در شعر تبدیل شد، چه فارسی چه عربی. شاعران مقاومت مانند شاعران پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران از جامعه مقاومت برخاستند. این انقلاب بود که آنها را پرورش داد و الهام بخشید تا اینکه شعر مقاومت و شور و شوق سرودند.

سپس، غلامرضا کافی، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز عنون کرد: شاهنامه فردوسی یکی از شاهکارهای حماسه جهان هست که معمولا آن را در کنار ایلیاد و ادیسه همراه قرار می‌دهند، به عنوان آثار شاخص حماسی یا حماسه نامه مثل گیلگمش و حماسه‌های شرق آسیا که زبان بسیار فاخر و حجم بسیار ستوده‌ای دارد و داستان‌های بسیار متعدد و افسانه‌های معناگرای متعددی در خود جا داده است که برخی از حماسه نامه‌های جهان اینگونه نیستند.

وی ابراز داشت: فردوسی یک شخصیت حکیم هست و چون فردوسی یک شخصیت دانشمند و حکیم و دانشور هست، جا به جا در شاهنامه دقیقه‌های حکمی می‌بینیم و البته ادبیات پایداری قطعا در ذیل ادبیات فارسی قرار می‌گرید و اگرنه باید ازل و گذشته این نوع ادبیات پایداری را ادبیات حماسی بدانیم و قطعا ادبیات حماسی پدرخواندگی محضی بر ادبیات پایداری دارد و به همین اعتبار مولفه‌های ادبیات پایداری در شاهنامه فراوان دیده می‌شود.

غلامرضا کافی سخنانش را با بیان مقاله خود تحت عنوان «پیشنهادی برای رج‌بندی مولفه‌های ادبیات پایداری» و بیان آن مولفه‌ها برای شرکت‌کنندگان پایان داد.

روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی