«پیام مشرق» یکی از آثار برجسته علامه اقبال لاهوری است که به زبان فارسی نگاشته شده و پاسخی به دیوان شاعر آلمانی، گوته، به شمار می‌رود. نخستین چاپ این کتاب در سال 1923 منتشر شد، اما نسخه کامل‌تر و رسمی آن با خطاطی عبدالحمید پروین رقم در سال 1924 به چاپ رسید.

این کتاب با بهره‌گیری از قالب‌های متنوع شعری به بررسی مفاهیم عمیق اخلاقی، دینی و فلسفی پرداخته و اثری بی‌بدیل در ادبیات فارسی محسوب می‌شود.

اصغر مسعودی مسئول خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در لاهور در مراسم رونمایی کتاب پیام مشرق ضمن عرض تبریک به فراقی بابت یک کار بزرگ و به یادماندنی به تاثیرپذیری شاعران غربی از شاعران فارسی اشاره کرد و گفت: گوته در دیوانش  شعری به نام پیام مشرق دارد و اقبال اسم کتاب پیام مشرق را از گوته گرفته است. گوته با دیوان غربی خود روح عجم را در ادبیات آلمانی دمید و بعد از آن پلاتن، روکرت، بودن ستات این نهضت شرقی را کامل کردند هاینه معاصر گوته خودش را در عالم رویا یک شاعر ایرانی تصور می‌کند که به آلمان تبعید شده است و می‌نویسد ای فردوسی ای جامی ای سعدی، برادر شما اسیر در زندان غم به هوای گل‌های شیراز دارد می‌تپد.

وی افزود: پیام مشرق علامه اقبال یکصد سال پس از دیوان غربی گوته نگاشته شده است علامه اقبال هدف از پیام مشرق را توجه به حقایق اخلاقی، دینی و ملی که ارتباط مستقیم دارد به تربیت باطنی افراد و ملل بیان می‌کند.

مسعودی عنوان کرد: امروز در رونمایی از کتاب پیام مشرق به اقبال عرض می‌کنیم برخیز که امروز نیز جهان مضطرب است. با سکوت  مدعیان حقوق بشر ، 50 هزار انسان بیگناه را در غزه به خاک و خون کشیده‌اند و برای قاتلان در سازمان ملل کف می‌زنند.

تحسین فراقی، رئیس انجمن بزم اقبال و یکی از برجسته‌ترین پژوهشگران اقبال‌شناسی، درباره اهمیت پیام مشرق سخن گفت. وی اظهار داشت: این کتاب از نظر کیفی و فنی در میان آثار اقبال برجسته است. اقبال در این اثر از قالب‌های متنوع شعری بهره گرفته که بیانگر تنوع و عمق افکار اوست. بازنشر این اثر با کیفیتی ممتاز و همراه با یک مقدمه طولانی، به منظور آشنایی نسل جدید با این شاهکار ادبی صورت گرفته است.

خورشید رضوی، شاعر و پژوهشگر برجسته، اقدام دکتر فراقی را در بازنشر این کتاب ستایش کرد و اظهار داشت: این کتاب نه تنها پاسخی به دیوان گوته است بلکه از نظر فنی و مفهومی جایگاهی بالاتر دارد. اقدام دکتر فراقی باعث شد مردم پس از یکصد سال به یاد و ذکر این اثر گرانبها بپردازند که از این لحاظ قابل تحسین است.

محمد سهیل عمر، نویسنده، شاعر و رئیس سابق آکادمی اقبال، به مضامین عمیق و تاثیرگذار این اثر اشاره کرد و گفت: پیام مشرق نه تنها یک اثر ادبی بلکه گنجینه‌ای از مفاهیم اخلاقی، فلسفی و معنوی است که می‌تواند الهام‌بخش نسل‌های آینده باشد. این کتاب ارتباط ادبیات شرق و غرب را به شکلی هنرمندانه نشان داده و افق‌های جدیدی را در فهم ادبیات جهانی گشوده است.

وحید الزمان طارق، شاعر پارسی‌گوی و اقبال‌شناس برجسته، به تأثیرگذاری اشعار اقبال در تحولات تاریخی اشاره کرد و گفت: از لحاظ مفهومی کتب اقبال لاهوری به قدری تاثیرگذار بوده‌اند که شاهد تأثیر اشعار او در انقلاب اسلامی ایران نیز بوده‌ایم.

وی مطرح کرد: یکی از اشعار اقبال در پیام مشرق با مضمون «هستم اگر می‌روم، گر نروم نیستم» الهام‌بخش دانشجویان ایرانی در قیام علیه رژیم شاه بود.

طاهر حمید تنولی، معاون آکادمی اقبال، به موضوع حرکت در فلسفه اقبال پرداخت و گفت: اقبال در کتاب پیام مشرق به حرکت بسیار تاکید دارد و با ارائه مثال موج بیان می‌کند که جسم تا زمانی که در حرکت است باقی می‌ماند و اگر متوقف شود از بین می‌رود.

مراسم رونمایی از کتاب پیام مشرق، علاوه بر گرامیداشت یک‌صدسالگی این اثر، فرصتی برای تجلیل از میراث ادبی و فلسفی علامه اقبال لاهوری و بررسی ارتباط ادبیات فارسی با ادبیات غرب بود. این رویداد با حمایت و همکاری خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران و پژوهشگران برجسته پاکستانی نشان داد که آثار اقبال همچنان الهام‌بخش و تاثیرگذارند و می‌توانند نسل‌های جدید را با مفاهیم اخلاقی، فلسفی و معنوی آشنا کنند.

بزرگداشت رودکی پدر شعر فارسی در لاهور

مراسم باشکوه گرامیداشت رودکی، پدر شعر فارسی، در خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در لاهور برگزار شد. این رویداد فرهنگی با حضور چهره‌های برجسته علمی و ادبی پاکستان، از جمله قاضی جواد خواجه، عرفان قریشی، فیصل حیات جبه، احمدیار، دانشجویان دانشکده محمدی شریف از شهر چنیوت و دانش‌آموزان مدرسه هر سک از لاهور و فارسی‌آموزان خانه فرهنگ ایران، جلوه‌ای خاص یافت.

در این مراسم، دانشجویان و دانش‌آموزان به قرائت اشعار رودکی پرداختند و درباره موضوعات و مفاهیم موجود در اشعار او بحث و تبادل نظر کردند. اشعار خوانده‌ شده توسط این جوانان با استقبال حضار مواجه شد و نشان‌دهنده علاقه و اشتیاق آنان به ادبیات فارسی بود.

اصغر مسعودی، مسئول خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در لاهور اظهار داشت: شاعران متعهد به فرد و جامعه، امید، نشاط، تحرک و عشق می‌بخشند. این اشعار درس زندگی، پند، تجربه، آزادگی و فرهنگ می‌آموزند و ظرفیت روحی افراد و جامعه را بالا می‌برند.

وی افزود: رودکی، به‌عنوان پدر شعر فارسی، راهگشای پیشرفت ادبیات فارسی بوده است و کیفیت اشعار وی، آغازگر دوره‌ای نوین در تاریخ این زبان بود. رودکی توانست با زبان و سبک خاص خود، شعر را به ابزاری برای بیان عواطف، اندیشه‌ها و مفاهیم انسانی تبدیل کند. تاثیر او در شکل‌گیری شعر فارسی و فرهنگ ایرانی همچنان ادامه دارد و اشعارش همچنان مورد توجه قرار می‌گیرند.

مسعودی ادامه داد: شاعران پس از رودکی از سبک شعر سرودن او پیروی می کردند. این شاعر بلندآوازه در فنون سخن و انواع شعر مهارتی خاص داشت و با احیای شعر فارسی، رهگشای شاعران پس از خود بود.

مسعودی گفت: با دقت در اشعار مولوی در می‌یابیم او از جمله شاعرانی بوده که از قرآن کریم و احادیث نبوی در اشعار خود بهره مند شده و چنین مفاهیم ارزشمندی را در جای جای سروده‌های خود گنجانده است. مولوی در بسیاری موارد از اشعار رودکی استقبال کرده است.

در این مراسم، درباره رودکی به‌عنوان نماینده برجسته شعر فارسی در دوران سامانیان توضیحاتی ارائه شد. رودکی، شاعر توانمند قرن سوم و چهارم هجری قمری، به‌واسطه اشعار ساده، روان و در عین حال تأثیرگذار خود، جایگاه ویژه‌ای در تاریخ ادبیات فارسی دارد. سخنرانان از جمله احمدیار، بر مهارت خاص رودکی در انواع شعر و تأثیر او بر شاعران پس از خود تأکید کردند.

احمدیار گفت: رودکی شاعر قرن چهارم است که به دلیل نوآوری‌هایش در سرودن اشعار فارسی، او را نخستین شاعر بزرگ پارسی‌گو می‌دانند. او نخستین کسی است که دیوان شعر داشته است.

وی همچنین، اشعاری از رودکی را برای حضار قرائت کرد و به معرفی برخی از پیام‌های انسانی و ارزشمند موجود در اشعار او پرداخت.

فیصل حیات جبه، رئیس دانشکده محمدی شریف، در سخنان خود گفت: در عصر حاضر نیاز شدید به یادآوری مفاخر تاریخ احساس می‌شود. چنین مراسمی ما را به بزرگان و میراث ارزشمند فرهنگی‌مان متصل می‌کند. زبان فارسی زبان اجداد این منطقه است و آموزش آن برای آگاهی از پیام نیاکان ما ضروری است.

مراسم گرامیداشت رودکی در لاهور، فرصتی برای ترویج زبان و ادبیات فارسی و آشنایی بیشتر دانشجویان و علاقه‌مندان با این شاعر بزرگ بود. این رویداد، با ایجاد فضایی ادبی و فرهنگی، نقشی مؤثر در تقویت ارتباطات فرهنگی میان ایران و پاکستان ایفا کرد. شعر می‌تواند ابزاری برای بیان عواطف، اندیشه‌ها و مفاهیم انسانی تبدیل شود.