به گزارش روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، علی‌اکبر ضیایی، رئیس مرکز گفت‌وگوی ادیان و فرهنگ‌ها در سخنرانی خود، گفت: بحث گفت‌وگوی ادیان برای دستیابی به وجوه مشترک از دیرزمان میان ادیان الهی مطرح بوده است. با استناد به آیه قرآنی:‌ «یا أیّها النّاس إنّا خلقْناکمْ منْ ذکرٍ و أنْثى و جعلْناکمْ شعوباً و قبائل لتعارفوا إنّ أکْرمکمْ عنْد الله أتْقاکمْ إنّ الله علیمٌ خبیرٌ» بر گفت‌وگو و مباحثه منطقی بین ادیان تأکید بسیار شده است. علیرغم وجود اختلافات ظاهری از قبیل جنسیت، نژاد، رنگ و... باید با یکدیگر گفت‌وگو داشته باشیم و یکدیگر را بشناسیم. در آخر آیه اشاره شده که «إنّ أکْرمکمْ عنْد الله أتْقاکمْ»؛ اصول تقوا در انسان با عمل به ایمان و نتایج حوار ایجاد می‌شود.

ضیایی تأکید کرد: اینجاست که اهمیت فرهنگ «همزیستی مسالمت‌آمیز» و «گفت‌وگوی سازنده» برای تقویت مشترکات انسانی و اسلامی بیش از پیش آشکار می‌شود، باید گفت ما برای تحکیم روابط میان امت‌ها و ملت‌ها نیازمند نهادینه ساختن فرهنگ «همزیستی مسالمت‌آمیز» و «گفت‌وگوی سازنده» هستیم که در مباحث ادیانی از آن با عنوان «practical dialogue» نام می‌برند.

وی ادامه داد: پیش از هر چیز لازم می‌دانم اقدامات جنایت‌کارانه رژیم صهیونیستی را در فلسطین اشغالی که منجر به شهادت 45 هزار کودک، زن و مرد و سالخورده شد محکوم کنم. نوار غزه این روز‌ها شاهد بمباران پیوسته و حملات بی‌نظیری است که منجر به شهید و مجروح شدن غیرنظامی‌های بی‌گناه، مهاجرت شمار زیادی از منازل خود، تخریب گسترده مناطق مسکونی، مساجد و حتی کلیساها و بمباران مناطقی شده است و دیگر برای مردم امن نیست.

رئیس مرکز گفت‌وگوی ادیان و فرهنگ‌ها گفت: حملات وحشیانه رژیم اشغالگر قدس علیه مردم لبنان و جبهه مقاومت را محکوم می‌کنم. حملات گسترده رژیم اشغالگر قدس به مناطق مسکونی در جنوب لبنان و اشغال بخش‌هایی از آن و قتل‌عام مردم مسلمان و مسیحی لبنان، نقض آشکار تمامی کنوانسیون‌ها و قوانین بین‌المللی انسانی است.

وی در ادامه، بیان کرد: آنچه امروز در نوار غزه می‌گذرد مصداق آشکار نسل‌کشی است. نشانۀ روشن ریشخند زدن رژیم اشغالگر صهیونیستی به موازین حقوق بشر و نادیده گرفتن بدیهی‌ترین هنجارهای اخلاقی حتی در صحنۀ جنگ که قواعد و ضوابطی دارد. وقت آن است که جهان اسلام تجاوز ددمنشانۀ رژیم اشغالگر قدس را به نوار غزه «یک‌صدا» محکوم کند و با فشار بر مجامع بین‌المللی افزون بر پایان جنگی نابرابر، خواستار برقراری صلح و استیفای حقوق حقۀ ملت مظلوم فلسطین شود.

ضیایی یادآور شد: مرکز گفت‌وگوی ادیان و فرهنگ‌ها حدود سی سال است که با کلیسای ارتدکس روسیه، کلیسای ارتدکس یونان، کلیسای کاتولیک در واتیکان و دیگر کلیساها در فیلیپین، اسپانیا و دیگر مکاتب شرعی مانند آئین تائوئیسم، آئین هندوئیسم در هند و آئین شینتو در ژاپن، به صورت مستمر، گفت‌وگوهای دینی داشته و هرساله برنامه‌های متعددی را در رابطه با همزیستی مسالمت‌آمیز ادیان و شناخت یکدیگر برگزار می‌کند.

وی افزود: امروز وارد فاز دوم گفت‌وگوهای دینی با رهبران ادیان جهان شده‌ایم. موضوعاتی مانند اینکه چگونه مؤمنان و جوامع دینی می‌توانند از محیط‌زیست محافظت کنند؟ چگونه می‌توانند از سبک زندگی مطابق با زندگی مؤمنانه دفاع کنند؟ چگونه می‌توانند از جوانان در برابر هجوم غربی و هجوم لیبرالیسم افسارگسیخته و ارزش‌های غیردینی و یا افکار الحادی دفاع کنند و مباحثی مانند آلودگی آب، آلودگی هوا و مباحثی مانند کووید نوزده و همه مسائلی که جامعه امروز به آن مبتلاست از جمله مواردی است که مرکز گفت‌وگوی ادیان به آن می‌پردازد.

ضایی همچنین، درباره جنایات رژیم اشغالگر قدس و لزوم تبعیت از فتوای رهبر معظم انقلاب به عنوان یک عالم دینی که دفاع از مردم مظلوم فلسطین و لبنان را بر همه مسلمانان و جوامع اسلامی فرض دانستند، توضیحاتی ارائه کرد.

وی در ادامه به مبحث کنونی مبتلابه جوامع در ارتباط با علوم عصب‌شناسی و وارد شدن آن به حیطه مفاهیم اصلی دینی اشاره کرد و در این‌باره اظهار داشت: این علم که حدود 30 سال است از غرب در سایر جوامع نیز نفوذ کرده از جمله موارد مهمی است که جوامع دینی را با چالش جدی مواجه خواهد کرد.

ضیایی افزود: نگاه عصب‌شناسان غربی اکنون دیدگاهی ماتریالیستی به مهم‌ترین ارکان دینی مانند وحی، شهود، کشف، تجربه قبل از مرگ و تجارب دینی ما مسلمانان، مسیحیان و سیار ادیان الهی است که چنانچه همین مسیر ادامه پیدا کند، بسیاری از مضامین و مفاهیم  دینی در رابطه با معنویت را خدشه‌دار می‌کند.

رئیس مرکز گفت‌وگوی ادیان و فرهنگ‌ها بر لزوم توجه و تبادل نظر دانشمندان علوم دینی و الهیات به این موضوع تأکید کرد و افزود: در این رابطه ما مجاز به اتخاذ سه رویکرد هستیم و آن؛ یا نفی استدلالات این علم در مورد مفاهیم الهیات دینی‌، نهی پیروان ادیان و عدم اجازه ورود استدلالات آن به حیطه اعتقادات دینی‌ست، یا پذیرش آنچه دانشمندان علوم اعصاب درباره تجارب دینی با تکیه بر ابزارهای علمی بدست آورده‌اند و به نوعی عقب‌نشینی از مبانی فکری دینی و یا اتخاذ رویکرد سومی که محتاطانه و خردمندانه خواهد بود.

ضیایی در این باره، عنوان کرد: دانشمندان الهیات و علوم دینی بایستی شناخت کافی از مبانی این علم پیدا کنند و این دانش را که از طریق توجیه فعل و انفعالات مغز و نورون‌های عصبی وارد حیطه دینی شده است را مورد بررسی قرار داده و تجربه دینی آن را با استدلالات علوم الهیات همسان‌سازی کنند.

وی این راه را به عنوان مسیری در جهت برقراری تعامل سازنده میان علمای دین، فلاسفه، متکلمین و دانشمندان علوم اعصاب دانست و اظهار داشت: چنانچه یافته‌های این علم مورد بررسی و تجزیه و تحلیل و حمایت متناسب دانشمندان علوم دینی قرار نگیرد، به سمتی پیش خواهد رفت که بسیاری از جوانان را از راه دین منحرف کرده و چالش‌های جدی بوجود می‌آورد.

ضیایی ادامه داد: شناخت مادی آثار تجارب معنوی در فعل و انفعالات مغز انسان می‌تواند دانش جدید و مفیدی باشد و این مستلزم مباحثه پیرامون ابعاد مختلف آن در حوزه معنویت و مفاهیم اصلی دینی‌ است که وظیفه دانشمندان الهیات است به آن توجه ویژه داشته باشند.

نخستین دوره اجلاس بین‌المللی دینی سنت‌پترزبورگ از 24 مهر 1403 (15 اکتبر 2024) با همکاری اداره دینی مسلمانان سنت‌پترزبورگ و شمال غرب روسیه کار خود را آغاز کرده است. در این اجلاس که به موضوع «حفظ ارزش‌های دینی، معنوی و اخلاقی در دنیای مدرن و توسعه گفت‌وگوی ادیان» اختصاص دارد نمایندگان بیش از ۵٠ کشور جهان از جمله ایران، عربستان سعودی، قطر، امارات، عراق، ترکیه، مراکش، گامبیا، سومالی، اوگاندا، چاد، فرانسه، آلمان و ایتالیا و نمایندگانی از ادیان و مذاهب روسیه حضور دارند.