آقای بختیاری چندی پیش شاهد برپایی هفته فرهنگی ایران در قطر بودیم، با توجه به تجربه خوبی که در این زمینه کسب شده، ارزیابی تان از کارکردهای برپایی چنین هفته هایی در کشور قطر و از سویی نتایج حاصل از آن چیست؟هفته‌های فرهنگی با توجه به نوع برگزاری که غالبا با تصمیم، برنامه‌ریزی و اراده جدی دو کشور برگزار می‌شوند، معمولا برکات و کارکردهای مختلفی دارند که باعث شده، برگزاری آنها از سوی دولت‌ها به عنوان نماد دوستی و برادری و نشانی از توسعه روابط فرهنگی بین دو کشور، مورد توجه قرار گیرد. هفته فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در قطر  ایران در قطر نیز که با اراده و همکاری خوب میان ایران و قطر برگزار شد، توانست در جنبه‌های مختلف اثرات و ثمراتی را به دست آورد که به برخی از آنها اشاره می‌کنم:

معرفی فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی: هفته فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در قطر، بستری برای نمایش جنبه‌های متنوع فرهنگ ایرانی اعم از هنرهای سنتی، آیین‌ها، سبک زندگی و تاریخ غنی کشورما را فراهم کرد. کارگاه‌های صنایع دستی، نمایش آثار هنری و اجرای موسیقی‌های سنتی و فولکلور، باعث شدند مخاطبان قطری و دیگر ساکنین قطر از ملیت‌های مختلف، نگاه آگاهی بیشتری نسبت به فرهنگ و تمدن ایران به دست می‌آورند.

تقویت دیپلماسی فرهنگی و تعاملات مردمی: برپایین چنین رویدادهایی یکی از ابزارهای مؤثر در دیپلماسی عمومی است که مخاطبان، از طریق ارتباط مستقیم با جنبه‌های فرهنگی کشورها، نسبت به آنها آگاهی بیشتری می‌یابند و به عنوان پلی میان دولت‌ها، روند تبادل ایده‌ها و تجربیات را تسهیل می‌کند.

ایجاد فرصت‌های اقتصادی-فرهنگی: اقتصاد فرهنگ، بازاریابی و معرفی صنایع دستی، آثار هنری، سوغات، و حتی خدمات گردشگری، از دغدغه‌های مهم نه تنها ایران که بسیاری از کشورهاست. هفته‌های فرهنگی به عنوان یک پلتفرم بسیار کارآمد، فرصت آشنایی فعالان این حوزه با یکدیگر، ایجاد فضای همکاری و توسعه کسب و کارهای مبتنی بر فرهنگی و هنر را فراهم می‌آورد. در صورت برنامه‌ریزی صحیح، این امر می‌تواند زمینه‌ساز انعقاد تفاهم‌نامه‌ها، قراردادهای تجاری و همچنین توسعه بازارهای صادراتی محصولات هنری و فرهنگی شود.

از این طریق تا چه اندازه قادر به توسعه روابط فرهنگی‌مان خواهیم بود؟  از آنجا که برگزاری هفته‌های فرهنگی، به عنوان یک رویداد فرهنگی بزرگ و جامع، محصول اراده مشترک دو دولت و همکاری نزدیک و صمیمانه دو طرف است، خود برگزاری این هفته‌های فرهنگی حکایت از بالا بودن سطح روابط فرهنگی فیمابین دارد. از سوی دیگر، خود این رویداد نیز از طریق معرفی ظرفیت‌های همکاری جدید و ایجاد فضاهای تعامل فرهنگی و هنری، آنگونه که در سؤال گذشته عرض کردم، یعنی به صورت مستقیم و بلاواسطه، به توسعه روابط فرهنگی کمک فراوانی می‌کند.

در هفته‌های فرهنگی به تناسب نوع برنامه‌های و فعالیت‌ها، علاوه بر ارتباط مستقیم بدنه جامعه مخاطب با فرهنگ و هنر دولت مهمان، زمینه بسیار مناسبی برای ارتباط مستقیم میان نخبگان علمی، فرهنگی و هنری و تعاملاتی آتی و در مواردی ارتباط مستمر بین آنها فراهم؛ کما این که در هفته فرهنگی کشورمان در قطر نیز شاهد ارتباط گیری خوب فعالان و نخبگان دو کشور به منظور همکاری‌های دوجانبه بودیم. دعوت از هنرمندان و پژوهشگران ایرانی برای ارائه سخنرانی، برگزاری کارگاه‌ها و پروژه‌های مشترک با مراکز علمی و فرهنگی و تعاملات علمی و هنری زمینه‌های عمیق‌تری برای ایران‌شناسی ایجاد می‌کند.

جذب حمایت نهادهای فرهنگی، گردشگری و حتی بخش خصوصی قطر در قالب حامی مالی یا میزبانی رویدادهای مشترک آینده، به‌مرور زمان می‌تواند روابط را ساختارمند کند. هنگامی که نهادهای فرهنگی قطری به مزایای برگزاری چنین رویدادهایی پی ببرند، روند ادامه‌دار روابط فرهنگی آسان‌تر خواهد شد.

از طریق برپایی این هفته‌های فرهنگی قادر به بهره‌مندی از همراهی ایرانیان مهاجر نیز خواهیم بود؟

اتفاقا یکی از دستاوردهایی می‌توان در برگزاری هفته فرهنگی کشورمان در قطر به آن اشاره کرد، تقویت ظرفیت فرهنگی ایرانیان مقیم قطر است که هفته فرهنگی اخیر، نقش بسیار برجسته و مؤثری ایفا کرد. در این رویداد فرصتی پدید آمد تا علاوه بر کشف استعدادهای ارزشمند هنری، زمینه بروز و ظهور و تقویت آنها نیز فراهم شود. ایرانیان مقیم در هفته فرهنگی کشورمان در دوحه، مجالی یافتند تا هنر و محصولات هنری و فرهنگی خودشان را به جامعه قطری معرفی کنند و از سوی دیگر با همکاران خودشان در ایران نیز برای تقویت حضور محصولات فرهنگی و هنری ایرانی در قطر، مشاوره و تعامل کنند.

حضور پررنگ ایرانیان، مشارکت فعال آنان در اجرای برنامه‌ها و نمایش فرهنگ و هنر ایرانی، موجب شد که جامعه میزبان شناخت بیشتری از ایرانیان پیدا کند و تصویر مثبتی از آنها در فضای فرهنگی قطر ایجاد شود. این امر به ارتقای جایگاه اجتماعی ایرانیان در این کشور کمک شایانی خواهد کرد و در موارد بسیاری باعث شناخته شدن آنها از سوی مؤسسات فرهنگی و متولیان حوزه فرهنگ در قطر شد.

با توجه به آشنایی‌تان با فضای فرهنگی حاکم بر قطر ، زمینه برای صادرات چه محصولات فرهنگی و هنری ( فیلم، انیمیشن ، کتاب و ...)  در این کشور فراهم‌تر است و خواهان بیشتری دارد؟

آثار هنری اصیل ایرانی از جمله صنایع دستی ایرانی به دلیل تنوع، اصالت و ظرافت بالایی که دارند، همواره در بازار کشورهای خلیج فارس پرطرفدار بوده‌اند. فرش و گلیم ایرانی، میناکاری، خاتم‌کاری، قلم‌زنی و زیورآلات سنتی از مهم‌ترین این موارد هستند.

هنرهای تجسمی معاصر ایران و خوشنویسی ایرانی نیز در سطح گالری‌های هنری کشورهای عربی مخاطبان ثابتی دارند. آثار خوشنویسی با تلفیق هنر مدرن و سنتی، در جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های هنری قطر می‌توانند نظر مخاطبین را بیشتر به خود جلب کنند.

یکی از نقاط قوت ایران با توجه به وجود ظرفیت‌های ارزشمند طبیعی، فرهنگی و تاریخی، جاذبه‌های گرشگری است، از سوی دیگر از دغدغه‌های مهم ما هم موضوع گردشگری است، اما متاسفانه هنوز زیرساخت‌ها لازم برای حضور گردشگران خارجی فراهم نشده و ما در اولیات این حوزه مانند وجود بسته سفر که از ابتدائی‌ترین نیازهای جذب گردشگر خارجی است، دچار مشکل هستیم. 

هفته‌های فرهنگی و یا رویدادهای مشابه، فرصت‌های مناسبی برای جذب گردشگر فراهم می‌آورند، ولی موفقیت آنها برای جذب علاقمندان، بسیار ناچیز است. معرفی بسته‌های گردشگری فرهنگی برای مردم و فعالان صنعت گردشگری قطر، به‌ویژه تورهای ترکیبی شهرهای تاریخی ایران (اصفهان، شیراز، یزد، کاشان و ...) همواره جذابیت خاصی دارد. تمایل جامعه قطری به تجربه سفرهای تاریخی-فرهنگی رو به افزایش است، لذا باید زمینه لازم را فراهم آورد.

در حوزه فیلم و انیمیشن هرچند در حال حاضر ارتباط سینمایی و رسانه‌ای گسترده‌ای بین دو کشور وجود ندارد، اما ظرفیت انیمیشن ایرانی در بازارهای منطقه و جشنواره‌های فرهنگی بالاست. با حمایت‌های دولتی و معرفی تخصصی آثار منتخب، می‌توان به‌تدریج در حوزه انیمیشن و فیلم‌های کوتاه نیز اقبال مخاطبان قطری را جلب کرد.

در این زمینه رایزنی فرهنگی ایران در قطر چه برنامه‌هایی در پیش رو دارد؟

رایزنی فرهنگی ایران در قطر، با عنایت به برنامه‌های جاری و چشم‌انداز پیش رو، می‌تواند اقدامات که در ادامه به آنها اشاره شده است را در اولویت قرار دهد: حضور در نمایشگاه‌های فرهنگی و هنری در قطر: رایزنی فرهنگی همچنان که در سوابق فعالیت‌ها نیز مشهود است، در رویدادهای فرهنگی و هنری قطری حضور فعال دارد و از این طریق زمینه حضور فعالان فرهنگی و هنری ایرانی را در این رویدادها فراهم می‌آورد. به عنوان نمونه حضور در نمایشگاه بین المللی کتاب دوحه، حضور در نمایشگاه بین المللی گردشگری، رویدادهای سالانه و یا خاص مانند جام جهانی و جام ملت‌های آسیا که ظرفیت ارزشمندی در این حوزه بودند و به خوبی نیز از این فرصت‌ها استفاده شد.

ایجاد ارتباط میان نهادها و مؤسسات مختلف فرهنگی و هنری: ایجاد ارتباط و زمینه همکاری بین نهادهای علمی، فرهنگی، هنری و گردشگری، یکی از موارد مورد اهتمام و توجه رایزنی فرهنگی کشورمان در قطر بوده که در این چارچوب تلاش می‌کنیم، با معرفی ظرفیت‌های نهادها و مؤسسات متناظر بین دو کشور به یکدیگر، زمینه ایجاد ارتباط و تعامل میان آنها را فراهم کنیم. برقراری ارتباطات موزه‌ای، نمایشگاه‌های کتاب، هنرمندان خط و نقاشی و مواردی از این قبیل از جمله اقداماتی است که در حال حاضر پیگیری می‌شوند.

اعزام فعالان فضای مجازی و رسانه‌ای قطری به ایران: راه‌اندازی تورهای فرهنگی به قطر برای هنرمندان و اصحاب رسانه که می‌تواند علاوه بر معرفی ایران امروز و توسعه پایدار گردشگری فرهنگی شود، از دیگر اقداماتی است که رایزنی فرهنگی ایران در قطر دنبال می‌کند. در این راستا بر اساس مذاکرات انجام شده، امید است حداقل دو گروه از فعالان رسانه‌ای و مؤثرین فضای مجازی، در سال جاری از ایران بازدید داشته باشند.

دعوت از اساتید و پژوهشگران قطری برای شرکت در نشست‌ها و همایش‌هایی که در ایران برگزار می‌شوند و بالعکس، از دیگر برنامه‌های کاربردی است که به دنبال آن هستیم.

راه‌اندازی دوره‌های زبان فارسی و ترویج منابع ایرانشناسی: در حال حاضر دوک کلاس آموزش زبان فارسی در سطوح ابتدایی و متوسطه در محل رایزنی فرهنگی ایران در قطر در حال برگزاری است. از سوی دیگر در حال مذاکره با مرکز آموزش زبان دانشگاه حمد بن خلیفه هستیم تا موامفقتنامه‌ای برای آموزش رسمی زبان در این مرکز منعقد کنیم و این امر می‌تواند گام مؤثری در راستای توسعه آموزش زبان فارسی در قطر باشد. برگزاری کلاس‌های آموزش زبان فارسی در دیگر مراکز و نهادهای دولتی قطر نیز در دست پیگیری است که امید است در برخی از آنها امسال به نتیجه مطلوب برسیم.

حضور فعال در بسترهای مجازی:  در حال حاضر رایزنی فرهنگی کشورمان در قطر در شبکه‌های اجتماعی پرکاربرد در منطقه، حضور فعال دارد و به عنوان یکی از پایگاه‌های فعال و برگزیده در فضای مجازی در منطقه و حوزه ایرانشناسی مشغول به فعالیت است. تولید محتوای متناسب و انتشار گسترده آن در سطح منطقه مورد اهتمام این نمایندگی است و برای این امر از ظرفیت‌های مختلف فضای مجازی و سکوهای پرمخاطب استفاده می‌شود.