فریدالدین فریدعصر رایزن فرهنگی کشورمان در دهلی‌نو با اشاره به پیشینه تاریخی زبان فارسی در هند گفت: زبان فارسی با حضور مستمر و حیاتی برای بیش از هشتصد سال، نه تنها به عنوان زبان رسمی و دیوانی هند بلکه به عنوان عامل پیوندی میان زبان‌ها و فرهنگ‌های متنوع این شبه قاره ایفای نقش کرده است. فارسی در دوره‌هایی زبان رسمی مکاتبات اداری و دیوانی بوده و شاعران بسیاری در دربارهای هند به این زبان شعر می‌سراییدند.

او با اشاره به اینکه خدمات هندی‌ها به زبان فارسی حتی در برخی ادوار تاریخی بیش از تلاش‌های خود ایرانیان بوده، ادامه داد: بسیاری از شعرا و ادبا برای رسیدن به افق‌های بالاتر از ایران به هند مهاجرت کرده‌اند و در هند مورد احترام ویژه قرار گرفته‌اند. نام‌هایی مثل حزین لاهیجی و امیرخسرو دهلوی همچنان در اذهان مردم هند جایگاه والایی دارند و مزار آنها محل زیارت است.

فریدعصر درباره وضعیت فعلی دپارتمان‌های زبان فارسی در هند گفت: دپارتمان‌ها و کرسی‌های زبان فارسی در دانشگاه‌های هند همچنان فعال هستند. اگرچه تعداد این گروه‌ها در زمان‌های گذشته بیش از حال حاضر بود، اکنون حدود پنجاه گروه آموزش زبان فارسی در دانشگاه‌های این کشور فعالیت می‌کنند. زبان فارسی به عنوان یکی از 9 زبان کلاسیک در سند آموزشی هند معرفی شده، که نشان‌دهنده اهمیت و پتانسیل بالای این زبان در تقویت روابط فرهنگی است.

او، درباره فرصت‌ها و چالش‌های حفظ و تقویت زبان فارسی در هند نیز افزود: یکی از مهم‌ترین چالش‌ها حفظ نسخه‌های خطی فارسی است که گنجینه‌ای گران‌بها از تاریخ و فرهنگ مشترک دو کشور به شمار می‌آید. متأسفانه، بسیاری از این نسخه‌ها در شرایط نامطلوبی نگهداری می‌شوند، اما تلاش‌های مؤسسات ایرانی و هندی نظیر مرکز میکروفیلم نور برای دیجیتالی‌سازی این اسناد تاریخی ادامه دارد و تاکنون بیش از یک میلیون سند به این ترتیب حفظ شده است.

ضرورت اختصاص بودجه کافی برای تقویت زبان فارسی در هند

رایزن فرهنگی ایران در هند ادامه داد: در ارتباط با فعالیت‌های آموزشی و تبادلات فرهنگی با هند باید به مواردی اشاره کرد، از جمله این که به دلیل موانع دیپلماتیک، اعزام استادان ایرانی به هند با مشکلاتی مواجه است. با این حال، رایزنی فرهنگی ایران با همکاری بنیاد سعدی و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی توانسته‌اند دوره‌های آموزشی و دانش‌افزایی متعددی برای توسعه آموزش زبان فارسی برگزار کنند.

او با اشاره به برخی تهدیدها و موانع در مسیر تقویت زبان فارسی در هند گفت: بودجه محدودی که در اختیار داریم، یکی از موانع جدی پیش بر سر راه توسعه روابط فرهنگی است. رقبای منطقه‌ای و بین‌المللی، به ویژه ازبکستان و برخی از استادان مهاجر از افغانستان، با بهره‌برداری از ظرفیت‌های موجود، زبان‌های خود را به عنوان رقیب زبان فارسی عرضه می‌کنند.

فریدعصر ادامه داد: یکی از راه‌های موفق و پربار برای تعامل فرهنگی با هند، ورود از دریچۀ زبان فارسی است. این زبان می‌تواند حتی در شرایط بسته شدن سایر راه‌های تعامل، راهی مؤثر و پایدار برای گسترش روابط فرهنگی با هند باز کند. بگذارید در همین رابطه به نمونه‌ای اشاره کنم، تنها سال گذشته در ایالت بیهار هند، فراخوان جذب معلم مدرسه منتشر شد، برای حدود  617 معلم آموزش زبان فارسی اعلام نیاز کرده بودند. اما به زحمت 20 نفر از این تعداد تامین شد.

این رایزن فرهنگی افزود: خب شما ببینید در ازای این نیاز با چه تعداد کمی از معلم و استاد روبرو هستیم. همین یک نمونه بیان‌گر تلاش بیشتری است که باید انجام بدهیم. این فقدان باعث ضعف زبان فارسی می‌شود. از سوی دیگر از نقش زبان فارسی در توسعه روابط فرهنگی با جامعه شیعیان و مسلمانان هند نیز نباید غفلت کرد.

او ادامه داد: شیعیان هند، که جمعیت چشمگیری را شامل می‌شوند، ایران را حامی اصلی خود در مباحث فرهنگی می‌دانند و انتظار تعامل و حمایت فرهنگی از سوی ایران دارند. به خصوص که نگاه شیعیان و برخی از اقشار مسلمان در هند به ایران مثبت و همدلانه است، هرچند که در اثر تبلیغات منفی برخی رسانه‌ها و گروه‌ها، نگاهی ترس‌آلود نسبت به ایران بین برخی از جوانان شکل گرفته است.

روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی