در این کنگره که با حضور رئیس و معاونین شورای علمای افغانستان، مسئولین سفارت جمهوری اسلامی ایران در افغانستان و بیش از 500 تن از روحانیون، طلاب، اساتید دانشگاه‌ها و  دانشجویان همراه بود، روح الله حسینی رایزن فرهنگی کشورمان در کابل با اشاره به آیه 40 سوره حج اظهار داشت: وقتی اندیشه‌های مقام معظم رهبری طی پنجاه سال گذشته مورد دقت نظر قرار گیرد؛ منظومه‌ای منسجم و هماهنگی از سلسله اندیشه‌های برگرفته از آموزه‌های قرآن کریم در گفتارها و فرمایشات ایشان پدیدار می‌شود. 

وی تأکید کرد: صد سال قبل، قرآن کریم در جوامع اسلامی مهجور بود؛ اما در دنیای کنونی، شاهدیم که آموزه‌های قرآنی آرام آرام جای خود را باز کرده است. در عرصه بین‌المللی این تفکر ایجاد شده که اگر قرار است انسان‌ها از رخوت و مردگی رهایی پیدا کنند؛ راه آن، رجوع به قرآن کریم است. 

حسینی یادآور شد: محور اصلی بیانات مقام معظم رهبری در ملاقات با اقشار مختلف جامعه، آموزه‌ها و اندیشه‌های قرآنی است که به زبان روز بیان می‌شود.

رایزن فرهنگی کشورمان خاطرنشان کرد: در جهان امروز، تفکرات افراطی رایج گشته که صاحبین این تفکرات، مدعی برداشت قرآنی از اندیشه خود هستند؛ اما در واقع، این اندیشه با افراط مواجه شده است. اگر فقط برگذشته آداب، سنن و رسومات جامعه اسلامی، بدون نظرداشت اقتضائات جهان امروز تکیه شود؛ مشکل و انحراف ایجاد خواهد شد. 

وی افزود: به همین شکل، اگر صرفاً به دستاوردهای جدید بشری، بدون توجه به مفاهیم قرآنی تکیه شود، بازهم افراد به بیراهه خواهند رفت؛ اما در جهان اسلام، شخصی وجود دارد که با نگاه به گذشته و با تکیه بر قرآن کریم و جمع آوری دستاورد‌های نوین بشری، جهان اسلام را به سمت پیشرفت دنیایی و آخرت رهنمون می‌سازد.

حسینی تأکید کرد که مقام معظم رهبری و اندیشه‌هایشان، تنها محدود به ایران نیست زیرا ایشان شخصیتی متعلق به جهان اسلام هستند. 

وی بیان کرد: اکنون که جهان اسلام در حال بیداری است و محوریتش قرآن کریم است، یکی از سردمداران قرآن کریم، مقام معظم رهبری است. این کنگره نشان داد برای حرکت به سمت تمدن بزرگ اسلامی، باید با نگاه قرآن کریم حرکت کرد.

مولوی هدایت از علمای اهل سنت نیز در این مراسم، گفت: حضرت امام خامنه‌ای، قرآن کریم را راهنمای بشر می‌داند، پس بر ما لازم است به معنای واقعی مفاهیم قرآن کریم را در ابعاد مختلف زندگی خود مد نظر قرار دهیم.

وی افزود: از نگاه حضرت آیت الله خامنه‌ای؛ تدبّر و تفکّر در قرآن کریم بسیار اهمیت دارد. مسلمانان باید معنای آیات را بدانند و در زندگی روزمره خود این مفاهیم را مورد عمل قرار دهند. ایشان همچنین معتقدند که نظام‌های اسلامی‌ نیز باید با محوریت قرآن کریم اداره شود.

مولوی هدایت اذعان کرد: فرهنگ جهاد و مقاومت نیز از اندیشه‌های قرآنی امام خامنه‌ای است. بر اساس این اندیشه،؛ مسلمانان باید از وابستگی به قدرت‌های خارجی خودداری و عزّت اسلامی خود را حفظ کنند. 

مولوی منیب از علمای اهل سنت  هم تأکید کرد: یکی از ویژگی‌های انسان ساز قرآن کریم، آشتی دادن بین تمدن و تدیّن است. یکی از بزرگترین مشکلات بشریت در طول تاریخ؛ عدم توانایی پیوند بین تدیّن و تمدن بوده است. قرآن کریم اثبات کرد که انسان‌ها می‌توانند هم متدیّن و هم متمدّن باشند و از منابع طبیعی که خداوند متعال در جهان هستی قرار داده است، در مسیر درست استفاده کنند. 

حکمت دبیر علمی کنگره اندیشه‌های قرآنی اظهار داشت: عظمت و جایگاه قرآن کریم به شکل درست آن در میان امت اسلامی درک نشده و یک اهتمام بسیار جدی را می‌طلبد تا فعالیت‌های بسیار عمیق و اساسی در سطح جوامع اسلامی از جمله افغانستان در این ارتباط انجام شود.

وی افزود: لازم است توجه شود که وظیفه خود را در قبال قرآن به درستی انجام دهیم. یکی از این وظایف؛ ارتباطات و انس همیشگی با قرآن کریم و تلاوت آن است. تا جایی که ممکن است قرآن کریم را قرین و همراه خود در زندگی قرار دهیم و شنونده خوبی برای مفاهیم آن باشیم.

حکمت بیان کرد: تدبّر و تفکّر در قرآن کریم از اهمیت زیادی برخوردار است، همه باید قرآن کریم را منشور زندگی خود قرار دهند و چراغ راه زندگی و حلال مشکلات انسان، قرآن کریم باشد.

وی ادامه داد: حرکت بزرگی که حضرت امام خمینی(ره) انجام دادند این بود که قرآن کریم را از مهجوریت بیرون آوردند. قرآن به عنوان منشور حیات بشری وارد زندگی مسلمانان شد. زمینه‌ای ایجاد شد که براساس قرآن کریم و معارف قرآنی، نظام‌های سیاسی، حقوقی، اقتصادی و تربیتی شکل گیرد. این کار بزرگ از آغاز انقلاب اسلامی رقم خورد.

حکمت یادآور شد: پس از امام خمینی(ره) جانشین صالح ایشان، امام خامنه‌ای حفظة الله نیز این مسیر را ادامه داده و اقدامات مؤثّری را در این عرصه انجام دادند. ساماندهی علوم براساس قرآن کریم به خصوص علوم انسانی، استنباط و استخراج مبانی نظری از قرآن کریم و تمدن‌سازی بر پایه مبانی قرآنی بود.

دبیر علمی کنگره اندیشه‌های قرآنی گفت: مقام معظم رهبری تأکید دارند که تمدن نوین اسلامی که ترقی و پیشرفت، معنویت، اخلاق و تربیت از مختصات آن است؛ با تکیه بر قرآن کریم و معارف دینی می‌تواند ایجاد شود.

نجاری، معاون سفارت جمهوری ایران در کابل در این مراسم، گفت: پس از پیروزى انقلاب و استقرار نظام جمهورى اسلامى که محصول دگرگونى عمیق در ساختار سیاسى کشور بود، تحولى نوین نه تنها در عرصه تاریخ سیاسى و اجتماعى این مرز و بوم، بلکه در گستره جهان اسلام پایه گذارى و آغاز شد و به موازات تغییرات بنیادین در چارچوب حکومت و اداره کشور، دیپلماسى هم دستخوش تحولات عمیقى شد که در این راستا مبانى ارزشى انقلاب؛ الهام گرفته از احکام دین مبین اسلام، اهرم تغییرات را در ساختار دیپلماسى برعهده داشتند.

وی بیان کرد: حضرت امام خمینى(ره) که عهده‌دار رهبرى و هدایت انقلاب بودند، پس از پیروزى انقلاب تمام تلاش خود را براى نوسازى دیپلماسى منطبق بر اصول و ارزش‌هاى اسلامى به کار مى‌بردند و در هر فرصتى به مسئولان و گردانندگان آن، لازمه انطباق تصمیمات در عرصه سیاست خارجى با موازین و معیارهاى شرعى را گوشزد مى‌کردند.

نجاری ادامه داد: در اندیشه سیاسى مقام معظم رهبرى، سیاست خارجى همواره جایگاه ارزشمندى داشته است. معظـم‌له از حساسیت، تأثیرگذارى و دشوارى‌هاى میدان وسیع دستگاه دیپلماسى به مناسبت‌هاى مختلف سخن گفته‌اند که باید همواره از منویات ایشان بهره‌برداری کنیم.