پروفسور فراگنر که به دلیل تحقیقات گسترده‌اش در حوزه مطالعات ایرانی شهرت جهانی دارد،  نه تنها آثار علمی ارزشمندی در عرصه ایران شناسی دارد بلکه در طول زندگی علمی خود، خدمات مهمی به بسط و توسعه ایران شناسی در اتریش داشته است. رضا غلامی، رایزن فرهنگی ایران در اتریش  در سخنانی با محور «رابطه ایرانیان با عنوان نسبت سنجی ایرانیان با تاریخ خود با رویکردی پدیدارشناختی» به بررسی ارتباط ایرانیان با تاریخ چند هزار ساله‌شان پرداخت و جنبه‌های فرهنگی، زبانی و فلسفی این رابطه را مورد تحلیل قرار داد.

او در بخش اصلی صحبت‌هایش به بررسی اجمالی دیدگاه‌های شش فیلسوف بزرگ، از جمله هگل، شلایرماخر، دیلتای، هوسرل، هایدگر و گادامر در باب ارتباط جامعه با تاریخ پرداخت که هر یک به‌نوعی به ارتباط پویا و در حال تحول انسان با تاریخ توجه نشان داده‌اند. غلامی با تاکید برآن که ایده اصلی متصل‌کننده این فیلسوفان، رویکرد پدیدارشناختی به تاریخ است گفت: هگل تاریخ را فرایندی منطقی می‌دید که روح جهان از طریق تعارض‌ها به سوی آزادی و خودآگاهی حرکت می‌کند. شلایرماخر بر درک همدلانه تاریخ تأکید داشت و معتقد بود برای فهم متون قدیمی، باید زبان و تفکر زمانه آن‌ها را درک کرد. از سوی دیگر، دیلتای تاریخ را مجموعه‌ای از تجربه‌های زیسته شخصی می‌دانست و به احساسات و زندگی روزمره مردم توجه داشت.

زبان فارسی، عنصری حیاتی در هویت ایرانی

او ادامه داد: هوسرل معتقد بود تاریخ بخشی از ذهن ماست و هر لحظه حال، ردپایی از گذشته و انتظاری از آینده را در خود دارد. همچنین، هایدگر تاریخ را جزیی جدایی‌ناپذیر از هستی انسان می‌دید که از بدو تولد ما را شکل می‌دهد. علاوه بر این، گادامر تاریخ را فرایندی زنده دانست که در آن دیدگاه‌های گذشته و حال در گفت‌وگویی مداوم به هم می‌پیوندند.

این استاد دانشگاه با تاکید برآن که نظریات مذکور می‌توانند به خوانش جدیدی از رابطه ایرانیان با تاریخشان منجر شوند گفت: ایرانیان تاریخ خود را فراتر از یک فهرست رویدادها می‌بینند؛ تاریخی که در آن آن‌ها هم جهان را شکل داده‌اند و هم تحت تأثیر نیروهای خارجی قرار گرفته‌اند. مراسم‌هایی مانند نوروز، خواندن شاهنامه و آیین‌هایی چون تعزیه، نشان‌دهنده ارتباط عمیق ایرانیان با گذشته‌شان هستند. همچنین، بازخوانی و تفسیر مجدد تاریخ از طریق ادبیات، شعر و عرفان - با نقش‌آفرینی چهره‌هایی چون فردوسی، حافظ و مولانا - این ارتباط را غنا بخشیده است.

نماینده فرهنگی ایران در اتریش با اشاره به اهمیت زبان فارسی به‌عنوان عنصری حیاتی در هویت ایرانی، آن را ابزاری خواند که قادر است ایده‌های فلسفی و عرفانی را به زیبایی بیان کند و افزود: شعر و نثر پارسی، تجربه‌های شهودی و حکمت عملی را منتقل می‌کند و با استعاره‌ها و تشبیه‌های غنی، مفاهیم پیچیده را ساده می‌سازد.

این متولی فرهنگی درباره خدمات علمی و فرهنگی پروفسور برت فراگنر در زمینه ایران شناسی گفت: او سال‌ها در ایران زندگی کرد و عاشق فرهنگ و تاریخ این سرزمین شد. تأسیس مؤسسه ایران‌شناسی در اتریش را اقدام مهمی  است که به همت پروفسور برت فراگنر انجام شد. بسیاری از دستاوردهای امروزی ایران‌شناسی در اتریش مرهون پایه‌گذاری‌های اوست.

استادان بزرگ فراگنر در ایران

کریستل فراگنر، همسر مرحوم پروفسور فراگنر با اشاره به چگونگی علاقه‌مند شدن همسرش به ایران‌شناسی گفت: برت، با وجود مخالفت خانواده‌اش، شیفته فهم شرق شد. با انتخاب رشته تاریخ در جوانی، راهی به سوی علایقش گشود و به‌تدریج شیفته زبان فارسی شد . در وین، ابتدا بر عثمانی‌شناسی و عرب‌شناسی تمرکز کرد، اما استادی ایران‌شناس که به او فارسی نیز آموخت، جرقه‌ای در دلش افروخت تا تمام عمرش را به ایران‌شناسی وقف کند.

او ادامه داد: با وجود تنگدستی، با تدریس زبان و همکاری با گروه تئاتر، پس‌اندازی جمع کرد و سرانجام در سفری به ایران، عشقش به این سرزمین را عمیق‌تر کرد. رایزنی فرهنگی اتریش در ایران به او کمک کرد تا این سرزمین را بهتر بشناسد و در سال ۱۹۶۴، بورسیه‌ای از دولت ایران برای ایران‌شناسی دریافت کرد. اساتیدی چون ایرج افشار، محمد جعفر محجوب و محتبی مینوی راهنمای او شدند. در سال ۱۹۷۰ در وین دکترایش را با تز «تاریخ شهر همدان در قرن ششم هجری قمری» به پایان رساند و پایه‌گذار راهی نو در ایران‌شناسی شد. او تا پایان عمرش لحظه ای از تلاش برای بسط ایران شناسی بازنایستاد. 

پروفسور رودیگر لولکر، ایران‌شناس و اسلام‌شناس سرشناس ضمن تحسین  تلاش‌های فراگنر، او را فراتر از هم‌عصرانش دانست و گفت: کاری که فراگنر کرد، حتی جوزف هامر پورگشتال با همه عظمتش نتوانست انجام دهد. پورگشتال به ایران نرفت، اما فراگنر آنجا زیست و تحصیل کرد. او یکی از ستون‌های اصلی ایران‌شناسی در آلمان و بنیان‌گذار انستیتو ایران‌شناسی اتریش است. فراگنر نه‌تنها عاشق ایران، بلکه شیفته کل شرق بود و توانایی علمی و مدیریتی‌اش انستیتو را در وین بنیان نهاد؛ کاری که دانشگاه وین با وجود سابقه درخشانش نتوانست انجام دهد.

فراگنر ، چهره ای ماندگار در ایران

دکتر نصرت‌الله رستگار، ایران‌شناس اتریش، با یادآوری اولین دیدارش با فراگنر در سال ۱۹۸۵ در کمیسیون ایران‌شناسی آکادمی ملی علوم، فراگنر را الگویی جامع در زندگی توصیف کرد و گفت: صحبت از شخصیتی که در جنبه‌های مختلف درخشیده، دشوار است، اما به برخی نقاط عطف زندگی‌اش اشاره می‌کنم. فراگنر راهنمایی بیش از بیست رساله دکترا، تالیف هشتاد مقاله و شش کتاب را به عهده داشت.او  در سال ۱۳۸۳ و چهارمین دوره مراسم چهره‌های ماندگار ایران به‌عنوان استاد برتر ایران‌شناسی معرفی شد. همچنین کتاب فراگنر برگزیده کتاب سال ایران شد.

با توجه به علاقه زنده یاد پروفسور برت فراگنر به اشعار سنتی و نوی ایرانی، میترا شاهمرادی از شاعران ایرانی- اتریشی، به یاد مرحوم فراگنر اشعاری را از فردوسی، مولانا، سعدی، حافظ و پروین اعتصامی با مضمون عشق، محبت و تعالی قرائت و معنا کرد.

در پایان دومین سمپوزیوم ایران شناسی از نشان جایزه کتاب فراگنر که به نام مرحوم پروفسور برت فراگنر به‌ثبت رسیده است از سوی دو تن از ایران شناسان برجسته، پروفسور رودیگر لولکر و سیبیل ونتکر و همچنین کریستل فراگنر، همسر مرحوم پروفسور فراگنر پرده‌برداری شد. این جایزه که فراخوان آن در سال ۱۴۰۳ صادر شده است، امسال به سه عنوان از برترین کتابهای عرصه ایران شناسی اهداء خواهد شد. همچنین توسط ایران شناسان برجسته حاضر در سمپوزیوم لوح یادبود دومین سمپوزیوم به  کریستل‌ فراگنر، همسر مرحوم پروفسور فراگنر اهدا شد.

روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی