فرا رسیدن ایام با برکت و معنوی حج، زائرین خانه خدا را از سراسر جهان در سرزمین وحی گردهم آورده است.

آیین حج، یک آیین عبادی است که برخی از پیامبران پیش از اسلام نیز انجام داده‌اند. حتی مشرکان مکه نیز پیش از اسلام به حج و طواف کعبه می‌پرداختند و سنت‌های خاص خود را داشتند که البته اسلام برخی از آنها را تأیید نکرد.

متفکران مسلمان سعی نموده‌اند که با استناد به آیات قرآن و احادیث، فلسفه‌ی وجودی حج را تبیین کنند.

بی‌تردید، «رسیدن به حقیقت توحید و نفی شرک» از مهم‌ترین علل شکل‌گیری حج ابراهیمی است، اما حج، علاوه بر جنبه عبادی، از همان روزگار پیامبر خاتم(ص) براى حکومت نوپاى اسلامى، اهمیت سیاسى ویژه‌ای داشت و نقش مکه و مدینه در انتشار اخبار مهم مسلمانان در صدر اسلام، حج را به آوردگاهی سیاسی مبدل کرده بود.

در تشریح این بعد از ابعاد حج، با کلیدواژه‌هایی نظیر «ضرورت آگاهی از امور مسلمین»، «دشمن‌شناسی و برائت» و «ضرورت تبیین حقایق جوامع اسلامی» مواجه هستیم که در یک عبارت موجز از آن به «حج تبیینی» یاد می‌کنیم.

در این رویکرد، حج ظرفیتی فراتر از یک آیین عبادی صرف دارد. در خصوص اینکه، واقعیت «حج تبیینی» چیست و چه معانی و مصادیقی بر آن مترتب است نکاتی وجود دارد که لازم است نسبت به آنها توجه داشته باشیم:

نخست؛ تعبیر قرآن کریم در آیه‌ی 28 سوره حج این است که «مردم را به حج فرا خوان... تا منافع (دنیوی و اخروی) خود را مشاهده کنند.»

کلمه «منافع » در آیه فوق جمع است و مفهومی عام دارد و شامل تمام منافع دنیوی و اخروی است. طبق این آیه، حج محل تجمع و ارتباط مسلمانان برای بررسی و مشاهده منافع مادی و معنوی‌شان است.

امام خمینی(ره) در بخشی از بیاناتشان در خصوص فلسفه حج می‌فرمایند: «نکتۀ سیاسی این اجتماع این است که اولاً، [زایرین خانه خدا] خودشان مطلع بشوند از حالات هم، تفاهم کنند با هم، برادر باشند با هم، برادری کنند با هم و مسائل بلاد خودشان، ممالک خودشان را طرح کنند در آنجا و چاره‌جویی کنند برای مسائل خودشان. ما اگر، همین حج را به آن معنایی که روح حج اقتضا می‌کند، عمل می‌کردیم، این گرفتاری‌های زیادی که برای مسلمان‌ها پیش آمده است، پیش نمی آمد» (صحیفه امام، ج ۱۳، ص۳۲۵-۳۲۴ )

نکته دوم، مربوط به وظایف حجاج ایرانی در تبیین حقایق نظام جمهوری اسلامی و نمایش یک ایرانی تراز انقلاب است.

ایرانیان حاضر در موسم حج باید نمونه و الگویی شایسته از ملت ایران باشند. حج از این منظر، فرصتی برای بیان حقایق ایران اسلامی و دستاوردهای انقلاب اسلامی است.

امام خمینی(ره) در این خصوص می‌فرمایند: «شما حامل پیام ملتی هستید که با انقلاب خود کشوری را که می‏‌رفت با شرق‌زدگی و از آن بیشتر غرب‌زدگی در الحاد و فساد و فحشا غرق شود نجات داده و حکومت اسلامی را به جای حکومت طاغوتی جایگزین نموده‏‌اند. شما نمایندگان مردمی هستید که انقلاب اسلامی ‌شان، با عمر کوتاه خود و گرفتاری‌های طاقت‌فرسای حاصل از رویارویی با دو ابرقدرت و مقابله دو بلوک شرق و غرب با آن و خرابکاری‌های تروریست‌های وابسته به دو جناح ستمگر، تنها و تنها به برکت اسلام و نورانیت آن و مقاومت مردم توانسته است کشورهای اسلامی را در شرق و غرب ارض و مظلومان جهان را در سراسر گیتی‏ تکان داده و به اسلام جلب نماید.»

نکته آخر اما مربوط به «توحید کلمه» و فرصت حج برای نمایش اخوت و وحدت امت اسلامی برای بر هم زدن دسیسه‌های شیطانی دشمنان اسلام است.

امام خمینی(ره) در این خصوص می‌فرمایند: «ای مسلمانان جهان و ای پیروان مکتب توحید! رمز تمام گرفتاری‌های کشورهای اسلامی، اختلاف کلمه و عدم هماهنگی است و رمز پیروزی، وحدت کلمه و ایجاد هماهنگی است.»

بر این اساس؛ انتظار می‌رود که حجاج ایرانی و غیر ایرانی با تدبیر و درک درست شرایط زمان و مکان، اقتدار و یک‌پارچه‌گی «امت اسلامی» را از سرزمین وحی به جهان مخابره کرده و با نمایش «زیست مومنانه و سبک زندگی اسلامی»، تصویری شایسته از جامعه اسلامی ارائه نمایند.

بی‌تردید، چنین پیامی چون آبی است که بر آتش «اسلام هراسی» در سطح جهان و منطقه، ریخته می‌شود و موجب تبیین جوهر رحمانی اسلام عزیز است.

محمدمهدی ایمانی‌پور؛ رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی

منبع؛ https://nournews.ir/Fa/news/141016/%D8%AD%D8%AC-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%8C-%D8%AD%D8%AC-%D8%AA%D8%A8%DB%8C%DB%8C%D9%86%DB%8C