پرویز قاسمی در هفتادویکمین قسمت از سلسله یادداشت‌های غیراداری خود به معرفی مدارس ازبکی و تاجیکی فعال در قرقیزستان پرداخته است. یکی از این مدارس نام «امیرعلیشیر نوایی» را برخود دارد. امیر از دانشمندان، شاعران و سیاستمداران نامدار عصر تیموری و وزیر و مشاور سلطان حسین بایقرا بود. او رباعی دلکشی هنگام بازگشت جامی از سفر حج به این شرح سرود:

«انصاف بده این فلک مینا فام * زین هر دو کدام خوبتر کرد خرام

خورشید جهانتاب تو از جانب چین * یا ماه جهانگرد من از جانب شام»

مشروح یادداشت تازه پرویز قاسمی را در ادامه بخوانید:

در ماده ۴ قانون زبان دولتی جمهوری قرقیزستان تصریح شده است: در جمهوری قرقیزستان توسعه آزاد زبان‌های ملیت‌های دیگر ساکن کشور، تأمین می‌شود. در این چارچوب حتی امکان آموزش سایر زبان‌ها در مدارس قرقیزستان در صورت تامین کادر آموزشی و به صورت زبان اختیاری آخر هفته‌ای وجود دارد. به استناد همین وضعیت سال‌هاست زبان فارسی نیز در برخی مدارس بیشکک با حمایت رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و نمایندگی بنیاد سعدی در قرقیزستان به دانش آموزان علاقه‌مند قرقیز آموزش داده می‌شود.

در کشور قرقیزستان همچنین مراکز فرهنگی ملی فعالیت می‌کنند و گروه‌های قومی روزنامه‌ها و مدارس خود را دارند که به زبان مادری آنها فعالیت می‌کنند. آنها دارای حق کامل پخش برنامه‌های خود از رادیو و تلویزیون دولتی هستند.

تاجیک‌ها از اقلیت‌های قومی جمهوری چند ملیتی قرقیزستان به شمار می‌روند. آنها یکی از اقوام و ملل قدیمی آسیای مرکزی و تنها قوم غیر ترک تبار این منطقه هستند. برخی آمارها جمعیت تاجیک‌های سراسر جهان را بیش از ۱۶ میلیون نفر برآورد کرده‌اند. اکثریت آنان در افغانستان با بیش از ۸ میلیون نفر، در تاجیکستان حدود ۷ میلیون نفر، در ازبکستان حدود ۲ میلیون نفر، در روسیه ۲۰۰ هزار نفر، در آمریکا ۷۰ هزار نفر و در قرقیزستان بیش از ۵۶ هزار نفر زندگی می‌کنند.

استان بادکند بیشترین جمعیت تاجیک تبار قرقیزستان را در خود جای داده است.

در جمهوری قرقیزستان هفت مدرسه تاجیک زبان فعالیت می‌کند. در سه مدرسه از این هفت مدرسه تدریس و آموزش به زبان تاجیکی صورت می‌گیرد. همچنین سه مدرسه دارای کلاس‌های تاجیک زبان بوده و یک مدرسه قرقیزی نیز دارای کلاس تاجیکی است.

ازبک‌ها نیز در جنوب قرقیزستان جمعیت قابل توحهی را تشکیل می‌دهند. در واقع می‌توان گفت از لحاظ جمعیتی ازبک‌ها بزرگترین اقلیت قومی در قرقیزستان معاصر هستند. قبلا روس تبارها در جایگاه دوم جمعیتی در قرقیزستان قرار داشتند که بدلیل کاهش جمعیت آنان در سال‌های اخیر و بازگشت‌شان به روسیه، اینک ازبک‌ها وزنه و جایگاه قابل توجهی را در این کشور به دست آورده‌اند.

در سرشماری سال ۱۹۹۹ ازبک‌های قرقیزستان ۱۲.۸ درصد یا ۶۶۵ هزار نفر از جمعیت قرقیزستان را تشکیل می‌دادند. تعداد ازبک‌ها بر اساس سرشماری سال ۲۰۰۹ به ۷۶۸ هزار نفر یا ۱۴.۳ درصد جمعیت کشور رسیده بود. آخرین سرشماری صورت گرفته در قرقیزستان در تاریخ ۱ ژانویه سال ۲۰۱۹ از آمار ۹۴۰ هزار و ۶۲۸ نفری جمعیت ازبک‌های این کشور حکایت دارد. یعنی تقریبا ۱۴.۸ درصد از جمعیت کل کشور قرقیزستان.

دانشگاه قرقیزی - ازبکی در استان اوش قرقیزستان فعالیت دارد؛ حدود ۱۰۰ مدرسه ازبکی در مناطق با تراکم بالای جمعیتی ازبک دایر است و همچنین در برخی مدارس تدریس و آموزش به زبان‌های ازبکی-روسی و یا ازبکی- قرقیزی است.

در سال ۱۹۹۴ بر اساس مصوبه نخست وزیر جمهوری قرقیزستان؛ کالج فنی قرقیزی - ازبکی تاسیس شد. در سال ۱۹۹۷ با حکم رئیس جمهور قرقیزستان؛ کالج مذکور را به دانشگاه قرقیزی - ازبکی تغییر نام و هویت دادند. دانشگاه قرقیزی - ازبکی استان اوش دارای ۵ رشته، ۳ کالج و ۱ مدرسه حرفه‌ای بوده و در آن ۱۲۱۴۳ دانشجو تحصیل می‌کنند.

پرویز قاسمی، بیشکک به تاریخ: ۱۴۰۰/۷/۲۵

انتهای پیام/ص