به گزارش روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، به مناسبت روز بزرگداشت نظامی گنجوی نشست علمی «نظامی گنجوی، شاعر پارسی» با سخنرانی اساتید و محققان مراکز علمی و پژوهشی روسیه از سوی رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روسیه، برگزار ‌شد.

در این نشست که با مشارکت دانشگاه دولتی مسکو، انستیتو شرقشناسی آکادمی علوم روسیه، موزه ارمیتاژ در سنت پترزبورگ و انستیتو افریقا و اسیا برپا ‌شد، علاوه بر قرائت پیام محمد مهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و حجت‌الاسلام والمسلمین محمد مهدی ایمانی‌پور، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مسعود احمدوند، رایزن فرهنگی ایران در روسیه درباره «حکمت در آثار نظامی: از جهان‌شناسی تا خودشناسی» ادل آدماوا کارشناس ارشد موزه ارمیتاژ درباره «ویژگی‌های نسخه پنج گنج نگه‌داری شده در این موزه»، لالا سلامت‌شایوا درباره «تأثیرگذاری نظام فکری نظامی بر اندیشه امیر خسرو و امیر حسن دهلوی»، میخائیل سینلینکوف درباره «ترجمه‌های روسی اشعار نظامی»، مارینا ریسنر درباره «نظریه‌پردازی نظامی در شعر عرفانی» و لانا راوندی فدایی درباره «مینیاتور در آثار نظامی گنجوی» سخنرانی کردند.

در ابتدای این نشست، مسعود احمدوند، رایزن فرهنگی کشورمان در روسیه با اشاره به اینکه در تاریخ ادبیات فارسی به برخی از شاعران لقب «حکیم» داده شده است، گفت: این لقب حقیقتی نهفته در خود دارد و بیانگر آن است که شاعر فراتر از رسالت هنرمندانه، تعهدی برای تبیین آموزه‌های حکمی، فلسفی و عرفانی برای خود قائل است. نظامی نیز مانند فردوسی و مولوی از زمره چنین شاعرانی است.

احمدوند با تأکید بر اینکه همه آثار نظامی واجد ویژگی‌های حکمی است، توضیحاتی درباره داستان هفت پیکر ارائه کرد و گفت: در این اثر پادشاهی که خود برخوردار از همه نعمت‌هاست پس از آشنایی با داستان‌های هفت اقلیم جهان راه دستیابی به سعادت و آرامش را در این می‌بیند که به کنج تنهایی خود رجوع کند.

سپس، مارینا ریسنر، استاد دانشگاه دولتی مسکو در سخنرانی خود بیان کرد: نظامی داستانسرایی را به اوج خود رسانده و فرم و مفاهیم شعری را به زیبایی در آثارش به نمایش گذاشته است.

وی گفت: دقت در پنج گنج نشان می‌دهد حکیم نظامی با تمام آثار ادبی قبل از خود آشنایی داشته و ادامه دهنده سنت فرهنگ شعری ایرانی است.

در ادامه، آدل آداماوا، پژوهشگر ارشد موزه دولتی ارمیتاژ در سنت پترزبورگ در خصوص نسخه خمسه حکیم نظامی که در موزه دولتی ارمیتاز نگهداری می‌شود، گزارشی ارائه کرد.

وی گفت: این نسخه در سال ۱۴۳۱ میلادی در هرات به دستور سلطان شاهرخ فرزند تیمور ساخته شده است. در صفحه اول، یعنی در برگه 1a، یادداشت‌ها و مهرهایی وجود دارد که نشان می‌دهد این اثر طی زمان چندین مالک داشته است. در سال ۱۶۱۵ در شهر حیدرآباد برای سلطان محمد قطب شاه پسر محمدعلی زرگر به مبلغ ۳۰۰ تومان خریداری شد.

آداماوا افزود: در خمسه ارمیتاژ ۳۸ قطعه مینیاتور و ترکیب‌بندی‌ها و تزئینات فراوان وجود دارد. نسخه خطی روی کاغذ ابریشم به خط نستعلیق استنساخ شده است. خط روشن و ظریف دارد؛ در ۵۶۸ صفحه نسخه خطی و دارای یک سبک حفظ شده است. بی شک فقط زبردست‌ترین خوشنویسان چنین صلابت دست و چنین مهارتی را دارا بودند.

همچنین، لاله سلامت شاییوا پژوهشگر ارشد علمی انستیتو شرقشناسی آکادمی علوم روسیه در خصوص تأثیر گذاری نظام فکری نظامی بر اندیشه امیر خسرو و امیر حسن دهلوی سخن گفت و افزود: امیر خسرو دهلوی تمام آثار حکیم نظامی را مورد مطاله عمیق قرارداده و در خلق آثار خود از آثار حکیم نظامی بهره برده است.

وی از پژوهش‌های علمی شرقشناس شهیر روس برتلس در زمینه تحقیق و ترجمه خمسه و دیگر آثار حکیم نظامی نیز صحبت کرد. 

سخنران بعدی، میخایل سینلنیکوف شاعر، نویسنده و مترجم مطرح روس درباره ترجمه‌های روسی از آثار نظامی صحبت کرد. وی گفت: استعاره‌های فوق‌العاده زیبایی در آثار نظامی مشاهده می‌شود.

وی عارف، سمبولیست، هستی‌گرا و در بعضی موارد سوررئالیست است. همزمان به زیبایی آینده را به تصویر می‌کشد. رفتارهای روانشناختی قهرمانان در آثار نظامی منحصر به فرد هستند. کسانی مانند برتلس و درژوین ترجمه و تحقیقات برجسته‌ای درباره نظامی  در روسیه انجام داده‌اند که امروزه برای ما بسیار گرانبها است.

سینلنیکوف افزود: تأثیرگذاری آثار نظامی در ادبیات روس به وضوح دیده می‌شود. موتیف‌های نظامی در شعرهای شعرای روس همانند خلیبنیکوف، ولادیمیر ناباکوف و نیکولای اوشاکوف وجود دارند.

در پایان این نشست، لانا راوندی فدایی رئیس مرکز فرهنگ شرق انستیتو شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه در خصوص مینییاتورهای فارسی در آثار حکیم  نظامی سخنرانی کرد.

وی به نسخه‌هایی از خمسه نظامی که در دانشگاه آکسفورد و کتابخانه دولتی روسیه نگهداری می‌شوند، اشاره کرد.

انتهای پیام/ص