امیربهرام عرب احمدی برگزیده نخستین جایزه ملی پژوهش های برتر فرهنگی بین المللی، در گفت وگو با روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، اظهار کرد: بر مبنای تعاریف ارائه شده توسط صاحب نظران حوزه روابط بین الملل و فرهنگ دیپلماسی فرهنگی عبارت است از روایت داستان یک تمدن و فرهنگ برای صاحبان سایر تمدن ها با استفاده از ابزارهایی از جنس همان فرهنگ و تمدن.

وی درباره پتانسیل نهفته دیپلماسی فرهنگی گفت: فرهنگ ملی، ارزش های ملی، هویت ملی و افتخار ملی که هرچند نوع نگرش هر کشور به این مؤلفه در عرصه دیپلماسی فرهنگی متفاوت است ولی در نگرشی کلی به تصویرسازی مثبت از آن کشور در تلاش برای نفوذ فرهنگی در دیگر کشورها باز می گردد.

این پژوهشگر با بیان اینکه، دیپلماسی فرهنگی طی دو دهه گذشته از پیشرفت قابل ملاحظه ای در سطح جهان برخوردار بوده است، افزود: هرچند که دانشمندان این مولفه را بخشی از دیپلماسی عمومی هر کشوری قلمداد می کنند ولی امروزه در کشورهایی همچون ایالات متحده آمریکا، انگلستان، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن، هند و ... به صورت فرآیندی مستقل و به موازات دیپلماسی عمومی فعالیت کرده و به عنوان یکی از ابزارهای مهم در به ثمر رسیدن اهداف عالی سیاست فرهنگی خارج از مرزهای این کشورها درنظر گرفته می شود. 

عرب احمدی در ادامه بیان کرد: در حال حاضر دیپلماسی فرهنگی عمدتا در عرصه هایی همچون مناسبات دانشگاهی و تبادل استاد و دانشجو، تبادل اندیشه های نویسندگان، کانون فیلم، موزه ها و روزنامه ها فعالیت دارد و در مقایسه با دیپلماسی به مفهوم رایج سیاسی آن اثر ماندگارتری دارد به گونه ای که ماهیت غیر تهدید آمیز دیپلماسی فرهنگی سبب کارآیی آن می شود. 

وی ادامه داد: دیپلماسی فرهنگی در افقی فراگیر، دربرگیرنده اهدافی همچون توسعه تجارت، مناسبات سیاسی، منافع اقتصادی، گسترش روابط دوجانبه با دیگر کشورها ؛ ارتباط با مهاجران در دیگر کشورهای جهان و اطلاع رسانی مناسب از فرهنگ و تمدن یک کشور به دیگر جوامع جهان است.

این پژوهشگر با تاکید بر اینکه با در نظر گرفتن اینکه دیپلماسی فرهنگی ایفاگر نقش مهمی در ویژندسازی هر کشور و ارائه تصویری مطلوب از آن در سطوح فراملی است، ابراز کرد: بهره گیری از پتانسیل دیپلماسی فرهنگی می تواند تصویر مثبتی از جمهوری اسلامی ایران در عرصه بین الملل ترسیم کند و با جلوه گر ساختن پیشرفت های جمهوری اسلامی در سطوح منطقه ای و بین المللی موجبات ورود سرمایه های های خارجی به کشور را که از فاکتورهای توسعه اقتصادی هر کشوری از جمله جمهوری اسلامی ایران به شمار می رود فراهم آورد.

عرب احمدی افزود: ویژندسازی مثبت از ایران می تواند توطئه های امپریالیسم خبری غرب در ارائه چهره ای مخدوش از ایران و دامن زدن به پدیده ایران هراسی را تا حد زیادی مرتفع سازد و واقعیات موجود در جمهوری اسلامی و گفتمان توسعه این کشور در عرصه های مختلف را به مردم جهان معرفی و شفاف سازی کند.

برگزیده جایزه ملی پژوهش های برتر فرهنگی بین المللی، درباره وضعیت پژوهش در عرصه دیپلماسی فرهنگی، بیان کرد: چند دهه گذشته پیشرفت های قابل توجهی در عرصه پژوهش و تحقیق پیرامون دیپلماسی فرهنگی به عنوان بخشی از سیاست خارجی ایران و حوزه روابط بین الملل حاصل شده است و شاهد تولید محتوای متنوع در قالب کتب، مقالات و پژوهش های کاربردی زیادی در این حوزه های مطالعاتی هستیم. نشریات فارسی زیادی نیز در این رشته ها بصورت ادواری منتشر می شوند و این مباحث در دانشگاه های کشور تدریس می شوند. با این حال محتوای تولید شده کمتر در دستگاه سیاست خارجی کشور مورد استفاده عملیاتی قرار می گیرند به گونه ای که رسانه های غربی همچنان در حال تصویرسازی منفی از ایران اسلامی هستند و مدیران دستگاه دیپلماسی کشور چندان در فرصت سازی و بهره گیری از فرصت های موجود در مسیر ویژندسازی مثبت و خنثی سازی توطئه های تبلیغاتی وسیع علیه جمهوری اسلامی موفق نبوده اند. 

عرب احمدی در ادامه گفت: البته بخشی از این امر به گفتمان مقاومت جمهوری اسلامی ایران علیه کشورهای غربی و در راس آنها ایالات متحده و تحریم های ظالمانه تحمیل شده به ایران باز می گردد و بخشی دیگر نیز به فقدان نقشه راه مشخص در سیاست خارجی جمهوری اسلامی و کارگزاران دستگاه دیپلماسی مربوط می باشد.فراز و نشیب های صورت گرفته در عدم پیروی از سیاست نگاه به شرق که از دو دهه قبل قرار بود در دستور کار سیاست خارجی ج.ا.ایران قرار گیرد نیز به این وضعیت دامن زده است. در مجموع می توان گفت هرچند تولید محتوا در عرصه دیپلماسی فرهنگی و روابط بین الملل در وضعیت خوبی قرار دارد ولی این تولیدات عمدتا بر روی کاغذ مانده و در عمل چندان مورد استفاده کارگزاران سیاست خارجی قرار نمی گیرد.

این پژوهشگر حوزه فرهنگ بین الملل، پیشنهاد کرد، افرادی که در حوزه دیپلماسی فرهنگی قلم می زنند اعم از اساتید دانشگاه و پژوهشگران موضوعات خاص و کاربردی را بررسی و راهکارهایی واقع گرایانه و عملیاتی مطابق با راهبردهای موردنظر جمهوری اسلامی در عرصه دیپلماسی خصوصا ویژندسازی مثبت از ایران را در دستور کار خود قرار دهند. 

وی همچنین تاکید کرد که پژوهشگران باید موضوعاتی جدید و بروز شده را مورد بررسی قرار دهند که افق تازه ای را در عرصه سیاست خارجی گشوده و به منزله اتاق فکری در خدمت کارگزاران دیپلماسی قرار گیرد.

عرب احمدی، برگزاری جشنواره نخستین جایزه ملی پژوهش های برتر روابط فرهنگی بین المللی در بخش های مختلف را اقدام ارزشمندی دانست و گفت: این رویداد، علاوه بر معرفی آثار تولیدی ارزشمند در حوزه روابط فرهنگی بین المللی به خواص و عموم مردم ، این آثار را به عنوان منابعی ارزشمند در اختیار کارشناسان و مدیران حوزه دیپلماسی فرهنگی و سیاست خارجی قرار می دهد. بدیهی است بهره گیری تدبیرمندانه از این مطالب می تواند در تحقق اهداف راهبردی و منافع ملّی کشور نقش آفرین باشد. به موازات آن عامل مشوبق و انگیزه نیرومندی برای دیگر پژوهشگران کشور خواهد بود که در این عرصه –خصوصا موضوعات بکر و کمتر شناخته شده- به تولید محتوا پرداخته و جلوه های گوناگونی از فرهنگ و تمدن ایرانی را بازنمایی و شفاف سازی کنند. 

این پژوهشگر حوزه دیپلماسی فرهنگی،. پیشنهاد کرد، در سال های آینده اطلاع رسانی پیرامون جایزه ملی پژوهش های برتر روابط فرهنگی بین المللی در سطحی گسترده تر و از مجاری مراکز علمی و دانشگاهی و رسانه های گروهی در داخل و خارج کشور صورت گرفته و ایران شناسان و محققان خارجی که در حوزه تمدن و فرهنگ ایرانی پژوهش می کنند نیز بخش خاصی را به خود اختصاص دهند. به موازات آن برخی نقائص در نحوه برگزاری جشنواره نیز مورد آسیب شناسی قرار گیرد . در نظر گرفتن بورسیه های خاص مطالعاتی در داخل و خارج کشور ویژه پژوهشگران برتر این جشنواره نیز اقدام ارزشمندی خواهد بود که به نوبه خود موجبات رشد و تعالی این جشنواره و غنای هرچه بیشتر علمی کشور را بدنبال خواهد داشت.

نخستین جایزه ملی پژوهش‌های برتر روابط فرهنگی بین‌المللی به همت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و دبیری رضا ملکی، اسفندماه 1402 درتهران برگزار شد.