از پديدههايي كه پس از انقلاب اسلامي در مراكز نسخ خطي به كار گرفته شد، « كامپيوتر » بود. نظام كامپيوتري كردن نسخههاي خطي در تسريع اطلاع رساني نسخهها نقش عمدهاي داشته است و به منظور تكثير برگههاي كتابخانه، بجاي استفاده از دستگاه قديم تكثير موسوم به « وبر » اين پديده وارد مراكز نسخ خطي شده است. در اين مراكز ، كامپيوتر علاوه بر فهرست نويسي ، سفارش، منابع ، بازيابي اطلاعات ، در عرضة سرويسدهي نيز بسيار مفيد و كارآمد بوده است. در ايران پس از انقلاب ، بيشتر مراكز نسخ خطي همچون آستان قدس رضوي ، كتابخانة ملي ، دانشگاه تهران ، آيت الله مرعشي نجفي، كتابخانه و موزه ملك مجهز به دستگاههاي تهيه ميكروفيلم ، دستگاه كپي برداري، دستگاه دوبليكت ميكروفيلم ، دوبلكيت اسلايد، دستگاههاي فيلم خوان ، دستگاه تهيه ميكروفيلم پرتابل (كيفي) نيز شدهاند.
از ضرورتهاي مراكز نسخ خطي ، وجود بخش آسيب شناسي و آفتزدايي و مرمت نسخ خطي است كه در برخي از عمدهترين مراكز ايران به ويژه پس از انقلاب هر كتابخانه بخشي را به آسيب شناسي و آفت زاديي و مرمت نسخ خطي اختصاص دادهاند و براي بهره گيري بيشتر از روشهاي مناسب علمي، از مركز اسناد ملي ايران نيز كمك گرفته شده است. در ايران صحافي سنتي تا پس از انقلاب اسلامي نيز همچنان تنها روش مرسوم و مراكز نسخ خطي بود، ولي در سال 1365 با تشكيل سميناري در كتابخانة مركزي آستان قدس رضوي، ادامة روش صحافي سنتي، با استفاده از تكنيك علمي جديد تأييد و توصيه شد. بنابراين ، كارگاههاي صحافي پس از پيروزي انقلاب بيشتر اسباب و آلات سنتي خود را به ابزار و وسايل و ماشينهاي جديد تبديل كردند تا با بهرهگيري از وسايلي همچون ماشين پرس، ماشين مقوابُري و دوربُري بتوانند بهتر و سريعتر كتابها را تعمير و تجليد و مرمت كنند.
از كارهاي عمدة پس از انقلاب ، در مراكز نسخ خطي ، ارتباط و مكاتبه با كتابخانهها و مراكز خطي معتبر اروپا و آسيا و افريقا بوده است. همچنين درخواست فهارست و ميكروفيلم از آن مراكز و نيز اعزام كتاب شناس و كارشناس و ارسال بروشور به سه زبان فارسي و عربي و انگليسي و اهداي فهرست كتب خطي و انتشارات كتابخانهها. مبادلة كتاب و ميكروفيلم نيز از كارهاي مفيد اين نوع مراكز بوده است. از مهمترين مراكز نسخ خطي كه به ارتباطات جهاني و خارج از كشور اهميت ويژهاي دادهاند كتابخانة عمومي آيت الله مرعشي نجفي در قم و كتابخانة مركزي آستان قدس رضوي بوده است. |