کاآن دیلک؛ پژوهشگری که ایران را از درون میشناخت
کاآن دیلک پژوهشگر، نویسنده و مترجم اهل ترکیه بود که در حوزه مطالعات ایران، زبان و ادبیات فارسی و پژوهشهای خاورمیانه آثار و فعالیتهای علمی متعددی از خود به جا گذاشت.
کاآن دیلک که از چهرههای شناختهشده ایرانشناسی در ترکیه به شمار میرفت، با آثار علمی، ترجمهها و تحلیلهای خود نقش مؤثری در معرفی فرهنگ، تاریخ و اندیشه ایرانی به محافل دانشگاهی و فکری ایفا کرده بود. وی با پشتوانهای دانشگاهی، تسلط بر چند زبان و آشنایی عمیق با منابع دستِ اول، در میان پژوهشگران مسائل ایران برجسته بود.
کاآن دیلک در سال ۱۹۷۴ در استانبول متولد شد. تحصیلات کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را در رشته تاریخ و تمدن اسلامی در دانشگاه بینالمللی امام خمینی(ره) در ایران به پایان رساند.
علاقهمندی او به فرهنگ، تاریخ و اندیشه ایرانی موجب شد مسیر تحصیلی خود را بهصورت تخصصی نیز در ایران ادامه دهد. وی در دانشگاه تهران، در رشته زبان و ادبیات فارسی، دکتری را به پایان رساند و مطالعات خود را بر ادبیات کلاسیک و معاصر فارسی، تاریخ اندیشه ایرانی و ساختارهای فرهنگی ایران متمرکز کرد.
با توجه به اقامت طولانی در ایران، دیلک به زبان فارسی تسلط کامل داشت و علاوه بر آن، زبانهای تاجیکی، دری و ترکی آذری را در سطح پیشرفته میدانست.
همچنین، با زبانهای عربی و انگلیسی در سطح متوسط آشنایی داشت. این توانایی زبانی گسترده، امکان بهرهگیری مستقیم از منابع اصیل و ارائه ترجمههای دقیق و پژوهشهای تطبیقی را برای او فراهم ساخت.
در فعالیتهای حرفهای خود، کاآن دیلک در زمینه روزنامهنگاری، پژوهش و ترجمه فعالیت داشت و از اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی با تحلیلهای خود درباره ایران و خاورمیانه شناخته شد. وی در سال ۲۰۰۹ بهعنوان «مشاور پژوهشهای تشیع» در مرکز مطالعات راهبردی خاورمیانه (ORSAM) فعالیت کرد.
از سال ۲۰۱۰ به بعد نیز بهعنوان کارشناس ایران و خاورمیانه در مؤسسه اندیشه راهبردی (SDE) به کار خود ادامه داد و در این چارچوب، گزارشها و تحلیلهایی درباره ساختار سیاسی ایران، اندیشه تشیع و روابط ایران و ترکیه تهیه کرد.
فعالیتهای علمی و فکری کاآن دیلک عمدتاً بر محور تاریخ ایران، تشیع، زبان و ادبیات فارسی، فرهنگ ایرانی و سیاستهای خاورمیانه شکل گرفته بود. مطالعات او تنها به تحلیلهای سیاسی معاصر محدود نمیشد، بلکه ابعاد تاریخی، مذهبی و فرهنگی ایران را نیز در بر میگرفت و از این جهت، رویکردی میانرشتهای در شناخت ایران ارائه میداد.
وی در طول فعالیت علمی خود، کتابها، آثار ترجمهای و مقالات متعددی منتشر کرد و همچنین بهعنوان نویسنده مدخلها در دانشنامه اسلامِ بنیاد دیانت ترکیه (TDV İslâm Ansiklopedisi)، در حوزه ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی مشارکت داشت. این آثار، نشاندهنده دقت علمی و تسلط او بر حوزه تخصصیاش است.
کاآن دیلک در سال 2015 به اتفاق جمعی از همفکران خود و با همکاری رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در آنکارا «انجمن مطالعات ایرانی» را در آنکارا تأسیس کرد و با دایر کردن کلاسهای آموزش فارسی، انجام پروژههای تحقیقاتی و تأسیس کتابخانه تخصصی ایرانشناسی، بر گستره فعالیتهای خود افزود.
وی در همین چهارچوب، انتشارات «ایرانیات» را راه اندازی کرد و یک مجله علمی پژوهشی با همین عنوان منتشر کرد. سردبیری این مجله بر عهده خود وی بود و چندین شماره از این نشریه در بین سالهای 2015 تا 2019 به چاپ رسید و با استقبال محافل دانشگاهی مواجه شد. وی همچنین، برخی از آثار نویسندگان ایرانی در حوزه فرهنگ و تمدن ایران را به زبان ترکی ترجمه و منتشر کرده است.
کاآن دیلک در دسامبر سال جاری (2025) به طور ناگهانی درگذشت و این حادثه در میان محافل علمی و فرهنگی، بهویژه در حوزه مطالعات ایران و خاورمیانه، با اندوه فراوان همراه شد.
در پی درگذشته نابهنگام این شخصیت برجسته، رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در آنکارا با انتشار اطلاعیه ای، این ضایعه اسفبار را به خانواده ایشان و جامعه دانشگاهی و مطالعات حوزه تمدنی ایران تسلیت گفت که این اطلاعیه، علاوه بر انتشار از طریق سایت رایزنی فرهنگی و سکوهای فضای مجازی، در تاریخ 23 دسامبر 2025 در روزنامه آیدینلیک ترکیه نیز منتشر شد.
کاآن دیلک میراثی ماندگار در زمینه ایرانشناسی از خود برجای گذاشت و آثار و تحلیلهای او همچنان منبعی ارزشمند برای پژوهشگران این حوزه خواهد بود.
پیام تسلیت رایزن فرهنگی ایران در ترکیه به مناسبت درگذشت کاآن دیلک
با کمال تاسف و اندوه خبر درگذشت نابهنگام استاد ارجمند، دکتر کاآن دیلک، ایرانشناس و رئیس انجمن ایرانشناسی آنکارا واصل شد.
درگذشت این استاد گرامی ضایعهای جبرانناپذیر برای روابط فرهنگی و علمی ایران و ترکیه به شمار میآید. در چند سال اخیر از نزدیک پیگیر و شاهد زحمات علمی ایشان بودم، وی در کنار تلاشهای فردی، در برنامههای جمعی هم پیشگام و پیشران بود.
ترجمه آثار فارسی به ترکی، دبیری انجمن ایرانشناسی، سردبیری مجله ایرانیات و حضور در بسیاری از همایشهای علمی و تاریخی از جمله خدمات این استاد فرزانه بوده است.
فقدان این استاد دغدغهمند و فعال عرصه ایرانشناسی را از طرف خود و جمهوری اسلامی ایران به جامعه علمی و فرهنگی ترکیه و ایران تسلیت گفته و برای خانواده محترم و بازماندگان گرامی ایشان صبر و شکیبایی آرزومندم.
روحش غریق دریای رحمت الهی و جانش با اولیای الهی محشور باد.
سیدقاسم ناظمی
رایزن فرهنگی ایران در ترکیه
روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
