صدای شرق؛ «تمدن‌های شرقی با تکیه بر اصول ارزشمند انسانی درس‌های ارزشمندی برای جهان معاصر دارند»
مشاور امور راهبردی رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی گفت: تمدن شرقی از ظرفیت‌های مغفول مانده‌ای برخوردار است که زنگار و حجابی در گذر زمان بر آموزه‌های آن نشسته است اما با توسعه گفت‌وگوهای نخبگانی به عنوان مثال در حوزه حقوق بشر در قلمرو وسیع شرق فرهنگی می‌توان ظرفیت‌ها را احیا کرد. حسن صفرخانی مشاور امور راهبردی رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
حسن صفرخانی مشاور امور راهبردی رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به بررسی ریشه‌های حقوق بشر در تمدن‌های شرقی و ارائه رویکردی متفاوت نسبت به مفهوم حقوق بشر پرداخت و اظهار داشت: اصول حقوق بشر در واقع از دیرباز در تمدن‌های شرقی، نظیر تمدن ایران باستان، ادیان ابراهیمی و بویژه اسلام، زرتشت، هندوئیسم، بودیسم و کنفسیوس وجود داشته و این مفاهیم ریشه در آموزه‌های دینی و فرهنگی این جوامع دارد.
حقوق بشر در آیین‌های شرقی جایگاه ویژه‌ای دارد
صفرخانی به تاریخچه حقوق بشر در غرب اشاره کرد و اینکه مباحث حقوق بشری عمدتاً پس از رنسانس و انقلاب فرانسه و تحولات پس از جنگ جهانی دوم مطرح شدند و بر این نکته تأکید کرد: مفاهیم حقوق بشری در ادیان و تمدن‌های شرقی پیشینه‌ای عمیق دارند. به عنوان مثال، در آیین هندو، مفهوم «اصل «دهاارما» (Dharma)اها» به وظایف انسانی و اخلاقی اشاره دارد که شامل احترام به حیات و شفقت نسبت به دیگران میشود. یا در زرتشت سه اصل اساسی گفتار نیک، پندار نیک، کردار نیک نگاهی اجتماعی و حقوق بشری را مطرح می کند همچنین، آموزه‌های بودیسم بر برابری انسان‌ها و عدم خشونت تأکید دارند و در کنفسیوس نیز اصول عدالت و وظایف اجتماعی انسان‌ها مطرح شده است و یا قانون حَمورابی در حوزه تمدنی شرق نگاه قانوانگرایی و حقوق شهروندان را مطرح می‌کند.
وی سپس در حوزه اسلام به نقش مؤثر قرآن و آموزه‌های پیامبر اسلام اشاره و بیان کرد: اسلام در اوج بی توجهی به حقوق انسانی و خصوصا حقوق زنان نه تنها کرامت زنان را مورد تأکید قرار داد، بلکه بر احترام به حقوق دیگران حتی حیوانات و موجودات نیز تأکید دارد.
مشاور امور راهبردی رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با بیان اینکه در حوزه تمدنی ایران باستان منشور کوروش به عنوان یک سند تاریخی و بنیادین در حقوق بشر قابل اتکاست که مفاهیمی چون آزادی دینی و کرامت انسانی را در بر می‌گیرد، با بیان اینکه حقوق بشر مصطلح عمدتا بعد از انقلاب فرانسه در غرب مطرح شد اما از همان زمان هم حقوق بشر مطرح شده برای شهروندان مغرب زمین آنهم نه همه ی مردم مورد توجه بود اما همان زمان هم در دوران استعمار کهن هم اهال یمشرق زمین و مستعمرات از حقوق بشر غربی محروم بودند چه رسد به دوران معاصر و استعمار و استکبار جدید.
وی همچنین به تناقضات موجود در رویکرد غرب به حقوق بشر پرداخت و گفت: در حالی که غرب خود را دایه‌دار حقوق بشر معرفی می‌کند، در عمل با تناقض های جدی در این زمینه مواجه است نمونه بارز آن نسل کشی در غزه و فلسطین و یمن و لبنان و... با حمایت امریکا و کشورهای غربی مدعی حقوق بشر است و اینجاست که تمدن‌های شرقی می‌توانند با تکیه بر اصول ارزشمند انسانی و حقوق بشری خود درس‌هایی ارزشمندی برای جهان معاصر ارائه دهند.
مردمان شرق باید به داشته‌های خود ببالند!
صفرخانی با تاکید بر اینکه شرق باید به داشته‌های خود توجه بیشتری داشته باشد و اندیشه‌های حقوق بشری ارشمند خود را به جهانیان معرفی کند، اظهار داشت: یکی از چالش‌های اساسی در شرق، ضعف در بازتعریف و بازسازی مفاهیم حقوق بشری متناسب با مقتضیات روز است؛ این مسأله ناشی از نوعی خودباختگی فرهنگی و تمایل به غرب‌زدگی در بین عده ای از نخبگان این کشورهاست است که مانع از توجه به میراث فرهنگی غنی خود میشود.
مشاور امور مجلس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی بر لزوم احیای اندیشه‌های حقوق بشری در شرق تأکید کرد و گفت: باید غبار حجاب‌ها را از اندیشه‌های تابناک این تمدن‌ها زدود و آنها را به جهانیان معرفی کرد، اصول حقوق بشر در شرق نه تنها محدود به انسان‌ها نیست، بلکه شامل احترام به تمام موجودات اعم از حیوانات و طبیعت نیز میشود و این رویکردی است که می‌تواند به عنوان الگویی پیشرو در عرصه جهانی مطرح شود.
لزوم انجام گفت‌وگوهای نخبگانی در شرق فرهنگی
مشاور امور راهبردی رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، در ادامه بر اهمیت برقراری ارتباط و تعامل نخبگانی و توسعه گفتمان حقوق بشری با رهیافت سرقی در جهان شرق و نقش اجلاس بین المللی حقوق بشر در رهیافت شرقی و رویدادهای مشابه اشاره و آنها را احیاگر میراث غنی این منطقه دانست.
او خاطرنشان کرد: اندیشمندان و فرهیختگان شرق باید با همکاری و تعامل و توسعه و گسترش گفتمان تمدنی مشرق زمین، به بررسی و نقد داشته‌های فرهنگی و حقوق بشری خود بپردازند و این میراث را به جهانیان معرفی کنند.
به گفته صفرخانی، این همایش می‌تواند به عنوان نقطه آغاز برای ایجاد گفتمان میان نخبگان و فرهیختگان باشد و فرصتی برای احیای میراث حقوق بشری شرق فراهم کند.
او سپس تأکید کرد: بازتعریف و به روز رسانی این مفاهیم می‌تواند به ایجاد آگاهی عمومی و تأثیرگذاری بر افکار جهانی منجر شود.
وی به مثال‌هایی از افراد غیر مسلمان، نظیر جرداق مسیحی، اشاره کرد که وقتی با اندیشه‌های امام علی (علیه‌السلام) و مفاهیم عالی انسانی در اسلام آشنا شد به عظمت این آموزه‌ها اذعان کرده و مروج اندیشه های اسلامی میشود و در بخش دیگری تصریح کرد: در شرایطی که مفاهیم حقوق بشر در غرب به عنوان ابزاری برای توجیه اقدامات غیرانسانی مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرد، شرق باید صدای خود را بلند کند و تناقضات موجود در رویکرد غرب به حقوق بشر که متعدد هستند را نشان دهد زیرا غرب که خود را دایه‌دار حقوق بشر معرفی می‌کند، در عمل جنایت‌های فجیعی در نقاط مختلف جهان، از جمله غزه ، فلسطین و یمن را در با حمایت خود رقم می‌زند.
شرق نه فقط برای انسان که برای حیات موجود ارزش قائل میشود
این کارشناس ارشد بین‌الملل به اهمیت احترام به حیات و حقوق تمامی موجودات در تفکر شرقی اشاره کرد و اظهار داشت: در این اندیشه، انسان و موجودات دیگر دارای حقوقی هستند که نباید نادیده گرفته شوند. توجه به مفاهیم اخلاقی و انسانی در زمان جنگ مورد تاکید هستند و در تفکر شرقی، جنگ باید طبق قوانین و مقرراتی انجام شود که حقوق انسان‌ها و موجودات را محترم بشمارد.
صفرخانی همچنین بر این نکته تأکید کرد که شرق باید با تبیین و معرفی میراث فرهنگی و حقوق بشری خود، به جهانیان نشان دهد که این مفاهیم از غنای بیشتری نسبت به آنچه که در غرب معرفی میشود برخوردارند و ادامه داد: ضروری است با توجه به تحولات نوین در حوزه فناوری و رسانه و هنر و شبکه های اجتماعی و هوش مصنوعی و استفاده حداکثری از این ظرفیت ها و تحولات و بهره مندی از عناصر هنری، از جمله موسیقی، سینما و هنرهای نمایشی، رمان و هنرهای تجسمی و .... برای انتقال این مفاهیم به افکار عمومی جهان و اندیشمندان و نخبگان جهان اقدام کرد تا به درک بهتر و پذیرش این مفاهیم در سطح جهانی کمک کرد
در نهایت، وی با بیان اینکه شرق باید جایگاه خود را در عرصه حقوق بشر معرفی کند، ابراز امیدواری کرد: با تغییر نگاه به میراث فرهنگی و حقوق بشری شرق، این منطقه بتواند نقشی مؤثر در گفتمان جهانی حقوق بشر ایفا کند؛ جهانیان باید به این واقعیت پی ببرند که ارزش‌ها و اندیشه‌های شرقی نه تنها غنی‌تر از آنچه در غرب مطرح میشود،هست بلکه همچنین دارای تاریخ و عملکرد بهتری در حفاظت از حقوق انسانی هستند.
روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
