به گزارش روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، محرم یا محرم‌الحرام نخستین ماه از ماه‌های دوازده گانه قمری و از ماه‌های حرام است. این ماه پس از اسلام به دلیل نخستین ماه حرام، محرم نامگذاری و جنگ در این ماه تحریم شده است.

وقایع و حوادث فراوانی در ماه محرم رخ داده است که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

از مهم‌ترین حوادث و رویداد‌های این ماه شهادت امام حسین (ع) در واقعه خونین و بزرگ قیام تاسوعا و عاشوراست. اسارت خاندان امام حسین (ع) در کوفه و شام، غزوه ذات الرقاع، فتح خیبر، عروج حضرت ادریس به آسمان، استجابت دعای حضرت زکریا (ع)، عبورحضرت موسی (ع) از دریا و غرق شدن فرعونیان در نیل و عذاب اصحاب، به خلافت رسیدن عثمان، قتل محمد امین برادر مامون عباسی، قتل جعفر برمکی و انقراض آل برمک و دولت برامکه از دیگر اتفاقات این ماه است. 

اعمال دهه اول محرم شامل دعاها، نماز‌ها و روزه گرفتن و عزاداری برای امام حسین (ع) و یارانشان است؛ سوگواری محرم عزاداری‌ها و یادبود‌هایی است که به مناسبت به شهادت رسیدن امام حسین (ع) و جمعی از یاران ایشان در واقعه بزرگ کرب و بلا و در سال ۶۱ هجری قمری اتفاق افتاد. البته سوگواری برای امام حسین (ع) مختص ماه محرم نیست و در روز‌های دیگرسال نیز با توجه به فرهنگ و رسم هر منطقه انجام و از روز نخست محرم آغاز می‌شود و در ظهر عاشورا به اوج می‌رسد. در غروب و شامگاه عاشورا، این سوگواری با عنوان مراسم شام غریبان ادامه پیدا می‌کند.

در روز دوازدهم محرم نیز مراسمی با نام سوم امام حسین (ع) برپا می‌شود. این مراسم‌ها در روز شانزدهم محرم با نام هفتم امام حسین (ع) و بیستم صفر با نام اربعین ادامه پیدا می‌کند. مراسم سوگواری سومین امام شیعیان از دیدگاه شیعیان اهمیت بسیاری دارد و انجام آن عبادت است. سوگواری محرم در مکان های مختلف به صورت‌های گوناگون انجام می‌شود. این مراسم علاوه بر ابعاد مذهبی، سیاسی و اجتماعی نیز اهمیت دارد. سوگواری شیعیان ایران در ماه محرم همواره به صورت خودجوش بوده است و حکومت‌ها دخالتی در راه‌اندازی دسته‌های عزاداری و برپایی مجالس سوگواری نداشته‌اند.

در روز‌های عزاداری محرم چهره شهر‌های بزرگ و کوچک ایران به صورت چشمگیری تغییر می‌کند و سیاهپوش می‌شود. بیرق‌ها و علم‌های سیاه و گاه سبزرنگ بر در و بام تکایا، مساجد، خانه‌ها، موسسات، ادارات و معابر افراشته می‌شود. زن و مرد و پیر و جوان سیاه می‌پوشند و خصوصاً در ظهر عاشورا برخی چهره‌ها و موهایشان را گل‌آلود می‌کنند. در این ایام زنان و مردان و به خصوص جوانان در مساجد و معابر و تکایا جمع می‌شوند به سر و سینه خود می‌کوبند تا عزا برپا دارند.

اعمال روز و شب اول محرم

شب و روز اول ماه محرم دارای نماز و آداب خاصی است که در کتاب مفاتیح‌الجنان بیان شده است.

خواندن دعای اول ماه، خواندن نماز‌های مستحبی و روزه گرفتن از مهم‌ترین اعمال شب و روز اول ماه محرم است؛ از امام رضا (ع) منقول است

رسول اکرم (ص) در اعمال دهه اول محرم در روز اول، دو رکعت نماز مى‌‏خواند و چون فارغ مى‌شد دست‌ها را بلند مى‌‏کرد و این دعا را سه دفعه مى‌خواند:

اللّهمّ أنت الْإله الْقدیم و هذه سنهٌ جدیدهٌ فأسْألک فیها الْعصْمه من الشّیْطان و الْقوّه على هذه النّفْس الْأمّاره بالسّوء و الاشْتغال بما یقرّبنی إلیْک یا کریم‏ یا ذا الْجلال و الْإکْرام یا عماد منْ لا عماد له یا ذخیره منْ لا ذخیره له یا حرْز منْ لا حرْز له یا غیاث منْ لا غیاث له یا سند منْ لا سند له یا کنْز منْ لا کنْز له‏ یا حسن الْبلاء یا عظیم الرّجاء یا عزّ الضّعفاء یا منْقذ الْغرْقى یا منْجی الْهلْکى یا منْعم یا مجْمل یا مفْضل یا محْسن

أنت الّذی سجد لک سواد اللّیْل و نور النّهار و ضوْء الْقمر و شعاع الشّمْس‏ و دویّ الْماء و حفیف الشّجر یا اللّه لا شریک لک اللّهمّ اجْعلْنا خیْراً ممّا یظنّون و اغْفرْ لنا ما لا یعْلمون و لا تؤاخذ ْ نا بما یقولون‏ حسْبی اللّه لا إله إلاّ هو علیْه توکّلْت و هو ربّ الْعرْش الْعظیم آمنّا به کلٌّ منْ عنْد ربّنا و ما یذّکّر إلاّ أولوا الْألْباب‏ ربّنا لا تزغْ قلوبنا بعْد إذ ْ هدیْتنا و هبْ لنا منْ لد نک رحْمهً إنّک أنت الْوهّاب. 

بهتر است در شب اول، بعضى از نمازهایى را که در این شب سفارش شده است به مقدار حال و توانایى خوانده شود. خواندن دو رکعت نماز شامل حمد و یازده بار قل هو الله احد در شب اول محرم دارای فضیلت و ثواب بسیار است.

بر اساس روایات روزه گرفتن در روز اول ماه همراه با کار‌های خیر برابر عبادت یک سال است و فرد تا سال آینده محفوظ خواهد بود. مستحب است روزه تمام ماه گرفته شود و در مورد روزه تاسوعا و عاشورا روایت مخصوص داریم؛ اما احتیاط این است که روز عاشورا روزه گرفته نشود ولى از خوردن و آشامیدن تا عصر خوددارى شود و آن‌گاه فرد چیزى بخورد یا بیاشامد.

اعمال روز سوم ماه محرم

روزه گرفتن: در روایت آمده است حضرت یوسف (ع) در این روز از چاه خارج شد و اگر کسى این روز را روزه بگیرد، خداوند مشکل او را برطرف و سختی‌ها را بر او آسان مى کند.

اعمال روز نهم ماه محرم

زیارت حرم مطهر امام حسین (ع) در روز نهم محرم دارای ثواب و فضلیت بسیار است؛ اگر کسى در این شب در کربلا باشد و زیارت امام حسین (ع) را بجا آورد، خداوند متعال تا صبح او را آغشته به خون امام حسین (ع) و از جمله شهدا با آن امام حسین (ع) محشور فرماید.

اعمال روز دهم ماه محرم

شایسته است شیعیان در روز دهم محرم که روز شهادت امام حسین (ع) و روز مصیبت و حزن ائمه اطهار (ع) است، مشغول هیچ کار دنیوی نشوند و به گریه و نوحه و مصیبت برای امام حسین (ع) و یارانشان بپردازند.

خواندن چهار رکعت نمازمستحبی در هر رکعت حمد و پنجاه مرتبه توحید؛ این نماز مطابق با نماز امیرالمومنین (ع) است که فضیلت بسیار دارد؛ شایسته است بعد از نماز، ذکر خدا و صلوات بسیار و بر دشمنان رسول الله (ص) آنچه در توان است لعنت فرستاده شود.

براى شب دهم محرم دعا و نمازهاى زیادی با فضیلت هاى بسیار نقل شده است؛

از جمله آنها صد رکعت نماز هر رکعت خواندن حمد و سه مرتبه قلْ هو اللّه أحدٌ و بعد از پایان نماز گفتن هفتاد مرتبه: سبْحان اللّه و الْحمْد للّه و لا إله إلاّ اللّه‏ و اللّه أکْبر و لا حوْل و لا قوّه إلاّ باللّه الْعلیّ الْعظیم‏ است. خواندن دعای زیر جزو اعمال دهه اول محرم است و در روز عاشورا نیز توصیه شده است:

اللّهمّ أنت متعالی الْمکان عظیم الْجبروت شدید الْمحال غنیٌّ عن الْخلائق عریض الْکبْریاء قادرٌ على ما تشاء قریب الرّحْمه صادق الْوعْد سابغ النّعْمه حسن الْبلاء قریبٌ إذا دعیت محیطٌ بما خلقْت قابل التّوْبه لمنْ تاب إلیْک‏ قادرٌ على ما أردْت و مدْرکٌ ما طلبْت و شکورٌ إذا شکرْت و ذکورٌ إذا ذکرْت‏ أدْعوک محْتاجاً و أرْغب إلیْک فقیراً و أفْزع إلیْک خائفاً و أبْکی إلیْک مکْروباً و أسْتعین بک ضعیفاً و أتوکّل علیْک کافیاً احْکمْ بیْننا و بیْن قوْمنا (بالْحقّ) فإنّهمْ غرّونا و خدعونا و خذلونا و غدروا بنا و قتلونا و نحْن عتْره نبیّک و ولد (ولْد) حبیبک محمّد بْن عبْد اللّه الّذی اصْطفیْته بالرّساله و ائْتمنْته على وحْیک‏ فاجْعلْ لنا منْ أمْرنا فرجاً و مخْرجاً برحْمتک یا أرْحم الرّاحمین‏

مقتل خوانی، شب زنده داری، خواندن هزار مرتبه توحید، خواندن زیارت عاشورا معروفه، خواندن زیارت وارث و احیا گرفتن از اعمال دهه اول محرم است و فضیلت عبادت جمیع ملائکه و عبادت هفتاد سال را دارد. فرستادن هزار مرتبه لعنت بر قاتلان امام حسین (ع) و یارانشان هم از اعمال دهه اول محرم است.

انتهای پیام/