قاسم زائری،  رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و عضو شورای سیاستگذاری جایزه ملی پژوهش‌های برتر فرهنگی بین‌المللی در گفت‌وگو با روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در ارزیابی وضعیت ادبیات تولید شده پیرامون روابط فرهنگی بین‌المللی، اظهار داشت: حوزه روابط بین‌الملل به ویژه بخش فرهنگی آن از دانشکده‌ها، دانشگاه‌ها و مراکز علوم انسانی کشور دور نگه داشته شده است. نه اینکه تعمدی باشد اما نوعا متولی حوزه روابط بین‌الملل مراکز، نهادها و مؤسسات حوزه سیاست خارجی هستند و لازم است در این حوزه یک تحولی ایجاد شود.

وی ادامه داد: ما با انبوهی از دانشجویان در دانشکده‌های علوم اجتماعی و علوم انسانی مواجه هستیم که متأسفانه حوزه روابط بین‌الملل به ویژه بعد فرهنگی آن، مسأله آنها نیست. ضرورت دارد که در این دانشکده‌ها و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی که متولی بخش فرهنگ در روابط بین‌الملل است، تحولی ایجاد شود و ما با یک جهشی در تولید محتوای پژوهشی در حوزه فرهنگی روابط بین‌الملل مواجه شویم.

زائری گفت: وضعیت فعلی مناسب نیست. نوعا، سازمان‌ها و نهادهای اختصاصی مرتبط با این حوزه در حال تولید داده و محتوا هستند. این در حالی است که ما نیازمند تولید انبوه پژوهش و داده در این حوزه هستیم که بتوانیم یک مباحثه ملی در حوزه فرهنگی روابط بین‌الملل را شکل دهیم.

عضو شورای سیاستگذاری جایزه ملی پژوهش‌های برتر فرهنگی بین‌المللی در این باره که این جایزه چه نقشی در توسعه ادبیات روابط فرهنگی بین‌المللی می‌تواند داشته باشد؟ گفت: در این حوزه با مرکز، جایزه و جشنواره‌ای که بتواند به محلی برای تجمیع پژوهش‌ها تبدیل شود، مواجه نیستیم. چیزی که هست در تعدادی از مراکز تخصصی و اختصاصی این حوزه وجود دارد. این در حالی است که با همین وضعیت موجود در دانشگاه‌های مختلف، کارهایی در دست انجام است و این جایزه می‌تواند محل تجمع این پژوهش‌ها باشد.

زائری اظهار داشت: البته پژوهش‌هایی هم که صورت می‌گیرد نوعا مسأله محور یا ناظر بر حل یک مسأله مشخص برای دستگاه‌های دیپلماسی فرهنگی کشور نیست. افراد، استادان و پژوهشگران از ظن خودشان و براساس علایقشان و آنچه مسأله روز محسوب می‌شود، پژوهش‌هایی را انجام می‌دهند اما این می‌تواند جهت دار باشد و جایزه ملی می‌تواند به این جهت‌مندی کمک کند.

صنایع فرهنگی امروز ابزار دیپلماسی فرهنگی هستند

وی در پاسخ به این سؤال که اینگونه جوایز فرهنگی آیا کمکی به دیپلماسی فرهنگی کشور می‌کند و اگر کمک می‌کند چگونه کمکی است؟ اظهار داشت: ما واجد یک طرحی برای اداره جهان هستیم. یعنی به واسطه انقلاب اسلامی ایده‌ای برای اداره جهان در حوزه صلح، جنگ، تروریسم، عدالت و روابط و مناسبات بین دولت‌ها و جوامع وجود دارد.

زائری اضافه کرد: به علاوه، یک تجربه بسیار مهم تاریخی را هم پشت سر گذاشتیم و آن تجربه تمدن اسلامی است. اکنون که بحث تمدن نوین اسلامی مطرح است، ضرورت دارد که این تجربه احیا و بازسازی شود و آن طرحی که در انقلاب اسلامی داریم مورد بازیابی و روزآمدسازی قرار گیرد و این جایزه می‌تواند سرپل پژوهش‌هایی باشد که در این حوزه‌ها انجام شده‌اند، به دیپلماسی فرهنگی ما یک جهت ویژه و ریل‌گذاری تازه‌ای بدهد، ظرفیت دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی را پشت سر دیپلماسی فرهنگی کشور بیاورد و آن دستاوردی که در 40 سال گذشته داشتیم در گام دوم انقلاب مورد بازسازی و بازبینی قرار دهد.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این باره که با توجه به قدمت فرهنگی کشورمان، صنایع فرهنگی تا چه حد می‌‎تواند به بهبود وضعیت اقتصادی و افزایش رفاه کمک کند گفت: هم در گذشته و هم در زمان حاضر، اقتصاد، رکنی از دیپلماسی فرهنگی محسوب می‌شده و چنانکه مشهور است اسلام در مناطق شرق و جنوب شرق آسیا توسط تجار رواج داده شده است.

زائری خاطرنشان کرد: به علاوه، صنایع فرهنگی امروز ابزار دیپلماسی فرهنگی هستند. پیش از آنکه اندیشه به حرکت دربیاید و خود را به مناطق مختلف جهان برساند، این کالاها و صنایع خلاق فرهنگی و مقوله گردشگری است که پیشروتر از اندیشه‌ها در روابط و مناسبات عملی میان فرهنگی افراد را به همدیگر پیوند دهد.

وی خاطرنشان کرد: هم تجربه پیشین ما و هم آن چیزی که امروزه در سطح جهان در حوزه دیپلماسی فرهنگی مطرح است، ایجاب می‌کند که در روابط فرهنگی بین‌المللی روی صنایع خلاق تمرکز کنیم و بخش مهمی از اقتضائات روابط فرهنگی بین‌المللی وابسته به مناسبات اقتصادی است که بین جوامع و اجتماعات مختلف وجود دارد.

شایان ذکر است، نخستین جایزه ملی پژوهش‌های برتر روابط فرهنگی بین‌المللی به همت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و دبیری رضا ملکی، اسفندماه 1402 در تهران برگزار می‌شود.

انتهای پیام/