خلاصه

مناسبات قزاقستان با ترکیه به عنوان نخستین کشوری که استقلال جمهوری قزاقستان را دقایقی پس از اعلان آن به رسمیت شناخت، همواره با سیر صعودی همراه بوده است. وجود اشتراکات فرهنگی و زبانی بسترهای ژئوپلیتیکی مناسبی را برای تعمیق مناسبات راهبردی بین دو طرف مهیا ساخته و آنها را در مسیر تقویت همکاری‌ در زمینه‌های فرهنگی ، سیاسی، اقتصادی، تجاری، سرمایه‌گذاری، صنایع دفاعی، آموزشی، بهداشت و درمان و فعالیت‌های بشردوستانه قرار داده است. در حوزه اقتصاد و تجارت، قزاقستان به لحاظ دارا‌بودن ذخایر انرژی و توانایی‌های علمی و اقتصادی همواره مورد توجه ترکیه بوده است. گردش مالی بین دو کشور در سال 2021 بالغ بر 5/3 میلیارد دلار تخمین زده شد. همچنین، در حوزه فرهنگی و آموزشی می‌توان به اقداماتی از قبیل ساخت بناهای یادبود برای شخصیت‌های برجسته قزاقی و نامگذاری خیابان‌ها به نام آنها در ترکیه، افزایش تعداد شهرهای خواهرخوانده ، ساخت مدارس و دانشگاه‌های مشترک، تحصیل دانشجویان قزاقی در دانشگاه‌های برتر ترکیه، افتتاح مرکز فرهنگی یونس امره در پایتخت قزاقستان و ایجاد نهادهایی همچون سازمان بین‌المللی فرهنگ ترکی (ترک‌سوی) و تشکیل مجمع پارلمانی کشورهای ترک‌زبان (ترکپا)  اشاره کرد. افزون بر این دو کشور ، تفاهم‌نامه همکاری‌های چندجانبه در امور دینی نیز امضا نموده اند.

واژگان کلیدی: قزاقستان، ترکیه، روابط قزاقستان و ترکیه، توسعه منطقه‌ای

مقدمه

روابط ترکیه با قزاقستان به لحاظ راهبردی و بر حسب تعلقات ژئوپلیتیکی متقابل شاید از جمله راحت‌ترین روابط این کشور با جمهوری‌های تازه‌ تأسیس آسیای مرکزی بوده باشد که تاکنون شکل اجرایی به خود گرفته است. ترکیه همواره به مناسبات خود با قزاقستان به عنوان یکی از مهم‌ترین کشورهای منطقه از نظر ذخایر انرژی و توانایی‌های علمی و اقتصادی اهمیت داده است. به همین علت انتخاب قزاقستان برای تقویت همکاری‌های راهبردی ترکیه با حوزه آسیای مرکزی کاملاً منطقی و قابل درک است.

سرآغاز روابط دیپلماتیک بین دو کشور به سال 1992 برمی‌گردد. در آوریل همان سال آرگون اوزپای اولین سفیر ترکیه در قزاقستان، استوارنامه خود را به نورسلطان نظربایف، نخستین رئیس جمهور قزاقستان تقدیم کرد. بدین ترتیب، هیئت دیپلماتیک ترکیه به اولین نمایندگی خارجی در تاریخ قزاقستان مستقل تبدیل شد و دو کشور عزم خود را برای توسعه همکاری‌ها در همه زمینه‌ها اعلام کردند.

در سی‌امین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک، آنکارا و آستانه شاهد پیشرفت‌های چشمگیری بوده‌اند. طی سی سال مناسبات دو کشور حجم مبادلات تجاری ترکیه و قزاقستان از 30 میلیون دلار به 5 میلیارد دلار در سال افزایش یافت. در توسعه سودمند روابط قزاقستان و ترکیه در روح دوستی و مشارکت استراتژیک، اقتدار و شخصیت نخستین رئیس‌جمهور جمهوری قزاقستان، الباسی نورسلطان نظربایف نقش ویژه‌ای ایفا کرد. ارتقای مداوم همکاری‌های سازنده و پویا بین دو کشور در همه زمینه‌ها از اقتصادی گرفته تا سیاسی عمدتاً به دلیل حمایت‌های  قوی در بالاترین سطح همکاری است.

قزاقستان و ترکیه طی این مدت همکاری‌های موثری برقرار نموده اند. روسای جمهور قزاقستان و سران جمهوری ترکیه به طور منظم دیدارهایی هم در حاشیه رویدادها و اجلاس‌های مختلف بین‌المللی و هم در چارچوب برنامه‌های مشترک داشته اند. تاریخ توسعه روابط بین دو کشور نشان داده است که سران کشورها از ابتکارات یکدیگر در عرصه بین‌المللی حمایت می‌کنند و تلاش‌های مشترکی برای تعمیق جریان پان‌ترکیستی انجام می‌دهند.

گزارش

سی سال پیش ترکیه نخستین کشوری بود که ۱۵ دقیقه پس از اعلان رسمی استقلال قزاقستان، آن را به رسمیت شناخت. از آن روز تا به حال مناسبات طرفین همواره با سیر صعودی همراه بوده است. مناسبات این کشور با قزاقستان پس از سفر نورسلطان نظربایف در سال ۲۰۰۹ به ترکیه در مسیر همکاری‌های راهبردی قرار گرفت. در سال 2009، ترک‌ها در مجموع نزدیک به دو میلیارد دلار بویژه در حوزه‌های نفت، ارتباطات از راه دور، هتلداری و بانکداری قزاقستان سرمایه‌گذاری کردند که به موجب آن این کشور به لحاظ تعداد شرکت‌های سرمایه‌گذار در قزاقستان در رتبه اول جای گرفت. بر این اساس، افزون بر 500 طرح اجرایی در حال اجرا با سرمایه مشترک طرفین، تعداد شرکت‌هایی که با سرمایه خالص ترکیه در قزاقستان حضور فعال داشتند، در حدود 200 شرکت بوده است. متقابلاً طبق آمارهای موجود، سرمایه‌گذاری شرکت‌های قزاق نیز در سال‌های 2010-2012 خصوصاً در حوزه‌های نفت و توریسم ترکیه رشد چشم‌گیری داشته و در حدود ۳۵۰ میلیون دلار تخمین زده شد. افزون بر این، در حوزه همکاری‌های مشترک اقتصادی طرفین، حجم مبادلات تجاری ترکیه و قزاقستان در سال 2012 بالغ بر ۳/۳ میلیارد دلار عنوان شده بود که این میزان نسبت به یک میلیارد و ۸۵ میلیون دلار سال ۲۰۱۰ حدود ۸۰ درصد افزایش داشته است. همچنین، خارج از حوزه‌های اقتصادی، خدماتی و انرژی در زمینه صنایع دفاعی نیز در بستر اعتماد متقابل، همکاری‌های خوبی بین طرفین شکل گرفت. به گونه‌ای که کارشناسان ترک بر این باور بودند که بر حسب شرایط، پتانسیل بالایی برای تقویت روابط ترکیه با قزاقستان وجود دارد. پیوستن قزاقستان و ترکیه به اتحادیه اروپا، مذاکرات ترکیه با اتحادیه اروپا و ادغام سیاسی و اقتصادی قزاقستان در این اتحادیه فرصت بی‌نظیری برای تقویت جایگاه ترکیه در ساختارهای اروپایی ایجاد کرد. به اعتقاد بیشتر کارشناسان ترک، وجود اشتراکات فرهنگی و زبانی بسترهای ژئوپلیتیکی مناسبی را برای تعمیق مناسبات راهبردی بین طرفین مهیا ساخته است. نقطه قوت این مناسبات و اشتراکات آنجاست که ملت دو کشور ارتباط احساسی خوبی با یکدیگر دارند. به‌عنوان مثال امروزه بسیاری از مردم ترکیه نورسلطان نظربایف را با عنوان «آتاترک قزاق‌ها» می‌شناسند. وجود این ارتباط احساسی قوی بین طرفین را حتی می‌توان در محتوای گفتگوهای رجب طیب اردوغان با نورسلطان نظربایف در سفر وی به قزاقستان در سال 2012  مشاهده کرد. در این سفر مقامات دو کشور با امضای اساسنامه تشکیل «شورای همکاری‌های راهبردی در سطح عالی» اراده قوی خود را برای تقویت مناسبات دوجانبه در سطوح عالی نشان دادند. به اعتقاد کارشناسان، بر حسب تعلقات ژئوپلیتیکی متقابل بین ترکیه و قزاقستان به لحاظ راهبردی روابط ترک‌ها با آستانه شاید راحت‌ترین روابط آنها با جمهوری‌های تازه تأسیس آسیای مرکزی بوده باشد که تاکنون شکل اجرایی به خود گرفته است. ترکیه همواره به مناسبات خود با قزاقستان به عنوان یکی از مهمترین کشورهای منطقه از نظر ذخایر انرژی و توانایی‌های علمی و اقتصادی اهمیت داده است، به همین علت انتخاب قزاقستان برای تقویت همکاری‌های راهبردی ترکیه با حوزه آسیای مرکزی کاملاً منطقی و قابل درک است. با توجه به توسعه مناسبات بین ترکیه و قزاقستان در ابعاد و جهات مختلف، قزاقستان در موقعیت تبدیل شدن به یکی از مهمترین شرکای سیاسی و اقتصادی ترکیه در مقیاس جهانی و در موقعیت کاملاً ژئواستراتژیکی آسیای مرکزی قرار گرفت. در سال 2018، دو کشور قراردادهای بیشتری به ارزش بیش از 1.7 میلیارد دلار منعقد کردند.

 از زمان استقلال قزاقستان، نورسلطان نظربایف نخستین رئیس‌جمهور این کشور 24 بار در سفرهای دولتی، رسمی و کاری به ترکیه سفر کرده است. رؤسای‌جمهور جمهوری ترکیه نیز به نوبه خود 15 بار و نخست‌وزیران 6 بار از قزاقستان بازدید کرده‌اند. قاسم جومارت توکایف نیز اولین سفر دولتی خود را در سال 2019 و پس از تصدی پست ریاست دولت به ترکیه داشت. او همچنین در نوامبر 2021 طی یک سفر کاری به استانبول در اجلاس هشتم شورای ترکان شرکت کرد و  سفر دیگر وی به ترکیه شش ماه بعد در می 2022 صورت گرفت.

 بر اساس گزارش وزارت بازرگانی ترکیه، گردش مالی تجاری بین کشورها در سال 2021 بالغ بر 3.5 میلیارد دلار بوده است. از آن میان سهم صادرات قزاقستان به ترکیه 1 میلیارد و 252 میلیون دلار و واردات از ترکیه 236.3 میلیون دلار بوده است. صادرات قزاقستان در نیم سال اول 2022 میلادی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 90.1 درصد افزایش یافت و به 2.8 میلیارد دلار رسید و واردات با 12.9 درصد افزایش به 745.1 میلیون دلار رسید. بیشترین حجم مبادلات را نفت خام و فرآورده‌های نفتی اشغال کرده‌ است. پس از آن مس، آلومینیوم، پروپان، بوتان، نفت کوره و لوبیا از جمله دیگر کالاهای صادراتی قزاقستان به ترکیه بوده است.

در مارس 2022، دو کشور سی‌امین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک را جشن گرفتند و به طور کلی با شاخص‌های کاملاً جدی به این تاریخ نزدیک شدند. این شاخص‌ها عبارتند از:

• حجم سرمایه‌گذاری مستقیم جمهوری ترکیه تنها در 16 سال گذشته بیش از 4.2 میلیارد دلار بوده است.

• در سال 2021 رکورد سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی از ترکیه به ثبت رسید که به 680 میلیون دلار رسید.

• در سال 2022 ، حدود 4000 شرکت با سرمایه ترکیه به طور موفقیت‌آمیز در قزاقستان فعالیت داشته‌اند.

• با مشارکت بازرگانان ترکیه در قزاقستان، تاکنون 61 پروژه بزرگ به مبلغ بیش از 2 میلیارد دلار اجرا شده است.

• در  سال 2022، 25 پروژه به ارزش بیش از 2.5 میلیارد دلار در حال اجرا بوده است. این پروژه‌ها شامل مهندسی، مصالح ساختمانی، نساجی، مواد شیمیایی، دارویی، کشاورزی، معدن و متالورژی، انرژی، بهداشت، زیرساخت و سایر صنایع می‌باشد.

اولویت‌های دیپلماسی منطقه‌ای و چندجانبه قزاقستان تقویت روابط با کشورهای شرق، جنوب شرق و جنوب آسیا و خاورمیانه است. علاوه بر این، مشارکت قزاقستان در فعالیت‌های سازمان‌های بین‌المللی در منطقه آسیا از جمله فعالیت‌های سازمان همکاری اسلامی و شورای همکاری کشورهای ترک‌زبان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

در حال حاضر، قزاقستان و ترکیه به طور فعال در حال توسعه همکاری سیاسی در چارچوب سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان ملل متحد، سازمان همکاری اقتصادی (ECO)، سازمان همکاری اسلامی (OIC)، سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE)، سیکا و  سازمان دولت‌های ترک است.

همکاری‌های فرهنگی و بشردوستانه

همکاری بین ترکیه و قزاقستان در زمینه آموزش بخش مهمی از جهت‌گیری فرهنگی و بشردوستانه آنهاست. تا به امروز حدود 2500 دانشجوی قزاقستانی از دانشگاه‌های پیشرفته ترکیه فارغ‌التحصیل شده‌اند و در توسعه روابط بین دو کشور سهیم‌اند. بر اساس گزارش شورای آموزش عالی ترکیه، در سال 2022-2023، تعداد 8219 دانشجوی قزاقستانی در دانشگاه‌های ترکیه مشغول به تحصیل‌اند. افزون بر آن دو دانشگاه مشترک در قزاقستان به نام خواجه احمد یسوی در ترکستان و به نام سلیمان دمیرل در منطقه آلماتی وجود دارد.

از جمله دیگر فعالیت‌های آموزشی به ویژه در حوزه مدارس می‌توان به لیسیوم‌های قزاقی-ترکی یا  "لیسیوم‌های  Bilim-Innovation" اشاره کرد که مجموعه‌ای از مدارس استعداد برتر برای کودکان است. این لیسیوم‌ها تحت رهبری بنیاد عمومی بین‌المللی " Bilim-Innovation" در قزاقستان ایجاد شدند. لیسه‌ها به چهار زبان قزاقی، روسی، ترکی و انگلیسی آموزش می‌دهند و برای دختران و پسران به طور جداگانه برگزار می‌شود.

اولین لیسه "Bilim-innovation" در سال 1992 در شهرهای آلماتی، کوکشتاو و کنتائو ایجاد شد. ثبت‌نام دانش‌آموزان (در سال تحصیلی 1992-1993) از پایه نهم و هشتم آغاز شد و پس از 2 سال از پایه هفتم نیز شروع به پذیرش دانشجو در این موسسه آموزشی کردند. در سال 2016 با تصمیم دولت، لیسیوم‌های قزاقی-ترکی به "لیسه نوآوری بیلیم" تغییر نام داد. این رویداد همزمان با بیست‎وپنجمین سالگرد استقلال جمهوری قزاقستان صورت گرفت.

در حال حاضر، بنیاد عمومی بین‌المللی “Bilim-innovation” متشکل است از 28  لیسه عمومی قزاقی‌-ترکی، 3 لیسه خصوصی، دانشگاه سلیمان دمیرل، کالج-لیسه سلیمان دمیرل در آلماتی و کالج عالی نوآورانه ژامبیل در تاراز،  2 مدرسه بین‌المللی  Spectrum) در آستانه و مدارس بین‌المللی Galaxy در آلماتی) و 3 تفاهم‌نامه با مدارس مستقر در شهر‌های آتیراو، کولساری و اکیباستوز.

در حوزه آموزشی، در کنار توسعه مدارس و دانشگاه‌های مشترک، آموزش زبان ترکی نیز فعالانه در قزاقستان توسط مؤسسات مختلف در جریان بوده است. از آن جمله می‌توان به مرکز تحقیقات و کاربرد زبان‌های ترکی و خارجی (ТÖMER) اشاره نمود. مرکز زبان ترکی "ТÖMER" در دانشگاه آنکارا در سال 1984 تاسیس شد. این بزرگترین مرکز زبان با شعبه‌هایی در آنکارا، استانبول، آنتالیا، آلانیا، سامسون، بورسا، ترابزون و دفاتر نمایندگی در 64 کشور جهان است. مدرک ارائه‌شده توسط این دانشگاه در تمامی دانشگاه‌های ترکیه معتبر است و دارا بودن این مدرک برای کسانی که مایل به تحصیل در دانشگاه‌های ترکیه هستند، الزامی است.

افتتاح دفتر نمایندگی رسمی مرکز "ТÖMER" در  شهر آلماتی قزاقستان در سال 2014 بود. افتتاحیه این مراسم با سخنرانی رایزن فرهنگی ترکیه، سوپخی آتان و در حضور جمعی از نمایندگان تجاری ترکیه، مجمع مردم قزاقستان و رسانه‌ها بود. در حال حاضر اطلاعات خاصی از این سازمان در دست نیست.

به منظور تحکیم پل دوستی قزاقستان و ترکیه، مرکز فرهنگ ترکی یونس امره در مارس 2010 در پایتخت قزاقستان افتتاح شد. این مرکز و با هدف آموزش زبان ترکی به خارجیان ایجاد شد. مؤسسه یونس امره در آستانه با دانشگاه‌های ملی اوراسیا، فارابی و همچنین دانشگاه بین‌المللی قزاقی-ترکی خواجه احمد یسوی همکاری دارد. همچنین، به عنوان بخشی از پروژه "100 کتابخانه ترکیه" در سال  2016 دو کتابخانه ترکیه‌ای در محل کتابخانه ملی شهر آستانه و دانشگاه دولتی فارابی افتتاح شد.

بنیاد تاریخ و فرهنگ ترکیه "TURKAV" به عنوان یک مرکز فرهنگ ترکی که در می 2022 در شهر آلماتی گشایش یافت، نیز دوره رایگان زبان ترکی را ارائه می‌دهد.

یکی دیگر از فعالیت‌های فرهنگی ترکیه در قزاقستان انتشار روزنامه‌های «آهیسکا» و مجله «ترک بیرلی» است. روزنامه بین‌المللی «آهیسکا » یک نشریه چاپی مرکز فرهنگ قومی ترک در قزاقستان و زیر نظر مجمع مردم قزاقستان است که از سال 2004 به زبان‌های ترکی، قزاقی و روسی منتشر می‌شود. این مرکز برای اولین بار در سال 1996 توسط ترک‌های قوم "آهیسکا" و با نام مرکز ملی ترکیه "AHISKA" در قزاقستان ایجاد شد. روزنامه «آهیسکا»  نه تنها در تمام شهرهای قزاقستان، بلکه در ترکیه، آذربایجان، روسیه، اوکراین، آمریکا، ازبکستان، قرقیزستان و گرجستان نیز توزیع می‌شود.

از دیگر شواهد توسعه روابط فرهنگی، افزایش تعداد شهرهای خواهر خوانده دو کشور نظیر آنکارا-آستانه، آلماتی-استانبول، آنتالیا-تالدیکورگان، پاولودار-کایسری، آکتائو-سامسون، چیمکنت-ازمیر و غیره است. افزون بر آن، در ترکیه، یادبودهایی برای شخصیت‌های برجسته ملی، شاعران و نویسندگان قزاقستان به ویژه، کونان‌بایولی، آبیلای‌خان، آرونولی، ژابایف، ژومابایف، کابانبای باتیر ​​و اولین رئیس‌جمهور قزاقستان، نورسلطان نظربایف، ساخته شده است. خیابان‌هایی در آنکارا، استانبول، ازمیر، کرکاله، ارزروم و کوتاهیا به نام شاعران و نویسندگان مشهور قزاق نامگذاری شده‌اند و برخی دیگر از خیابان‌ها نظیر آدانا، گبزه، کرشهیر و نوشهیر نام نظربایف را بر خود دارند.

قزاقستان - ترکیه: نماد دوستی و برادری 

نورسلطان نظربایف بنیانگذار و نظریه‌پرداز  ساختار ادغام کشور‌های ترک‌زبان است. در سال 1993، نورسلطان آبیشویچ نظربایف ایجاد سازمان بین‌المللی فرهنگ ترکی (تورک‌سوی) را با هدف احیای پیوندهای فرهنگی، انسانی و معنوی بین مردم ترک‌زبان و رواج فرهنگ ترکی در سطح عالی بین‌المللی آغاز کرد. تا به امروز، اعضای تورک‌سوی کشورهای مستقل ترک‌زبان از جمله آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، ترکمنستان، ترکیه و ازبکستان بوده‌اند. کشورهایی نظیر جمهوری آلتای، باشکیریا، جمهوری خاکاسیا، جمهوری سخا، تاتارستان، توفا (روسیه)، جمهوری خودمختار گاگائوزیا (مولداوی) و قبرس شمالی‌ نیز به عنوان عضو ناظر به ترکسوی پیوستند.

یکی از ابتکارات مهم تورک‌سوی نامزدی عنوان معتبر "پایتخت فرهنگی جهان ترک" است. شهرهایی که در طول سالیان متمادی عناوین افتخاری دریافت کرده‌اند، به محل اجتماع فرهنگ مردم ترکیه تبدیل شده‌اند. در سال 2012، شورای تورک‌سوی آستانه، پایتخت قزاقستان را به عنوان اولین پایتخت فرهنگی جهان ترک انتخاب کرد و در سال 2017 شهر ترکستان پایتخت فرهنگی جهان ترک اعلام شد.

نخستین رئیس جمهور قزاقستان سهم ارزنده‌ای در توسعه بعد پارلمانی بین‌المللی کشورهای ترک‌زبان داشت. در سال 2008، به ابتکار نورسلطان آبیشویچ نظربایف، مجمع پارلمانی کشورهای ترک‌زبان (ترکپا) تشکیل شد که اعضای آن آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان و ترکیه بودند.

همکاری‌های مذهبی

ترکیه و قزاقستان کشورهایی هستند که با الهام از تاریخ، زبان، مذهب و ارزش‌های فرهنگی مشترک، روابط قوی برقرار کرده‌اند.

در ژانویه 2015، هیئتی به سرپرستی گالیم شویکین، رئیس کمیته امور مذهبی وزارت فرهنگ و ورزش جمهوری قزاقستان برای سفر کاری به جمهوری ترکیه رفت. در این بازدید، گالیم شویکین با مهمت گورمز، رئیس اداره امور مذهبی ترکیه، مدیریت مرکز مذهبی "هاسکی" و نمایندگان ادارات امور مذهبی مستقر در آنکارا، استانبول و قونیه دیدار کرد. در این دیدار نمایندگان ادارات مذهبی قزاقستان و ترکیه در خصوص سطح روابط دو کشور در راستای آموزش حوزوی بحث و تبادل‌نظر کردند.

رئیس اداره امور مذهبی ترکیه مهمت گورمز آمادگی خود را برای گسترش و تقویت روابط دینی با قزاقستان اعلام کرد. بر اساس گزارش سال 2015، 85000 مسجد، حدود 700 مدرسه الهیات و دوره‌های آموزش قرآن و حدود 100 دانشکده الهیات در موسسات آموزش عالی ترکیه وجود دارد.

در دسامبر 2022، «نوروزبای حاجی تاغان اولی » رئیس اداره دینی مسلمانان قزاقستان در جریان سفر خود به «آنکارا» به همراه «علی ارباش» رئیس اداره مسلمانان ترکیه تفاهم‌نامه همکاری‌های چندجانبه در امور دینی امضا کردند. این سند، تقویت بیشتر روابط دوستانه بین قزاقستان و ترکیه، نوسازی مؤسسات آموزش دینی، تقویت روابط فرهنگی و معنوی، تبادل تجربه، اجرای پروژه‌های علمی و آموزش کادر مراکز مذهبی را در نظر دارد. همچنین، در چارچوب این همکاری رویدادهای مشترکی در ایام اعیاد مذهبی، صدور فتوا در موضوعات روز، جلوگیری از سوءاستفاده از ارزش‌های تاریخی و فرهنگی، انتشار اطلاعات موثق دینی در جامعه و رویدادهای مختلف برای حل و فصل مسائل دینی (همایش، سمینار، جلسات و...) برگزار می‌شود.

مسیر جدید برای تمام دنیا

در پایان مارس 2022، دولت‌های چهار کشور گرجستان، آذربایجان، ترکیه و قزاقستان نقشه راهی را برای توسعه مسیر حمل و نقل بین‌المللی ترانس خزر (کریدور مرکزی) برای سال‌های 2022-2027 امضا کردند.

مختار تیلوبردی، وزیر امور خارجه قزاقستان طی سخنانی در افتتاحیه این نشست با اشاره به اهمیت کریدور مذکور گفت: نشست امروز نه تنها برای توسعه مسیرهای حمل‌و‌نقل بین‌المللی در مسیر شرق به غرب از طریق دریای خزر، بلکه برای برداشتن گام‌های عملی برای تقویت همکاری‌ها در دریای خزر و دریای سیاه نیز اهمیت دارد.

نتیجه‌گیری و پیشنهادات

مناسبات ترکیه و قزاقستان در دوره جدید و با رویکرد متفاوتی در سیاست خارجی ترکیه رو به توسعه است. ترکیه با توجه به امکانات بالقوه اقتصادی و صنعتی قزاقستان، این کشور را به عنوان شریک قوی در فرآیند مناسبات اقتصادی خود با کشورهای آسیای مرکزی ارزیابی می‌کند.

ترکیه در بین کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز پس از جمهوری آذربایجان، گسترده‌ترین مناسبات را با قزاقستان به عنوان پیشرفته‌ترین کشور در این منطقه دارد و بر آن است تا با مکانیزم جدیدی که برای مناسبات دو کشور تعریف شده و امضای قراردادهای راهبردی، ابعاد جدیدی به این روابط داده و قزاقستان را سکویی برای توسعه حضور اقتصادی خود در آسیای مرکزی قرار دهد.

وضعیت جغرافیایی قزاقستان و نبود مشکل خاصی در روابط آنکارا و آستانه، فرآیند روبه‌رشد همکاری‌های فرهنگی ، اقتصادی و تجاری و حضور فعال کارآفرینان ترک در این کشور موجب شکل‌گیری نوعی اعتماد متقابل بین ترکیه و قزاقستان شده و این امر بستر لازم برای همکاری در صنایع دفاعی بین دو کشور را نیز فراهم کرده است.

تعامل در حوزه فرهنگ یکی از مهم‌ترین و کیفی‌ترین شاخص‌های سطح روابط بین‌دولتی است. جمهوری قزاقستان و جمهوری ترکیه سهم قابل‌توجهی در توسعه گفت‌وگوی تمدن‌های ترک و ایجاد یک سیستم امنیت جمعی در فضای اوراسیا دارند. همکاری بین دو کشور نمونه بارز نزدیکی معنوی کشورها و مردمان آنهاست. به نظر می رسد ترکیه و قزاقستان دو بال ترکی اوراسیا شده اند و اگر قزاقستان پنجره جهان ترک به سمت شرق است، ترکیه به سمت غرب است و همکاری نزدیکتر بین دو کشور ترک‌زبان در آینده نیز اجتناب‌ناپذیر است.

منابع:

https://www.ahiska-gazeta.com/ru/pages/314.html

http://kazalash.blogfa.com/post/72

https://www.aa.com.tr/ru/

https://baigenews.kz/tyurkskoe-bratstvo-istoriya-vzaimootnosheniy-kazahstana-i-turtsii_140029/

https://exk.kz/longread/130510/kazakhstan-i-turtsiia-istorichieskaia-rodnia-i-stratieghichieskiie-druzia

https://www.gov.kz/memleket/entities/mfa/press/article/details/513?lang=ru

https://assembly.kz/ru/struktury-ank/etnokulturnye-obedineniya/respublikanskie-eko/turetskiy-etnokulturnyy-tsentr-akhyska/

تهیه‌کننده: رایزنی فرهنگی ایران در آستانه، قزاقستان

تاریخ: 30/ 10/1401