به گزارش روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی،‌ در حاشیه سیزدهمین همایش بین‌المللی «روسیه و جهان اسلام: اجلاس قازان ۲۰۲۲»، نشست «ارتباطات فرهنگی، معنوی و اقتصادی روسیه با کشورهای اسلامی» با حضور و سخنرانی کارشناسان و مقامات روسیه، ترکیه و ایران در قازان پایتخت جمهوری تاتارستان برگزار شد.

مسعود احمدوند، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه در این نشست، مقاله خود را با موضوع «پیوندهای تاریخی، معنوی و فرهنگی مسلمانان روسیه و ایران» ارایه داد.

وی با اشاره به سابقه تاریخی روابط میان مسلمانان منطقه گفت: روابط میان مسلمانان ایران و تاتارستان سابقه‌ای بیش از هزار ساله دارد. بخشی از این ارتباط از طریق تجار و بازرگانان دو طرف بوده است و برخی نیز توسط اهالی فرهنگ و علم برقرار شده است.

احمدوند اظهار داشت: علاقه نیاکان مردم تاتار به اسلام موجب ارتباط با مردم فارسی‌زبان در شهرهای آسیای‌ مرکزی و خراسان بزرگ مانند خوارزم، بخارا، سمرقند، بلخ و نیشابور شده است.

وی افزود: دانشمندان و نویسندگان منطقه بلغار ولگا نیز از نزدیک با فرهنگ و اندیشه فارسی زبانان در ایران و آسیای مرکزی آشنا بودند. بسیاری از اصطلاحات مذهبی و فرهنگی تاتارها مانند نماز و روزه از واژگان فارسی هستند.

آموزش زبان فارسی در سال ۱۸۰۷ میلادی توسط دانشگاه امپراتوری قازان

رایزن فرهنگی کشورمان در روسیه بیان کرد: در طول قرون وسطی به واسطه بازرگانان و همچنین، بلغارهایی که در کشورهای مسلمان تحصیل کرده بودند، آثار اسلامی و ادبیات فارسی به ولگا آورده شد و بخش‌هایی از آثار برجسته از شاعران و حکیمان مانند رودکی، فردوسی، نظامی گنجوی، عمر خیام، سعدی شیرازی، حافظ، جامی و فریدالدین عطار نیشابوری در ولگای میانه ترجمه شد.

احمدوند با بیان اینکه یکی از سرشاخه‌های اولیه ایرانشناسی در روسیه از قازان منشأ گرفته است، گفت: در اواسط قرن نوزدهم، آموزش و پژوهش زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه امپراتوری قازان مورد توجه قرار می‌گیرد و توسط میرزا اسکندر کاظم بیک که یک ایرانی الاصل بود، ایرانشناسی در این دانشگاه به عنوان یک جریان علمی توسعه یافت و قازان به یکی از مراکز اصلی مطالعات ایرانی در روسیه و اروپا تبدیل شد.

وی ادامه داد: زبان فارسی اولین بار در سال ۱۸۰۷ در دانشگاه امپراتوری قازان تدریس شد و نخستین اثر علمی درباره آموزش زبان فارسی در روسیه با عنوان «دستور زبان فارسی» توسط ایلیا نیکلایویچ برزین در سال ۱۸۵۳ در این شهر منتشر شد.

احمدوند با اشاره به اینکه یکی از پیوندهای جامعه اسلامی ایران و تاتارستان وجود نسخه‌ای منحصر به فرد و ارزشمند از سفرنامه ابن فضلان در کتابخانه آستان قدس رضوی در مشهد است، گفت: یکی از منابع اصلی در زمینه اسلام شناسی در منطقه ولگا همین سفرنامه است. مستشرقان اولین کسانی بودند که به اهمیت این کتاب پی بردند ولی به علت اینکه این کتاب در دسترس نبود نقل‌هایی از آن را در کتاب‌های مختلف به ویژه معجم البلدان یاقوت حموی جمع نموده و منتشر کردند.

وی اضافه کرد: در سال ۱۹۲۳ میلادی، احمد زکی ولیدی در کتابخانه آستان قدس مشهد نسخه‌ای قدیمی پیدا کرد که در آن چهار رساله وجود داشت. یکی از این رساله‌ها، رساله ابن فضلان بود که دکتر سامی الدّهان به درخواست علاّمه محمد کرد علی در سال ۱۹۵۱ میلادی آن را تحقیق کرد. او رساله را با نقل‌های یاقوت حموی مقایسه کرد و مشخص شد که متن آن با نقل‌های معجم البلدان سازگاری دارد و این دلیلی بر درستی انتساب رساله به ابن فضلان است.

حسن همجواری میان ساکنان روسیه

در ادامه این نشست، وادیم خومنکف، معاون رئیس آکادمی علوم جمهوری تاتارستان با اشاره به اینکه مردم ساکن در قلمرو فدراسیون مدرن روسیه از طریق پیوندهای اقتصادی، معنوی و فرهنگی با جهان اسلام ارتباط نزدیکی دارند، گفت: بر اساس تلفیق هزار ساله سنت‌های مسیحی و مسلمان، جامعه‌ای خاص در اینجا شکل گرفته است.

وی عنوان کرد: امروزه جمهوری تاتارستان به حق مرکز اسلام روشنگرانه در داخل مرزهای کشور روسیه تلقی می‌شود. احیای زیارتگاه‌های معنوی تمدن‌های اسلامی و مسیحی در منطقه ولگای میانه، بلغار بزرگ، شهر سویاژسک و کلیسای جامع تداوم ایده‌های معنوی و حسن همجواری میان ساکنان روسیه بدون توجه به وابستگی‌های مذهبی آنها را نشان می‌دهد.

در بخشی دیگر، صالح گر، رئیس بخش کشورهای اوراسیا در اداره امور مذهبی جمهوری ترکیه، رامیل خیرالدینف، مدیر مؤسسه روابط بین‌الملل دانشگاه دولتی قازان، شامیل آگیف، رئیس هیأت مدیره اتاق بازرگانی و صنعت جمهوری تاتارستان، رستم نوریف، محقق ارشد مؤسسه اقتصاد آکادمی علوم روسیه، محمد صلاح الدینف، رئیس اسلام نیوز سخنرانی کردند.

بنابر این گزارش، بخش‌هایی از سیزدهم همایش بین‌المللی «روسیه و جهان اسلام: اجلاس قازان ۲۰۲۲» به مناسبت هزار و صدمین سالگرد پذیرش اسلام توسط بلغارهای ولگا به این موضوع اختصاص داده شد.

سیزدهمین اجلاس سالانه «روسیه و جهان اسلام» با حضور هیات‌های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی ۵۵ کشور اسلامی از جمله جمهوری اسلامی ایران در شهر قازان روسیه برگزار شد. کاظم جلالی، سفیر و مسعود احمدوند، رایزن فرهنگی ایران در روسیه، حسین حاتمی، ابوالفضل عمویی، حسن محمدیاری و کیومرث سرمدی واله، نمایندگان مجلس شورای اسلامی اعضای هیأت سیاسی، پارلمانی و فرهنگی کشورمان در اجلاس امسال را تشکیل می‌دهند.

انتهای پیام/ص