به گزارش روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ،محمدعلی ربانی برگزیده نخستین دوره جایزه پژوهش‌های برتر روابط فرهنگی بین‌المللی با اشاره به اهمیت دیپلماسی فرهنگی در پیشرفت و ارتقاء کشور اظهار کرد: استفاده از دیپلماسی فرهنگی به عنوان قدرت نرم و تاثیر آن در ترویج ارزش‌ها، باورها و همچنین شکل‌دهی بسترهای تسهیل گری در توسعه وگسترش نفوذ و تاثیرگذاری در محیط های بین المللی و منطقه ای از جمله موضوعاتی است که امروز بیش از گذشته در گستره بین المللی مطرح است. 

وی افزود: از این رو دیپلماسی فرهنگی علاوه بر اینکه محور و خط مقدم جنگ نرم محسوب می شود این توانایی و قابلیت را دارد تا از طریق تصویرسازی های مثبت، ایجاد شناخت و اعتماد سازی در میان دیگر ملت ها زمینه را برای جلب مشارکت و همراهی آنان در توسعه اقتصادی و حل مشکلات اجتماعی و اقتصادی فراهم آورد و راه را برای پیشرفت کشور در عرصه های علمی و تمدنی نیز هموارتر سازد.

این پژوهشگر، با اشاره به اهمیت تمدن سازی در روابط فرهنگی بین المللی، بیان کرد: تجربه تاریخی نیز این واقعیت را یادآور می شود که ظهور و رشد تمدنی و دانش بشری بیش از هرچیز محصول تعاطی و مشارکت و دادوستد فرهنگی میان ملت ها بوده است و جوامعی که قدرت و قابلیت بیشتری در ارتباطات و تعاملات فرهنگی با دیگر جوامع برخوردار بوده اند از قدرت تمدن سازی و بقاء بیشتری برخوردار بوده و از مزیت دیپلماسی فرهنگی در رشد و تعالی خود بیشتر سود برده اند. 

ربانی همچنین بیان کرد: به دلیل قابلیت اعتمادسازی و امنیت آفرینی فرهنگ در روابط بین الملل، توسعه و پایداری روابط سیاسی، امنیتی و تجاری میان ملت ها نیز تحت تاثیر توانایی آنان در بهره گیری از قابلیت دیپلماسی فرهنگی در مناسبات بین المللی است.

رایزن فرهنگی سابق ایران در هند، فرهنگ را امری چندلایه، پیچیده و متحول بیان کرد و گفت: در بستر فرآیند تحولات اجتماعی، دینی و سیاسی دستخوش تغییرات می شود. از این رو دیپلماسی فرهنگی امری پیچیده و تخصصی است و مطالعات و پژوهش های فرهنگی مستمر و محیط شناسی فرهنگی ملل نیز از ضرورت های سیاستگذاری در دیپلماسی فرهنگی به شمار می رود. چرا که ملت ها را نمی توان نه بر اساس رویکردهای گذشته نگر تاریخی و نه بر پایه تصویرسازی های تک ساحتی تعریف کرد. بلکه پژوهش و شناخت عالمانه از محیط متغیر فرهنگی و تحولات آن و همچنین تاثیرگذاری این تحولات بر دیگران امری ضروری و لازم در عرصه دیپلماسی فرهنگی به شمار می رود. 

دستیار رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در امور گفتگوهای فرهنگی و حقوق بشر در ادامه گفت: متاسفانه باید اذعان کرد که ساده انگاری و درک سطحی از روابط فرهنگی و دیپلماسی امروزه مانع عمده ای در رویکردهای عالمانه به دیپلماسی فرهنگی به شمار می رود. تصور رایج در این است که حوزه فرهنگ و دیپلماسی فرهنگی امری بسیط، ثابت و غیرپیچیده است از این رو به جای حاکم کردن رویکردهای علمی، تخصصی، سلیقه ها و رویکردهای سطحی در سیاستگذاری و تصمیم سازی در عرصه دیپلماسی فرهنگی مداخله می کنند. 

وی پیشنهاد کرد: راه حل برون رفت از این چالش که آثار تخریبی بسیاری را نیز به دنبال دارد فهم درست قواعد فرهنگ و دیپلماسی فرهنگی و دانش بنیان کردن آن است.

ربانی، ناپیوستگی بین تجربیات میدانی و حوزه مطالعات نظری در عرصه دیپلماسی فرهنگی را چالش و مانعی مهم دانست و گفت: لازم است برای حل آن چاره ای اندیشیده شود. از این رو توصیه می شود میان دستگاه اجرایی دیپلماسی فرهنگی و نهادهای علمی دانشگاهی فعال در حوزه مطالعات فرهنگی بین المللی همسویی، هم افزایی و همکاری بیشتری شکل گیرد. 

این فعال در عرصه دیپلماسی فرهنگی، همچنین بیان کرد: وسعت و عمق تحولات پیچیده فرهنگی اجتماعی در جوامع و افزایش قابلیت و کارکردهای دیپلماسی فرهنگی و عمومی در دنیای معاصر بر این ضرورت تاکید دارد که نظام مطالعاتی و پژوهش نهادهای علمی کشور و حوزه های پژوهشی باید متناسب بر اساس اقتضائات محیط بین الملل و تحولات جاری در جوامع و همچنین در مسیر حل مسائل و چالش هایی ساماندهی شود که دیپلماسی فرهنگی کشور با آن درگیر است. همانگونه که دستگاه دیپلماسی فرهنگی نیز ضرورتا باید سیاستگذاری، برنامه ریزی، اولویت بندی و کنش های فرهنگی خود در عرصه های بین المللی را براساس مطالعات دانش بنیان مراکز علمی پژوهشی سامان دهد.

رایزن فرهنگی سابق کشورمان در هند، به اهمیت و اولویت کشور هند در مناسبات فرهنگی بین المللی جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد کرد و گفت: اکثر پژوهش ها و منابع موجود در خصوص هند به تاریخ روابط فرهنگی دو کشور پرداخته و از هند معاصر غفلت شده است. نکته اساسی دیگر اینکه هند معاصر در حال گذر از یک پیچ تاریخی مهم در عرصه های فرهنگی، سیاسی وتمدنی است .تحولاتی که می تواند تاثیرات مهمی در روابط ایران وهند بویژه روابط فرهنگی دو کشور وهمچنین اسلام و مسلمانان در منطقه از خود برجای بذارد . طبیعتا غفلت از این تحولات سریع و پیچیده مانع مهمی در درک تحولات مهمی است که امروزه در هند در حال وقوع می باشد. شاید آنچه که در اثر پژوهشی بنده توجه داوران را به خود جذب کرده توجه

دستیار رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در امور گفتگوهای فرهنگی و حقوق بشر ادامه داد: به این نیاز و محیط شناسی هند معاصر و نگاهی آینده پژوهانه در تاثیر تحولات فرهنگی اجتماعی ودینی جامعه امروز هد در روابط فرهنگی این کشور بزرگ آسیایی با ایران اسلامی بوده است. سعیم بر این بوده است تا بر اساس مطالعات وتجربه میدانی ناشی از سه سال ونیم حضورم در این کشور به عنوان رایزن فرهنگی به بازخوانی فرهنگ و جامعه در هند معاصر بپردازم و روابط فرهنگی دو کشور را با رویکردی پژوهشی در بستر این تحولات تحلیل کنم.

ربانی ضمن تشکر از دست اندرکاران برگزاری جایزه پژوهش های برتر فرهنگی بین المللی که بنوبه خود یکی از کارهای ارزنده وتحولی در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به شمار می رفت، بیان کرد: به نظر می رسد وفاداری به قواعد و قوانین تعیین شده در این جایزه و پرهیز از مصلحت اندیشی های جانبی و غیرعلمی می تواند در هدایت اینگونه جوایز به سمت نتیجه بخشی بهتر کمک کند. مضاف بر اینکه جایزه باید برای حل مسائل در حوزه دیپلماسی فرهنگی متمرکز شود؛ از این رو برپایی جایزه صرفا نباید صرفا به یک رویداد علمی فرهنگی منجر شود بلکه استفاده از آثار پژوهشی در سیاستگذاری و کاربردی کردن آن در عرصه دیپلماسی فرهنگی می تواند بر ثمربخشی بیشتر اینگونه فعالیت ها کمک کند.

نخستین جایزه ملی پژوهش‌های برتر روابط فرهنگی بین‌المللی به همت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و دبیری رضا ملکی، اسفندماه 1402 در تهران برگزار شد.