به گزارش روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی مهدی نظری کارشناس امور سازمان های بین المللی  در یاداشتی با عنوان (ترورسپهبد قاسم سلیمانی از منظر حقوق بین الملل) اینگونه آورده است:                                   

اتفاقی شوم و تلخ در مورخ سوم ژانویه 2020 میلادی برابر با سیزدهم دی ماه 1398 در ساعت 1:20 دقیقه بامداد به وقت تهران، قلوب مومنین، مسلمین و طرفداران حق علیه باطل را شکست، حاج قاسم سلیمانی به شهادت رسید.

ترور ناجوانمردانه سپهبد قاسم سلیمانی، بزرگ سردار فاتح و دیپلمات عالی که ماموریش برقراری صلح در مبارزه با تروریسم بین المللی و منطقه ای بود.

جنایتی که توسط رئیس جمهور وقت آمریکا دونالد ترامپ و همدستان تروریست بین المللی و منطقه ای او انجام گرفت و شخص ترامپ و وزارت امور خارجه آمریکا اقدام به این عملیات را به طور کامل برعهده گرفتند.

در کنار سردار سلیمانی، ابو مهدی المهندس از فرماندهان عالی کشور عراق و فرمانده نیروهای مردمی آن کشور به همراه تعدادی از نیروهای مبارزه با تروریسم حضور داشتند که جملگی به شهادت رسیدند.

لذا در این نوشتار قصد داریم به بررسی موجز و مختصر از ابعاد حقوقی بین المللی جنایت تروریستی رخ داده بپردازیم.

در ابتدا چند نکته اساسی را باید بدانیم:

1. -   سردار سلیمانی مقام نظامی عالی رتبه ایران بوده است.
2. -   ایشان با پاسپورت دیپلماتیک در کشور عراق حضور داشته است.
3. -   ایشان طی قرارداد امنیتی بین ایران و عراق در آن کشور فعالیت داشته است.
4. -   شهید قاسم سلیمانی در آن شب به دعوت نخست وزیر عراق برای بررسی نحوه همکاری و تعامل با کشور عربستان جهت برقراری صلح پایدار به عراق سفر کرده بود.

لذا بنا بر موارد فوق حضور سردار سلیمانی در کشور عراق کاملا مطابق قوانین عراق بوده و ایشان از مصونیت کامل اعم از مصونیت تروئیکا با توجه به مقام عالی سردار و تفاسیر کمیسیون حقوق بین الملل سازمان ملل متحد و مصونیت دیپلماتیک در آن کشور بهره مند بوده است.

و اما نکته ای حایز اهمیت و تاثیرگذار، ترامپ به عنوان رئیس جمهور پیشین آمریکا در زمان اقدام به جنایت ترور سردار سلیمانی از مصونیت تروئیکا برخوردار بود، لیکن پس از پایان دوره ریاست جمهوری دیگر از آن مصونیت بهره مند نیست و می شود او را به دادگاه فراخواند و محاکمه کرد.

دولت آمریکا در توجیه اقدام جنایتکارانه خود، به قاعده دفاع مشروع متوسل می شود، لذا در رد این توجیه و تبیین مسئله باید گفت که ماده 51 منشور ملل متحد شرایط دفاع مشروع را چنین مقرر می دارد، " در صورت وقوع حمله مسلحانه علیه یک عضو ملل متحدد تا زمانی که شورای امنیت اقدامات لازم را برای حفظ صلح و امنیت به عمل آورد هیچ یک از مقررات این منشور به حق دفاع ذاتی مشروع لطمه ای وارد نمی کند." بر طبق این ماده از منشور ملل متحدد، حق دفاع مشروع در پی یک حمله مسلحانه امکان پذیر است. در این روی داد علیه دولت آمریکا هیچ حمله مسلحانه ای صورت نگرفته است و اعتراضاتی که مردم عراق علیه دولت آمریکا داشته اند نه مسلحانه بوده است و نه قابل انتساب به ایران می باشد.

همچنین دولت آمریکا در تکمیل توجیه خود، دفاع مشروع پیش دستانه را مطرح می کند. در پاسخ به این توجیه نیز باید گفت در دفاع مشروع پیش دستانه حمله ای که احتمال وقوع آن می رود باید قریب الوقوع باشد و نه بر اساس احتمالات و فرضیات که در واقعه صورت گرفته دولت آمریکا تا به امروز هیچ اسنادی دال بر قریب الوقوع بودن و حتی یک حمله مسلحانه قطعی ارائه نداده است.*

پس از بررسی های متعدد در موازین حقوق بین الملل از جمله اساسنامه دیوان بین المللی کیفری، اساسنامه دیوان بین المللی دادگستری، معاهداتی که کشورهای مذکور در آن عضو باشند و تعاریف مربوط به تروریسم بین المللی، یکی از بهترین راهکارهای رجوع به دادگاه های بین المللی و محاکمه مجرم و مجرمین، کنوانسیون 1973 نیویورک می باشد. این کنوانسیون راجع به پیشگیری و مجازات جرایم علیه اشخاص مورد حمایت بین المللی و از جمله عوامل دیپلماتیک و خانواده هایشان است و پیمان ضد تروریسم سازمان ملل متحد می باشد.  180 کشور جهان از جمله ایران، عراق و آمریکا در آن عضو هستند و همه کشور های عضو شرط ارجاع اختلافاتشان را به دیوان بین المللی دادگستری پذیرفته اند.

طبق مفاد کنوانسیون نیویورک، هنگامی که یک جرم علیه کارمند و یا نماینده یک دولت در یک مکان رسمی، محل اقامت شخص و یا در وسیله نقلیه اش ارتکاب می آید، او طبق حقوق بین الملل محق به برخورداری از حمایت ویژه در مقابل هر گونه حمله به او، آزادی و شان او خواهد بود. این کنوانسیون عموما بر ویژگی های قربانی یا شخص مورد حمایت بین المللی تمرکز دارد.**

همانطور که مشاهده شد ترور سردار سپهبد شهید قاسم سلیمانی و همراهانش بر خلاف قوانین و حقوق بین الملل بوده است و البته قابل پیگیردر محاکم بین المللی. به خصوص در زمانی که دونالد ترامپ، دیگر رئیس جمهور آمریکا نیست و از مصونیت تروئیکا برای محافظت از احضار به دادگاه و محاکمه بهره مند نیست. لذا می شود ترامپ و همدستان جنایتکارش در این ترور ناجوانمردانه را در محاکم بین المللی محاکمه نمود.

حاج قاسم عزیز نبود تو همچون گدازه ای دلهایمان را می سوزاند. سلام به تویی که با وجودت امید داشتیم، و هنوز امید واریم به بهای خونی که از تو ریخته شد، در مبارزه با خود شیطان بزرگ.

*: مقاله. محمد صالحی. سیاست قضایی بین المللی ایران در قبال ترور شخصیت ها با نگاهی به ترور سپهبد شهید قاسم سلیمانی. فصلنامه پژوهشی تحقیقات حقوقی بین المللی. دوره 15.شماره 58. صفحه 176.

**: همان صفحه 180.