«رسالات‌الله» راهبردی برای احیای ظرفیت‌های قرآنی در عرصه بین‌المللی است
رئیس مرکز بین‌المللی قرآن و تبلیغ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، پروژه رسالات‌الله را طرحی راهبردی در راستای احصا، هم‌افزایی و تقویت ظرفیت‌های قرآنی ایران و جهان اسلام توصیف کرد که تاکنون سه مرحله آن شامل احصای ظرفیت‌ها، دیپلماسی قرآنی و شبکه‌سازی مراکز قرآنی جهان انجام شده و برنامه‌ریزی برای آغاز مراحل بعدی آن نیز صورت گرفته است.
به گزارش روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به نقل از خبرگزاری ایکنا ، گستردگی و تنوع خیره‌کننده فعالیت‌های قرآنی در ایران و پیشینه دیرینه این فعالیت‌ها با تأسف بسیار باز هم شاهد آن هستیم که شبهه‌های زیادی علیه شیعیان و ادعای تحریف قرآن از سوی شیعیان وجود دارد و برخی حتی در سطح نخبگان از قرآن شیعی سخن می‌گویند به منظور مقابله با این شبهات و فراتر از آن معرفی ظرفیت‌های قرآنی ایران و ارتباط با نهاد‌های قرآنی در دیگر کشورها با هدف هم‌افزایی و رساندن پیام قرآن، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی اقدام به تدوین و اجرای طرح راهبردی رسالات‌الله کرده است.
حجت‌الاسلام سیدمصطفی حسینی نیشابوری، رئیس مرکز بین‌المللی قرآن و تبلیغ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در گفتوگو با ایکنا درباره برنامه‌های این سازمان برای تبیین ظرفیت‌های قرآنی جمهوری اسلامی ایران تصریح کرد: این سازمان به‌عنوان قرارگاه فرهنگی در خارج از کشور و به‌ویژه مرکز بین‌المللی قرآن و تبلیغ به این موضوع توجه ویژه داشته است. همان‌گونه که ذکر شد در عالم اهل سنت یکی از اتفاقات تلخی که در گذشته به شکلی پررنگ‌تر علیه شیعیان ایران و جمهوری اسلامی مطرح می‌شد، اتهام بیگانگی با قرآن و کم‌اهمیت و مهجور بودن قرآن نزد شیعیان بوده و تعجب از این است که جامعه نخبگانی این مطلب را بیان می‌کنند. ما توقع داشتیم که با توجه به فعالیت‌های قرآنی ریشه‌دار در ایران، اهتمام چندساله مردم و حاکمیت به قرآن جایی برای این شبهه باقی نمی‌ماند اما کماکان در فضاهایی مختلف حربه‌هایی که به کار گرفته می‌شود که شیعیان و جمهوری اسلامی در خوش‌بینانه‌ترین حالت نسبت به قرآن اهتمام لازم را ندارند و یا با آن بیگانه هستند و حتی در حد مرجعیت شیعه نیز با روخوانی قرآن آشنا نیستند.
برای پاسخ به این شبهات و فراتر از آن ساماندهی فعالیت‌های قرآنی در کشور و در سطح بین‌المللی، ما در سازمان فرهنگ به اهتمام و تأکید حجت‌الاسلام ایمانی‌پور، ریاست این نهاد و با توجه به تأکید وی بر منویات و فرمایشات مقام رهبری در موضوع قرآن، طرح راهبردی و جامع قرآنی «رسالات الله» را طراحی و تدوین کردیم. هدف از این طرح راهبردی، رساندن پیام‌های قرآنی به جویندگان آن و تجمیع و اتصال ظرفیت‌های قرآنی جمهوری اسلامی در سطح داخلی به خارجی و پیگیری دیپلماسی قرآنی است.
وی در تشریح و توضیح جنبه‌های مختلف طرح راهبردی و جامع رسالات الله گفت: این طرح با توجه به تأکید رهبر معظم انقلاب اسلامی که در سخنان ایشان به‌ویژه در نامه ایشان خطاب به دانشجویان غربی مطرح شده، بر رساندن پیام‌های قرآنی به گوش مردم تصریح و تأکید کرده‌اند جهانیان بدون واسطه با قرآن کریم ارتباط پیدا کنند.
حجت‌الاسلام نیشابوری افزود: در گام نخست این طرح، باید ظرفیت‌های داخلی شناسایی می‌شد. ما چندین محور قرآنی داریم؛ نخست ظرفیت‌های فردی است. مؤسسات مردم‌نهاد و مؤسسات دولتی که خود را متکفل تربیت حافظ قرآن می‌دانند مثلاً در شهرستان‌های دورافتاده شخصی خود تعهد قرآنی احساس کرده و به افراد حفظ قرآن می‌آموزد و از سویی مؤسسات بزرگی که با روش‌های به‌روز و تشکیلاتی به تربیت حافظ قرآن مشغول‌اند. محور دوم امر روخوانی و روان‌خوانی است و مؤسساتی هستند که برای نسل‌های جدید این حلقه‌های قرآنی را برگزار کرده‌اند و سوم، ظرفیت‌های تولید مفاهیم مانند ظرفیت‌های تفسیری حوزه علمیه و محافل دینی که مفسران بزرگی چون علامه طباطبایی(ره) و آیت‌الله جوادی آملی نیز در حوزه پرورش یافته‌اند.
وی با تأکید بر اهمیت ظرفیت‌های رسانه‌ای گفت: ما برای هر کدام از این بخش‌ها کمیسیون‌هایی معین کرده‌ایم. کمیسیون‌هایی برای رسانه و هنرهای قرآنی مانند کتابت، تذهیب و همچنین طبع و نشر نیز تشکیل و در قدم اول این ظرفیت‌های قرآنی احصاء شد. قدم اول احصاء، به‌کارگیری ظرفیت‌های قرآنی در جانمایی‌های درست صورت گرفت. مثلاً کمیسیون قرآنی رسانه‌های قرآنی شامل ایکنا، شبکه قرآن صداوسیما و غیره است. ما اکنون ۱۰ کمیسیون داریم که شامل کمیسیون بانوان قرآنی، خانواده قرآنی، پژوهش‌های قرآنی و نرم‌افزارهای قرآنی، رسانه و مراکز قرآنی و .. است. و سپس نسبت به هم‌افزا کردن این ظرفیت‌ها و عرضه آن در عرصه بین‌الملل نقش داشته‌ایم، آنها را شناسایی و جلسات گروهی برگزار کرده‌ایم.
به گفته حسینی نیشابوری، اولین پیامی که پس از اجرای این طرح دریافت شد این بود که توجه سازمان به این ظرفیت‌ها بسیار تحسین شد. این دغدغه از جانب مقام معظم رهبری مطرح شد و دوم اینکه موضوع در سازمان فرهنگ و ارتباطات در دوره آیت‌الله شهید رئیسی که در پی تحول بود، به شکل کلان به بخش‌ها و سازمان‌های تحت نظر ایشان و از جمله سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی سرایت کرد. از سویی سند تحول نوشته شد و اقدامات مورد نظر اتفاق افتاد و این ظرفیت‌ها سبب شد تا اداره کل بین‌المللی قرآن به مرکز بین‌المللی قرآن و تبلیغ، تبدیل شود.
وی افزود: حمایت همه‌جانبه ارکان سازمان وفراسازمان که قرآن باید در صدر موضوعات دیپلماسی فرهنگی قرار گیرد سبب شده است که اکنون دیپلماسی قرآنی در صدر این امور باشد، ما ظرفیت‌های بین‌المللی را به‌کار گرفتیم؛ از سفرا و رایزنان فرهنگی و همین ۱۰ کمیسیون در شناخت ظرفیت‌های قرآنی در خارج از کشور را شناسایی و سازمان‌دهی کردیم.
به گفته رئیس مرکز بین‌المللی قرآن و تبلیغ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، الان دو اتفاق افتاده؛ اول اینکه همه ظرفیت‌ها در این ۱۰ کمیسیون شناسایی شده است. از آن طرف ظرفیت‌ها در خارج نیز ساماندهی شده و سپس یک تقاطع زمانی و مکانی ترسیم شد که در این تقاطع زمانی ـ مکانی باید نمایندگان از مناطق مختلف جغرافیایی حداقل از ۱۲ کشور حضور پیدا می‌کردند تا با این ۱۰ کمیسیون داخلی ایران که ظرفیت‌های داخلی ایران هستند، ارتباط پیدا کنند. این اتفاق سال گذشته محقق و همایش بین‌المللی رسالات‌الله در ایران برگزار شد.
حجت‌الاسلام نیشابوری تصریح کرد: این همایش سخنران‌محور نبود، بلکه کمیسیون‌محور بود. در کمیسیون رسانه؛ خبرگزاری ایکنا که رکن کمیسیون رسانه بود با اصحاب رسانه‌های قرآنی این ۱۲ کشور در راستای هم‌افزایی و مشارکت رسانه‌ای رایزنی کرد و در بخش دیگری مانند طبع و نشر نیز چنین شد. حاصل کار این بود که فردی مانند ابن عاشور که وزیر سابق فرهنگ کشور تونس بوده است به عنوان نوه ابن عاشور که صاحب اثری چون تفسیر التنویر و التحریر است با دیدن ظرفیت‌های قرآنی به‌ویژه مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی و دیدن نرم‌افزاری مانند جامع التفاسیر با قابلیت جست‌وجو و همچنین بازدید میدانی از صدها ظرفیت کمیسیون‌های دهگانه، هنگامی‌که به کشور خود بازمی‌گردد از توجه و اهتمام شیعیان به قرآن بگوید و اذعان کند ایرانیان در بخش‌هایی مانند هنرهای قرآنی و نرم‌افزارهای قرآنی سرآمد فعالیت‌های قرآنی هستند. از سویی هنگامی که آنها، مدارس قرآنی ایرانی، ظرفیت طبع و نشر قرآن، دانشکده قرآنی و مراکز تفسیر ایران را دیدند به سفیر منصف و روایتگر حقیقت‌های قرآنی ایران تبدیل می‌شوند و این اقدام خنثی‌کننده روایت‌های جعلی و شائبه‌هایی است که در مورد ایران و شیعیان مطرح می‌شود.
به گفته حسینی نیشابوری اقدام بعدی فراتر از این بوده است. وی تأکید کرد: ما می‌خواستیم که وقتی آنها به هم متصل شدند، هم‌افزایی قرآنی صورت گیرد، قرآن تنها سندی است که گفتوگو در مورد آن بدون حساسیت رخ می‌دهد چون کتاب و سند مشترکی است و گفتوگو بر اساس قرآن با ادبیات قرآن بر اساس اهداف قرآن و برای تحقق این اهداف صورت می‌گیرد. بنابراین تا اینجا آنچه اتفاق افتاده شناخت ظرفیت‌ها و جانمایی ظرفیت‌ها در دیپلماسی قرآنی بوده است. هم اکنون در بحث قرائت قاریان ارتباطات زیادی ایجاد شده است و در بخش طبع و نشر نیز ارتباطات زیادی بین ایران، مالزی، پاکستان، تونس و سنگال صورت گرفته و اکنون این امر در حال توسعه است و اگر پیش‌تر ارتباطات تنها با ۱۲ کشور بود؛ اکنون دامنه این ارتباط به کشورهای بیشتری گسترش یافته است. حقایق و ظرفیت‌های قرآنی دنیای اسلام برکات قرآنی بسیاری برای همه ما دارد و افزایش این ارتباطات منجر به افزایش این برکات خواهد شد.
حجت‌الاسلام حسینی نیشابوری در ادامه افزود: مرحله اول و دوم از این طرح راهبردی یعنی هم‌افزا کردن ظرفیت‌های قرآنی و دیپلماسی قرآنی اجرا شد و راه خود را ادامه خواهد داد. ما در ادامه، مرحله سوم از طرح رسالات الله را نیز اجرایی کردیم؛ این مرحله احیا و تأسیس دارالقرآن‌ها بر اساس نیازسنجی دقیق بومی و منطقه‌ای بوده است.
وی توضیح داد: ما در مناطق مختلف دنیا شبکه گسترده قرآنی داریم و در مواجهه با این شبکه نگاهی مذهبی نداریم، نگاه ما این است که کار قرآنی انجام می‌شود و هر کجا که نیاز به کمک دارد و هر کجا تجربه ایران می‌تواند تقویت‌کننده این فعالیت باشد، ما برای کمک اقدام کرده‌ایم. در این راستا ابتدا برای نیازسنجی اقدام کردیم. در مناطقی که دارالقرآن وجود داشت، ما با آنها ارتباط برقرار و نسبت به برطرف کردن نقاط ضعف آنها و نیازهای آنها اقدام کردیم. این کمک در راستای ساخت و راه‌اندازی دارالقرآن با ۱۰ محور موسوم به دارالقرآن مرکزی رسالات الله و یا مراکزی با دامنه محدودتر و حتی دارالقرآن مجازی صورت گرفت.
نیشابوری افزود: ما همچنین کمک‌هایی برای این بخش‌ها ارائه می‌کنیم. پس از نیازسنجی صورت گرفته استقبال بسیاری از طرح‌های ما صورت گرفت. اکنون ما بیست تقاضا تنها از کشور تایلند داریم و تقاضاهای مختلفی در جریان است. تأمین این تقاضاها در بخش‌های مختلف کار بزرگی است که نخستین گام آن در بوسنی برداشته شد. در ادامه مرحله‌به‌مرحله در کشورهای مختلف بر اساس نیازسنجی و برآوردی که صورت گرفته و حتی در حوزه مسابقات قرآنی تکمیل و هرکجا لازم باشد تربیت‌مربی انجام می‌شود. رویکرد کلی ما نه تصدی‌گری بلکه تسهیل‌گری است.
وی در ادامه گفت: تصور من این است که این اقدام یکی از بنیادی‌ترین کارها برای حفظ تبیین و ترویج فعالیت‌های قرآنی است. اما طرح جامع رسالات الله به این سه گام محدود نیست و تنها در این بخش‌ها خلاصه نمی‌شود. مثلاً یکی از مراحلی که در آینده انجام می‌شود، راه‌اندازی بخش تولیدات رسانه‌ای حاوی پیام‌های کوتاه قرآنی به زبان هنر است این پیام‌ها فطرت‌پذیر است چرا که منشأ الهی دارد و ما باید برای رساندن این پیام‌ها از افرادی که در حوزه هنری توانایی دارند، کمک بگیریم.
رئیس مرکز بین‌المللی قرآن و تبلیغ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در پایان تصریح کرد: طرح راهبردی رسالات‌الله که با الهام از رهنمودهای مقام معظم رهبری راه‌اندازی شده، با استقبال گروه‌ها و افراد بسیاری در داخل و خارج کشور روبه‌رو شده است و من از ایکنا به عنوان مهم‌ترین رسانه قرآنی کشور می‌خواهم تا با معرفی این طرح از تمام گروه‌ها و نهادهایی که دارای ظرفیت قرآنی هستند اما این ظرفیت از نگاه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و مسئولان طرح رسالات الله مغفول است، با سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و به‌ویژه با مرکز بین‌المللی قرآن این نهاد تماس گرفته و ظرفیت‌های خود را معرفی کنند چون ما نمی‌خواهیم هیچ ظرفیتی نادیده انگاشته شود.
