دیپلماسی قرآنی به مجموعه‌ای از خط مشی‌ها و سازوکارهای قرآنی گفته می‌شود که سبب برقراری روابط حسنه و صلح‌آمیز میان کشورها می‌شود. اینگونه سازوکارها می‌تواند در انسجام بیشتر روابط سیاسی، فرهنگی و اقتصادی میان دو گروه مسلمان و یا حتی حل اختلاف و برقراری روابط صلح‌آمیز میان مسلمانان با غیرمسلمانان کارساز باشد. به نمایش گذاشتن آثار ادبی و هنری قرآن در نمایشگاه‌های قرآنی و اجرای ابتهال، إنشاد و تلاوت قرآن در مسابقات قرآنی می‌تواند از فعالیت‌های مفید در اجرای سازوکارهای قرآنی باشد. دیپلماسی قرآنی نوعی شیوه تبلیغاتی و ارتباطی از طریق راهبردهای قرآن است. ضرورت استفاده از دیپلماسی قرآنی، حقانیت ناب تعالیم قرآنی است که در میان جهان اسلام یا برخی کشورهای غربی به اثبات رسیده است و مراکز مختلف سیاسی و فرهنگی جهان به تعالیم قرآن به مثابه مرجع مورد وثوق اعتماد دارند. از این رو، به واسطه، اعتماد به تعالیم قرآنی سبب شده است که دو گرایش نسبت به دیپلماسی قرآنی شکل گیرد تا با توجه به آن قشرهای مختلف در بین‌المللی جذب اسلام شوند و روابط حسنه سیاسی، فرهنگی و اقتصادی با در نظر گرفتن استقلال کشورها شکل گیرد.

در همین راستا خبرگزاری مهر با حجت‌الاسلام سیدمصطفی حسینی نیشابوری، رئیس مرکز بین‌المللی قرآن و تبلیغ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در راستای سفر اخیرش به مالزی و اندونزی ذیل همایش رسالات الله به گفت‌وگو پرداخته است که بخش اول آن را در ادامه می‌خوانید:

با توجه به سفر اخیر شما به مالزی و اندونزی دستاوردهای این سفر چه بود؟ و با چه هدفی انجام شد؟

از سال ۱۴۰۲ طرح جامع قرآنی رسالات الله برگرفته از پیام‌های قرآنی در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی پیگیری شد. این طرح بخش‌های مختلفی دارد. معنای اسم این طرح این است که پیام‌های خدا و قرآن به گوش جهانیان برسد. مخاطبان طرح در نتیجه مسلمانان نیستند و همه کسانی که در خارج از دایره اسلام حضور دارند را شامل می‌شود. بخش‌های مختلفی دارد که یکی از آنها دیپلماسی قرآنی است.

دیپلماسی قرآنی در ابعادی مد نظر است؟

دیپلماسی قرآنی مراحلی دارد که بخشی از آن شناخت ظرفیت‌ها نام می‌گیرد. شناخت ظرفیت‌های مردمی، حاکمیتی، داخلی و خارجی تقسیم می‌شود. ما هشت محور داریم روخوانی، روان‌خوانی، قرائت و تلاوت، حفظ، پژوهش، هنرهای قرآنی، رسانه‌های قرآنی و تولیدات نرم افزارهای قرآنی. شناسایی ظرفیت‌های داخلی به ما کمک می‌کند بدانیم چه چیزی داریم و شناخت ظرفیت‌های خارجی به ما کمک می‌کند بدانیم چه چیزهایی را می‌توانیم از خارج از کشور کمک بگیریم. در این خصوص چند قدم برداشتیم. که نخستین گام آن، سال گذشته در تهران بود و این همایش برگزار شد. هشت کمیسیون تشکیل شد و طرف‌های ایرانی ظرفیت‌های خارجی را شناسایی کرده و تبادل اطلاعات کرده و به امضای تفاهم نامه هم رسیدند.

در نخستین همایش رسالات الله برادران اهل سنت شرکت کردند و از دو تفسیر بزرگ عالم شیعه و اهل سنت، تفسیر تسنیم آیت الله جوادی آملی و تفسیر التحریر و التنویر اثر ابن‌عاشور هم قدرشناسی و رونمایی شد. ۲۴ تفاهم نامه بین مؤسسات داخلی و خارجی امضا شد و این اتصال را حفظ کردیم. ثمرات شبکه سازی قرآنی را در سال ۱۴۰۲ در مسابقات بین‌المللی قرآن از لحاظ تعداد کشورهای حاضر مشاهده کردیم و همچنین باعث رونق بخش بین‌الملل نمایشگاه قرآن کریم شد. اینها نشان دهنده این بود که امت اسلام و مسلمانان خارج از مرزهای جغرافیایی با هم یک فعالیت تقریبی کنند یعنی اخوت اسلامی بر مدار قرآن کریم داشته باشند.

حوزه این فعالیت قرآنی در این مرحله کدام یک از کشورهای جهان را شامل می‌شد؟

در سال ۱۴۰۳ این کار را به صورت منطقه‌ای انجام دادیم. منطقه آ. سه. آن اهمیت بسیار زیادی برای ما دارد. مراکز زیادی در آن منطقه داریم از جمله بنیاد مرکزی رستو در مالزی که سال گذشته فعالیت‌های قرآنی جمهوری اسلامی را مشاهده کردند. با اندیشمندان قرآنی صحبت شد. همایش رسالات الله را امسال در مالزی و اندونزی برگزار کردیم و تمرکز دیپلماسی قرآنی را نیز همان جا نگه داشتیم این کار بسیار فراتر از انتظار با استقبال روبرو شد. جدای از برگزاری با شکوه این همایش بسیاری از شخصیت‌ها و دانشگاه و مراکز مطالعات اسلامی دعوت کردند تا با هم گفتگو کنیم و بر پایه دیپلماسی قرآنی به شوق آمده بودند.

در مؤسسه جاکیم به عنوان مهمترین مؤسسه متولی امور دینی مالزی را که با رئیس آن ملاقات داشتیم ایشان هم از دیپلماسی قرآنی تمجید کردند. همچنین گسترش این فعالیت‌های قرآنی و همچنین عضویت در پارلمان قرآنی جهان اسلام با استقبال روبرو شد و در کشور مالزی از مجموع دیدارها و جلسات توانستیم یک قدم بزرگ برای تعمیق و گسترش روابط قرآنی د ر بخش مردمی برداریم.

در قالب پیش نویس تفاهم نامه‌ها در حال پیگیری است و در آینده نزدیک اساسنامه پارلمان قرآنی جهان اسلام را برای مالزی و اندونزی خواهیم فرستاد. مقدمات تأسیس دبیر خانه پارلمان قرآنی را رقم می‌زنیم و عضویت کشورهای مختلف در دستور کار این پارلمان قرآنی قرار دارد.

در مذاکرات مطرح شده چه مواردی بیشتر مورد توجه بود؟

بیشترین چیزی که مورد توجه بود ارائه منطق قرآنی مقاومت بود. هیئت قرآنی به تبیین این موضوع پرداختند که چرا جمهوری اسلامی ایران از فلسطین، غزه و مقاومت دفاع می‌کند که همه مبتنی بر منطق قرآنی بود. این جلسات منجر به وفاق در اهالی قرآن شد آنچه که جمهوری اسلامی ایران انجام می‌دهد براساس منطق قرآنی است که چرا از مستضعفان حمایت می‌کند. از خود من سوال می‌کردند که ورود به این مسئله آیا می‌تواند کار درستی باشد؟ وقتی از آیات قرآن استدلال می‌کردیم در فضایی که قرآن وعده پیروزی داده به روشنی بیان کردیم و اساتیدی که در این هیئت بودند بیاناتی کردند که قرآن می‌فرمایند که اگر در فضای مقاومت ثابت قدم باشیم خداوند خودش نصرتش را فرو می‌آورد.

روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی