مجلس قرآنی جهان اسلام؛ بستر همگرایی، هم‌افزایی و دیپلماسی قرآنی در جهان اسلام
یکی از مشکلات مهم جهان اسلام، پراکندگی و نبود هماهنگی در فعالیت‌های قرآنی کشورهای اسلامی است. مجلس قرآنی جهان اسلام، با ایجاد ساختارهای منسجم و برقراری تعاملات مؤثر میان نهادهای قرآنی، می‌تواند زمینه‌ساز یک تحول بنیادین در حوزه مطالعات و فعالیت‌های قرآنی در سطح بین‌المللی باشد.
به نقل از خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا؛ «عابدین سیاحت اسفندیاری» پژوهشگر و فعال بین‌المللی به بهانه تاسیس مجلس قرآنی جهان اسلام، یادداشتی با عنوان «مجلس قرآنی جهان اسلام؛ بستر همگرایی، هم‌افزایی و دیپلماسی قرآنی در جهان اسلام» نگاشته است که متن کامل آن در پی می‌آید:
مقدمه
جهان اسلام امروز با چالش‌های متعددی در ابعاد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مواجه است. تفرقه، منازعات قومی و مذهبی، نفوذ جریان‌های افراطی، جنگ‌های نیابتی، بحران هویت، چالش‌های فرهنگی ناشی از جهانی‌شدن و تهاجم فکری و رسانه‌ای علیه اسلام، از جمله تهدیداتی است که وحدت و همگرایی امت اسلامی را با خطر مواجه ساخته است. در این میان، یکی از مهم‌ترین خلأهای موجود، نبود یک نهاد منسجم و کارآمد برای هماهنگی و هم‌افزایی ظرفیت‌های قرآنی کشورهای اسلامی در جهت رفع این تعارضات و تحقق امت واحده اسلامی است.
در چنین شرایطی، "مجلس قرآنی جهان اسلام" با رویکردی راهبردی و دیپلماتیک، می‌تواند به عنوان یک ابتکار مؤثر در عرصه دیپلماسی قرآنی، زمینه‌ساز تحکیم وحدت اسلامی و افزایش تعاملات فرهنگی و اجتماعی بین ملت‌های مسلمان شود. این مجلس، بستری برای گفت‌وگو، تبادل نظر و هم‌اندیشی میان نخبگان قرآنی کشورهای اسلامی خواهد بود و تلاش می‌کند تا قرآن را به عنوان مبنای حل تعارضات و چالش‌های فکری و اجتماعی در جهان اسلام معرفی کند.
این ابتکار ارزشمند، نخستین بار توسط حجت الاسلام والمسلمین دکتر ایمانی پور رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در شهریورماه سال جاری در نشست بین المللی با عنوان "مسیر صلح؛ گفتگو، مبنای همزیستی هماهنگ " که در شهر مسکو به میزبانی اداره دینی مسلمانان فدراسیون روسیه برگزار شد مطرح گردید و سپس در نشست بین‌المللی قرآنی تهران که در تاریخ 16 اسفندماه 1403 برگزار شد با استقبال گسترده نخبگان قرآنی جهان اسلام مواجه شد. مجلس قرآنی جهان اسلام، گامی بلند در مسیر تحقق دیپلماسی قرآنی، تقویت هویت اسلامی و ارتقای جایگاه قرآن در نظام بین‌الملل است.
۱. ضرورت تشکیل مجلس قرآنی جهان اسلام در فضای بین‌الملل و جهان اسلام
۱-۱. تفرقه و چالش‌های داخلی جهان اسلام
امت اسلامی در دهه‌های اخیر با چالش‌های گوناگونی مواجه بوده که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• اختلافات مذهبی و فرقه‌ای که منجر به درگیری‌های طولانی‌مدت در کشورهای اسلامی شده است.
• نفوذ قدرت‌های خارجی در امور داخلی کشورهای اسلامی و تلاش آن‌ها برای تشدید تفرقه.
• نبود یک مرجع واحد برای هدایت فعالیت‌های قرآنی و فرهنگی در سطح بین‌المللی.
• گسترش افراط‌گرایی و قرائت‌های انحرافی از اسلام که به نام دین، خشونت و تفرقه را رواج می‌دهد.
در چنین شرایطی، مجلس قرآنی جهان اسلام، با تکیه بر آموزه‌های قرآن، بستری برای کاهش تنش‌ها، ایجاد گفت‌وگو میان نخبگان دینی و قرآنی، و تقویت وحدت امت اسلامی خواهد بود.
۱-۲. ناهنجاری‌های بین‌المللی و بحران هویت اسلامی
• در سطح بین‌المللی، اسلام‌هراسی، هجمه‌های رسانه‌ای علیه ارزش‌های اسلامی، تحریف مفاهیم قرآنی و فشارهای فرهنگی و اجتماعی بر جوامع مسلمان، از جمله چالش‌های مهم به شمار می‌رود.
• رشد جریان‌های اسلام‌ستیز و تلاش برای تخریب چهره اسلام در رسانه‌های جهانی، باعث شده است که تصویری نادرست از دین اسلام ارائه شود.
• نسل جوان جوامع اسلامی با بحران هویت مواجه است و نیاز به بازتعریف ارزش‌های اسلامی در چارچوب عقلانیت، معنویت و عدالت دارد.
• فقدان یک نهاد بین‌المللی قرآنی که بتواند از ظرفیت‌های قرآن برای تقویت دیپلماسی عمومی جهان اسلام استفاده کند، به ضعف نقش‌آفرینی کشورهای اسلامی در نظام بین‌الملل منجر شده است.
مجلس قرآنی جهان اسلام، با تکیه بر اصول قرآنی و دیپلماسی فرهنگی، تلاش می‌کند تا با ترویج گفتمان قرآنی در سطح جهانی، چهره‌ای واقعی از اسلام ارائه دهد و مسیر تعاملات بین‌المللی کشورهای اسلامی را هموار سازد.
۲. اهداف متصور مجلس قرآنی جهان اسلام
۲-۱. ترویج دیپلماسی قرآنی در سطح بین‌المللی
• دیپلماسی قرآنی یکی از مؤثرترین ابزارهای فرهنگی برای تقویت ارتباطات بین کشورهای اسلامی و تعامل با دیگر ملت‌ها است. این دیپلماسی مبتنی بر:
• ترویج مفاهیم عدالت، رحمت، همزیستی مسالمت‌آمیز و گفت‌وگو
• نقش‌آفرینی قرآن در حل چالش‌های بین‌المللی از منظر اسلامی
• استفاده از قرآن به عنوان محور وحدت و انسجام امت اسلامی
مجلس قرآنی جهان اسلام، با ارائه راهبردهای عملی برای ترویج دیپلماسی قرآنی، می‌تواند جایگاه اسلام را در نظام بین‌الملل تقویت کند.
۲-۲. انسجام‌بخشی به فعالیت‌های قرآنی جهان اسلام
یکی از مشکلات مهم جهان اسلام، پراکندگی و نبود هماهنگی در فعالیت‌های قرآنی کشورهای اسلامی است. مجلس قرآنی جهان اسلام، با ایجاد ساختارهای منسجم و برقراری تعاملات مؤثر میان نهادهای قرآنی، می‌تواند زمینه‌ساز یک تحول بنیادین در حوزه مطالعات و فعالیت‌های قرآنی در سطح بین‌المللی باشد.
۲-۳. ارائه راهکارهای قرآنی برای حل چالش‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی
مجلس قرآنی جهان اسلام، با تکیه بر آموزه‌های قرآن، می‌تواند در حوزه‌های زیر نقش‌آفرینی کند:
• تقویت ارزش‌های انسانی و اسلامی در جوامع مسلمان و غیرمسلمان
• ارائه راهکارهای قرآنی برای حل منازعات داخلی و بین‌المللی
• مقابله با افراط‌گرایی و قرائت‌های نادرست از دین
• گسترش فرهنگ گفت‌وگوی بین‌المللی بر پایه آموزه‌های قرآنی
۳. راهکارهای اجرایی مجلس قرآنی جهان اسلام
برای تحقق اهداف این مجلس، گام‌های راهبردی و اجرایی زیر پیشنهاد می‌شود:
• ایجاد دبیرخانه دائمی مجلس قرآنی جهان اسلام برای هماهنگی و مدیریت تعاملات بین کشورهای اسلامی ذیل سازمان همکاری اسلامی OIC .
• برگزاری اجلاس‌های سالانه قرآنی برای بررسی مسائل فرهنگی و اجتماعی جهان اسلام از منظر قرآن.
• ایجاد شبکه‌ای از پژوهشگران قرآنی برای ارائه راهکارهای علمی و عملی جهت حل بحران‌های بین‌المللی.
• تدوین راهبردهای مشترک برای گسترش مطالعات قرآنی و نهادینه‌سازی نقش قرآن در سیاست‌گذاری‌های بین‌المللی.
• راه‌اندازی رسانه‌های بین‌المللی قرآنی برای نشر آموزه‌های قرآنی و مقابله با تحریف‌های رسانه‌ای علیه اسلام.
نتیجه‌گیری
مجلس قرآنی جهان اسلام، ابتکاری نوین در مسیر وحدت امت اسلامی و تحقق دیپلماسی قرآنی است. این مجلس، که به پیشنهاد رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در نشست‌های بین‌المللی مسکو و تهران مطرح شد، با بهره‌گیری از ظرفیت نخبگان قرآنی جهان اسلام، می‌تواند به بزرگ‌ترین نهاد قرآنی بین‌المللی برای تقویت تعاملات فرهنگی و دینی کشورهای اسلامی تبدیل شود.
اکنون، جهان اسلام نیازمند یک گفتمان قرآنی فراگیر برای حل بحران‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی است. مجلس قرآنی جهان اسلام، با تکیه بر مبانی وحیانی، تقویت دیپلماسی قرآنی و ایجاد همگرایی میان ملت‌های مسلمان، مسیر تحقق امت واحده اسلامی را هموار خواهد ساخت.
روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
