ا منتهاي گاهاني كه حدود اوستاي موجود را در بر ميگيرد ، شامل اين بخشهاست:
الف ـ گاهان (گاتها يا گاثاها) : اين متن كهنترين اثر ادبي موجود ايراني است كه بيشتر ايران شناسان برآنند كه در هزارة 1قم سروده شده است . گاهان جمع گاه (در اوستا : گاثا ، به معناي سرود) قديمترين بخش اوستا و مشتمل بر 17 سرود است كه در اوستاي كنوني در ميان يسنها (28 تا 33 و 33 تا 51 و 53) قرار دارد . اشعار گاهاني كه گفته ميشود سرودة خود زرتشت است ، از جملة مشكلترين متوني است كه تاكنون نوشته شده است و ترجمة گاهان به زبان پهلوي نيز چندان كمكي به فهم بهتر آن نميكند . زيرا به سبب فاصلة زماني ، حتي در دوران ساسانيان نيز براي موبدان زردشتي زباني مشكل و گاه غير قابل فهم بوده است .
اشعار گاهان هجايي است و از نظر ساختماني به اشعار ودايي شباهت دارد . به نظر گرشويچ به رغم ابهامات واژگاني ، صرفي و نحوي ، و پيچيدگي زبان شعري گاهان ، عقايد رفيع و والاي زردشت از ميان اين اشعار غنايي مذهبي كه براي بيان انديشهاي روشن و انساني و تحولي در انديشه و تفكر سروده شده ، آشكار و مشهود است .
ب ـ يسن هفت(( ها)) : اين بخش را كه يسنهاي هفت فصل (يسنهاي 35 تا 41) نيز مينامند ، قديمترين بخش اوستا پس از گاهان ، و به نثر است .
ج ـ دعاهاي يسن 27 : در اين بخش متن دعاهاي معروف زردشتي نظير اهونور ، اشم وهو وينگهههاتام آمده است . |